حجت‌الاسلام‌ سیدمهدی طباطبایی در گفت‌وگو با «شرق»: تبعیض به‌ویژه تبعیض رسانه‌ای، آسیب‌زاست

حجت‌الاسلام‌ سیدمهدی طباطبایی در گفت‌وگو با «شرق»: تبعیض به‌ویژه تبعیض رسانه‌ای، آسیب‌زاست

شرق/ متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست.

آسیب‌های تبعیض در یک جامعه یا نظام صنفی اعم از مطبوعاتی و ... ، موضوعاتی است که در روزهای اخیر درباره آن زیاد سخن گفته شده است. «شرق» این موضوع را با حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدمهدی طباطبایی، از استادان اخلاق و نماینده مجلس هفتم، در میان گذاشته است.
‌رئیس‌جمهور در سخنرانی افتتاحیه نمایشگاه مطبوعات و رسانه‌ها، بر لزوم تبعیت از قانون برای همه رسانه‌ها و نبود تبعیض در نگاه به آنها تأکید کرد. به نظر شما این دغدغه ایشان از کجا حاصل شده است؟
جراید و رسانه‌ها در دنیای امروز، کارکردهای متنوع و گوناگونی دارند. مجلات تخصصی با دوره‌های انتشار مشخص؛ از روزنامه تا فصلنامه، اطلاعاتی به اندازه یک کتاب به مخاطبان خود می‌دهند و نشریات عمومی هم تلاش می‌کنند با بهره‌گیری از علم روز در زمینه خبرنگاری و روزنامه‌نگاری، در رقابت با سایر نشریات، نظر مردم را بیشتر تأمین کنند. این قاعده در ایران، گاهی اوقات معکوس است. برخی نشریات و روزنامه‌ها که دارای کادر مجرب و تحصیل‌کرده هستند، با انواع و اقسام موانع مواجه می‌شوند و گاهی می‌بینم یک روزنامه یا حتی خبرگزاری که در تنظیم اخبار هم جانبداری آشکاری از یک نوع تفکر دارد و غیرحرفه‌ای عمل می‌کند، بدون نگرانی اخباری کذب منتشر می‌کند، از فردی که سابقه او در تندروی و رفتار ناشایست مشخص است مصاحبه چاپ می‌کند و به نیروهای باسابقه انقلاب اتهامات دروغ نسبت می‌دهد. این در حالی است که وقتی برخی رسانه‌ها یا صاحبان تفکرات سیاسی، هر کاری که دولتِ مخالف آنها انجام دهد را مشوش جلوه دهند و این به ناامیدی و یأس مردم منجر شود، به اسلام و ایران خیانت کرده‌اند. من فکر می‌کنم آقای رئیس‌جمهور به سبب این فضا که متأسفانه از دولت قبلی باب شد، نگران هستند و این نگرانی را در میان ارباب جراید بیان کردند.
‌بعد از سخنان رئیس‌جمهور، برخی رسانه‌ها به‌شدت از سخنان روحانی انتقاد کردند.
منِ طلبه از روزی که یک روزنامه در ایران منتشر می‌شد تا امروز که بیش از ٢٠ روزنامه منتشر می‌شود، اهل خواندن مطبوعات بودم چون معتقدم آشنایی با دیدگاه‌های گوناگون برای همه لازم است و باید قول احسن را از میان شنیدن همه اقوال انتخاب کرد. کاملا حس می‌کنم برخی نشریات کاملا آزادند هرچه خواستند بنویسند و دیگران با محدودیت‌های بسیاری حتی در بیان حقایق معمول مواجه هستند. آقای رئیس‌جمهور نه به صفت یک مجتهد، یک انقلابی باسابقه، یک دیپلمات سردوگرم‌چشیده یا نماینده باسابقه ادوار مجلس یا دبیر سابق شورای امنیت ملی و حتی یک حقوق‌دان بلکه به صفت یک شهروند، حق سخن‌گفتن دارد و حالا که از سوی مردم برگزیده شده، مسئول اجرای قانون اساسی است و حتما باید در مواردی که لازم می‌داند موضع بگیرد. 

‌نگاه بدون تبعیض به رسانه‌ها، چگونه باید خود را نشان دهد؟

در نظام اسلامی و حتی در برخی از نظام‌های غیردینی اما دارای قانون و دموکراسی، همه در برابر قانون مساوی هستند. در نظام اسلامی، حاکم هم مانند یک فرد عادی در صورت لزوم به دادگاه می‌رود و پاسخ می‌دهد که این مسئله در رفتار امیرالمؤمنین و همه پیشوایان طاهرین (ع) دیده شده است. حالا اگر بنا باشد تبعیض از میان برود، باید همه در هر حرفه‌ای امکان دسترسی به امکانات را داشته باشند و حالا به اندازه توان و سرمایه خود به آن دست یابند تا به سمت تحقق عدالت برویم. ضمنا اگر خطایی کردند، به شکل یکسان به آن خطا پرداخته شود. اگر آقای روحانی یا هر فرد دیگری این سخن را بگوید اتفاقا باید به او احسنت گفت نه‌اینکه از بیان وی ناراحت شد. بعضی حقایق روشن است و نباید به‌گونه‌ای وانمود کرد که چنین نیست. یادمان باشد حملات به دولت و آقای روحانی، فقط حمله به یک شخص نیست؛ حمله به مجموعه‌ای است که آمده و در حال تلاش برای درست‌کردن شرایط کشور است و مجموعه نظام هم به اعتبار رأی مردم و تأیید دستگاه‌ها و مقامات قانونی کشور، باید به او کمک کنند. رفتار برخی رسانه‌ها، با مبانی اخلاقی، دینی و حتی قواعد کار سیاسی مرسوم در دنیا مطابق نیست و بهتر است مدعی ارزش و ارزش‌مداری نباشند چون رفتار آنها، عکس این مسئله را نشان می‌دهد.

‌برخی رسانه‌ها می‌گویند با ظرفیت بالایی که دارند به برخی اطلاعات و اخبار دست پیدا کرده‌‌اند و منابعی در اختیار دارند که منحصر به آنهاست. بنابراین انتقادات از سر حسادت و رقابت است.

اتفاقا هیچ اشکالی ندارد که جراید در چارچوب قوانین و بدون اینکه به کسی اتهامی نسبت داده شود، واقعیت‌ها و اخبار را به مردم منتقل کنند. اصلا کارکرد یک رسانه همین است. قرار نیست که همه از روی هم کپی کنند اما آیا این امکان برای همه فراهم است؟ مگر شمای نوعی با توجه به تجربه کاری و روابطی که دارید، از برخی اخبار مطلع نمی‌شوید؟ حتما بهتر از فلان روزنامه غیرحرفه‌ای هم بلدید خبر تنظیم کنید و مصاحبه منتشر کنید.

مشکل آنجاست که برخی در انتشار هر خبری آزاد هستند و برخی دیگر، یک گزارش یا مصاحبه با منِ طلبه را هم نمی‌توانند بدون محدودیت منتشر کنند. این تبعیض است. نباید اطلاعات فقط در اختیار یک فرد یا روزنامه یا جریان سیاسی باشد و برخی اخبار فقط به یک جریان یا روزنامه خاص اطلاع داده شود.

‌اینکه می‌گویید گفت‌وگوی شما را هم نمی‌توان منتشر کرد، اشاره به مسئله خاصی دارد؟

موارد زیادی بوده، اما برای نمونه در دولت قبل وقتی احمدی‌نژاد دولت خود را پاکدست‌ترین دولت نامید، در بین سکوت همه، من ناچار شدم به حکم وجدان و دین، نسبت به آن تذکر بدهم. پاسخ دولت منتشر شده، اما بسیاری از نشریات نتوانستند پاسخ من را منتشر کنند چون تحت فشار بودند. این یعنی منِ طلبه شناخته‌شده هم حق نداشتم علیه یک مسئولی که خلاف گفته بود، حرفی بزنم. جالب است که چندسال بعد، همان طرفداران احمدی‌نژاد و جراید و سایت‌های آنها، تندترین حملات را به رئیس دولت وقت انجام دادند چون نزدیک انتخابات ریاست‌جمهوری سال ٩٢ بود و می‌خواستند به مردم بگویند با او همراه نیستند. آنهایی که امروز تندروی می‌کنند و به دولت روحانی می‌تازند، آن‌موقع کجا بودند؟ یا طرفدار دولت هم‌خط خود بودند و به جهت نگاه جناحی، او را تشویق هم می‌کردند که باید گفت وامصیبتا. برخی هم متوجه خطر و مشکل نشده بودند و ناآگاه بودند که باید گفت وااسفا. نباید خود را مصون بدانند و هرچه بخواهند نسبت دهند. اگر آنها در دولت گذشته این‌طور برخورد نمی‌کردند و باز هم تبعیض در بین رسانه‌ها وجود نداشت، این‌همه مشکل به وجود نمی‌آمد. روزنامه‌ها می‌توانند با اطلاع‌رسانی منصفانه و اسلامی، جلو فساد و کج‌روی را بگیرند تا اموال مردم حیف‌ومیل نشود.

‌این‌روزها درباره استفاده جناحی از واژه نفوذ، مباحثی وجود دارد. با توجه به اینکه بخشی از این مسئله به رسانه‌ها نسبت داده شده، دیدگاه شما در این‌باره چیست؟

استفاده نابجا و خدای‌نکرده تسویه‌حساب با مستمسک قراردادن نفوذ، نادرست است. غرب سال‌ها هزینه کرده تا نشان دهد جمهوری اسلامی یک نظام مردمی که در آن آزادی‌های مشروع و کرامت و آبروی انسان‌ها به اندازه بسیاری از مقدسات ما دارای ارزش است نیست بلکه یک نظام بسته و محدود است که منتقدان درون نظام هم در آن حق سخن‌گفتن ندارند. البته دستگاه‌های مسئول همه باید به وظایف خود در حوزه‌های اطلاعاتی و امنیتی عمل کنند اما نه بیش از حد لزوم و نه به‌گونه‌ای که به ضد آن تبدیل شود.

ویدیو مرتبط :
تبعیض