درباره آلودگی هوای تهران - سید محمد مجابی *

وقوع پدیده وارونگی در بسیاری از شهرهای جهان از جمله پکن، دهلی نو و تا حتی شهر ساحلی استانبول وجود داشته و وضعیت تمام شهرها را می توان در سایت aqicn.org ملاحظه نمود. در روز گذشته، میانگین شاخص آلودگی پکن به بیش از 500 و در تهران هم به 157 رسید.
اما لازم است وضعیت کیفی هوای تهران را در همین امروز بررسی کنیم منواکسید کربن پاک 48 ، ازن پاک 13، دی اکسید نیتروژن سالم 75، دی اکسید گوگرد پاک 33، ذرات معلق با قطر کمتر از 10 میکرون سالم 86 و ذرات معلق با قطر کمتر از 2.5 میکرون ناسالم 157.
در طی سال های دولت هشتم تلاش جدی برای حذف آلاینده سرب با حذف تترا اتیل سرب از بنزین بعمل آمد و نیز در طی دو سال گذشته دولت یازدهم تمام تلاش برای کاهش بنزن صورت گرفت و موفقیت آمیز بود.
این گونه آلاینده ها اثرات سنگینی بر سلامت انسان ها دارند برای کاهش ذرات معلق زیر 2.5 میکرون برنامه بلند مدتی وجود داشت که در سال هایی کند شد و باید با شتاب دنبال شود.
بد نیست به وضعیت آلودگی هوای شهر تهران نیم نظری داشته باشیم : در تهران 700 کیلومتر مربعی، بنا به گزارش راهور ناجا 3.5 میلیون خودرو و 2.5 میلیون موتورسیکلت شماره شده و پیش بینی می شود بیش از دومیلیون خودرو و یک میلیون موتور سیکلت روزانه فعال وجود دارد و در روز حدود یک میلیون خودرو نیز به تهران وارد می شود.
بیش از 300 هزار خودرو فرسوده که معادل چندین خودرو معمولی آلودگی تولید می کنند در تهران تردد دارد و موتورسیکلت های غیر انژکتوری که اکثریت موتورهای تهران را تشکیل می دهد معادل چند خودرو آلودگی ایجاد می کند.
حال با ضرب کردن تعداد موتورها به نسبت تعداد خودرویی که آلوده می کنند و نیز خودروهای فرسوده، هر روز چندین میلیون خودرو آلودگی ایجاد می شود.
در شرایط وارونگی مثل اینست که دودکش اطاقی که در آن بخاری روشن است گرفته شود مانند امروز که سرعت باد تهران بسیار ضعیف بود.
اگر به حمل و نقل تهران نگاه کنیم در تهران روزانه 15.5 میلیون نفر سفر صورت می گیرد کمتر از13 درصد با مترو، 25 درصد با اتوبوس، 25 درصد با تاکسی و باقی با خودرو شخصی و اکثرا تک سرنشین.
در شرایط مطلوب متوسط سرعت در شبانه روز در شهر باید بین 30 تا 40 کیلومتر باشد که این سرعت در تهران 19 کیلومتر است. تهران برای سرعت مطلوب گنجایش 850 هزار خودرو دارد و حال نزدیک سه میلیون تردد می کند این کندی سرعت موجب تولید آلودگی بیشتر می شود.
تاکسی های تهران با تعداد80 هزار و تردد بالایشان به علت عدم تعویض کاتالیست کانورتور و 10 درصد فرسوده بودن نیاز به توجه دارد.
دو هزار مینی بوس فرسوده در تهران تردد دارد.
تهران شرایط پیاده روی و دوچرخه سواری در مسیرهای کوتاه را ندارد و کمتر از 1 درصد در وضع موجود است.
دسترسی درستی به مشاغل مورد نیاز وجود ندارد مثلا تعمیر کار دوچرخه از میدان راه آهن تا میدان تجریش به تعداد انگشتان دست نیست و نیاز به ترددهای غیر ضروری در شهر زیاد است.

اما چه باید کرد؟
بالاترین میزان تولید ذرات معلق زیر 2.5 میکرون با احتراق تولید می شود لذا آلاینده های ثابت و متحرک نقش مهمی دارند اگرچه بر مبنای مطالعه دهه 70 جایکا نزدیک به 80 درصد به آلاینده های متحرک بر می گردد ولیکن با بالا بودن این آلاینده در روزهای تعطیل که تردد و ترافیک کمتر است باید مطالعه جدیدی صورت گیرد.
لذا ارزان بودن گاز و آلودگی ناشی از موتورخانه های ساختمان ها نیز اهمیت دارد اما تردد بسیار مهم است لذا باید :
- طرح جامع مدیریت شهری با رعایت زون بندی و نیاز به تردد غیر ضرور تهیه و اجرا شود
- ساعت شروع و اتمام کار اصلاح شود و از همزمانی آن خصوصا با تحصیل اجتناب شود
- برای مسیرهای مشخص از سرویس استفاده شود و مجددا سرویس ادارات راه اندازی شود
- خودروهای فرسوده با الایندگی بالا حذف شود
- معاینه فی جدی گرفته شود و تاکسی های تهران اعم از 80 هزار تاکسی زرد و سبز و شرکتی تا 120 هزار تاکسی تلفنی تحت مدیریت بازرگانی تعویض کاتالیست کانورتور شود
- سهم حمل و نقل عمومی به دو برابر وضع فعلی افزایش یابد وسایل نقلیه عمومی اثرگذار اتوبوس و مترو است
- سهم تردد پیاده و دوچرخ افزایش یابد
- موتورهای آلاینده با موتورهای برقی و یا غیر آلاینده جایگزین شود
- مدیریت سبز در ساختمانها اجرا شود
اینها امهات کارهایی است که باید انجام شود.

در جلسه گذشته مجلس اقدام نمایندگان در تذکر برای وضع آلودگی هوا، اگر در بردارنده امضای درخواست دو فوریت برای رسیدگی و تصویب لایحه هوای پاک که یک سال است آماده شده و در صف صحن علنی مجلس قرار دارد صورت می پذیرفت بسیار اثر گذار می بود.
یا اینکه کاهش مدت قانونی معاینه فنی که لایحه آن دو سال است در نوبت رسیدگی قرار دارد مطرح می گردید در شرایط موجود موثر واقع می شد.
مقام معظم رهبری اشاره داشتند محیط زیست مسئله این دولت و آن دولت نیست مسئله همگانی است امیدوارم این موضوع مورد توجه قرار گیرد و آن را سیاسی نکنند و به جای آن با جدیت به حل موضوع بپردازند.
ضمنا بحث شهرسازی بسیار با اهمیت است تهران چند دالان ورودی هوا بیشتر ندارد اگر جلوی بادهای ورودی با بلند مرتبه سازی هایی که اتفاق افتاده تداوم یابد مسیر غلط طی شده است.
هزینه شهرهای بزرگ اگر با تراکم فروشی همراه باشد و مدیریت آن نیز همواره در درآمد از اقدامات زیربنایی عقب بماند مسیری جز ناپایداری طی نخواهد شد.

*معاون توسعه مدیریت، حقوقی و امور مجلس سازمان حفاظت محیط زیست

انتهای پیام /*

ویدیو مرتبط :
آلودگی هوای تهران