روایت پیامکی که داستان منا را تغییر داد

دوم مهرماه 1394 برابر با ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵ میلادی و ۱۰ ذیحجه ۱۴۳۶ قمری در مراسم رمی جمرات خیابان 204 فاجعه تاریخی منا به وقوع پیوست. در این حادثه که ناشی از سوء مدیریت و سوء تدبیر مسئولان سعودی در برنامه ریزی و مدیریت حج بود، صدها زائر از سراسر جهان جان خود را از دست دادند.

به گزارش«شیعه نیوز»، در این فاجعه غضنفر رکن آبادی، سفیر سابق ایران در بیروت؛ محمد رحیم آقایی‌پور، سفیر سابق ایران در اسلوونی؛ مرجان نازقلیچ، فرماندار بندرترکمن؛ محسن حاجی حسنی کارگر، قاری ممتاز و بین المللی ایران؛ سردار علی اصغر فولادگر، عضو مرکز مطالعات راهبردی سپاه و حجت‌الاسلام و المسلمین مسلم قلی‌پور گیلانی از اساتید حوزه‌ علمیه‌ی قم جان خود را از دست دادند.
 
در سال‌های گذشته نیز اتفاقاتی در مسیر رمی جمرات منجر به کشته شدن صدها زائر شد به طوری که در سال 2006 میلادی بیش از 360 تن از حجاج بر اثر ازدحام جمعیت و عدم مدیریت صحیح عربستان جان خود را از دست دادند.

با وجود اینکه در ماه‌های گذشته درباره این حادثه خبرها و گزارش‌های متعددی منتشر شد، تلاش کردیم در خلال گفتگو با سعید اوحدی، رئیس سازمان حج و زیارت ناگفته‌هایی از این حادثه تلخ را جویا شویم. این گفتگو را در ادامه می‌خوانید.
 
*به واسطه فاجعه منا، سال 94 سال تلخی برای همه ایرانیان بود و به طور حتم برای شما تلخ‌تر و البته سخت‌تر؛ هنوز بسیاری از هم‌وطنان ما درباره آن حادثه سوالاتی دارند و می‌خواهند بدانند بالاخره چه شد که این اتفاق افتاد، لطفا جزئیات این حادثه را تشریح کنید؟
 
برای حج امسال برنامه‌ریزی‌های جامعی از قبل صورت گرفته بود تا نسبت به سال‌های گذشته برنامه‌های حمل و نقل، اقامت و اسکان زائران، امکانات پزشکی، شرایط و تمهیدات از سطح کیفی بسیار مطلوبی برخوردار باشد.
 
اتفاق اول حج امسال سقوط جرثقیل در مسجدالحرام بود که به دلیل سهل‌انگاری پیمانکار منجر به کشته شدن 11 تن از زائران ایرانی شد.
 
صبح روز دهم ذی‌الحجه مصادف با عید قربان همه زائران حاضر در حج از سراسر دنیا، در سرزمین منا حاضر می‌شوند بر همین اساس یکی از شلوغ‌ترین روزهای رمی جمرات روز دهم و دوازدهم ذی‌الحجه است. در جلساتی که با مسئولان وزارت حج عربستان داشتیم دو مسیر را برای حرکت زائران ایرانی از محل استقرار چادرها تا رمی جمرات در نظر گرفته بودند، باتوجه به اینکه زائران ایرانی به دلیل مسائل شرعی باید برای رمی جمرات به طبقه همکف بروند دو مسیر سوق‌العرب و خیابان جوهره برای رفتن زائران ایرانی به رمی جمرات و مسیر برگشت هم از کنار طریق ملکه فیصل مقرر شده بود.
 
چادر زائران ایرانی بالای پل قرار گرفته بود که از این پل تا خیابان‌های سوق‌العرب و جوهره سه مسیر وجود داشت، دو مسیر آن راه‌پله بود و یک مسیر هم از زیر گذر عبور می‌کرد، مسیر زیرگذر دقیقا به مدخل سوق‌العرب و جوهره می‌رسید اما پله‌ها به ابتدای ورودی خیابان 204 که حادثه در آن رخ داد متصل می‌شد بنابراین زائران ما مجبور بودند از روبه‌روی خیابان 204 بگذرند و وارد سوق‌العرب و جوهره شوند اما پلیس سعودی با ایجاد زنجیره انسانی مانع از ورود زائران ایرانی به سوق‌العرب و جوهره شد و زائران مجبور شدند به خیابان 204 بروند.
 
در کنار خیابان باریک 204 سرتاسر چادرهای اسکان زائران آفریقایی بنا شده بود که آنها در حال بازگشت از رمی جمرات با جمعیتی در حال عزیمت به رمی جمرات برخورد کردند. پلیس سعودی برای اینکه مانع از این برخورد شود انتهای مسیر زائران را بست اما به دلیل عدم هماهنگی به نیروهای پلیس ورودی خیابان 204 باز بود و با اینکه جمعیت پیش از یک ساعت ساکن مانده بود جمعیت جدید از عقب اضافه می‌شد.
 
در مسیر زوار ایرانی پنکه‌های قوی‌ با فواصل کم برای کاهش دما نصب شده بود. همچنین این دو خیابان‌ پهن و امکانات امدادی ما و عربستان در این دو خیابان موجود بود به طوری که 45 نفر نیروی امدادی و 4 اکیپ مرکز پزشکی حج در هر کدام از این دو مسیر مستقر بودند و همچنین این دو خیابان توسط دوربین‌ها بررسی می‌شد که متاسفانه مسیر خیابان 204 هیچکدام از این شرایط را نداشت. ضمن اینکه در دوطرف خیابان 204 چادر حجاج آفریقایی، مراکشی و مصری قرار دارد که برای ممانعت از ورود دیگران به این چادرها ، جلوی آنها نرده های آهنی به طول سه متر نصب شده بود.
 
* در مورد علت حادثه و دلایل افزایش تعداد قربانیان سخنان و حتی فرضیه‌های مختلفی مطرح شد؛‌ به نظر شما علت اصلی تلفات گسترده در فاجعه منا چه بود؟
 
یکی از دلایل افزایش تلفات عدم وجود نیروهای آموزش دیده بود که متاسفانه نیروهای آموزش ندیده حاضر در این صحنه نتوانستند به خوبی این شرایط را مدیریت کنند به طوری که ‌زائران آفریقایی از چادرهای خود برای مردم آب و غذا پرتاب می کردند به همین دلیل بسیاری از زائران آفریقایی برای دریافت این بسته‌های آب و غذا هجوم می‌بردند که این مساله باعث شد بسیاری از افراد زیر دست و پا مانده و جان خود را از دست بدهند.
 
علت دیگر افزایش تلفات، عدم امداد رسانی به موقع از سوی نیروهای امدادی و محدود کردن عملیات امداد رسانی کشورهای دیگر از سوی پلیس سعودی بود که باعث شد زائران بسیاری در این حادثه هلاک شوند. البته خیابان 204 نیز یک راه خروج اضطراری نداشت تا آمبولانس و نیروهای امدادی بتوانند از آن مسیر به زئران امداد رسانی کنند بنابراین سوء مدیریت عربستان در این فاجعه کاملا نمایان بود.
 
*هیچ نیروی امدادی دیگری جز نیروهای عربستانی آنجا نبودند؟
 
از ساعت 5 بعدازظهر فضای منا به صورت کاملا امنیتی در آمد و عربستان ورود هر نیروی امدادی را ممنوع کرد و کانتینرهایی از انتهای خیابان وارد شدند تا اجساد را به سردخانه‌های منتقل کنند اما قبل از اینکه فضا امنیتی شود 20تیم امدادرسانی از مرکز پزشکی حج با تمام امکانات فرستادیم که حدود 500 مجروح را که 100 نفرشان ایرانی بودند،همین امدادگران نجات دادند.
 
عربستان سعودی تصمیم داشت پس از اتمام موسم حج آمار نهایی جانباختگان فاجعه منا را اعلام کند. عمق فاجعه به حدی بود که اجساد را با 25 تریلی‌حمل گوشت با دمای چهار درجه در گرمای 53 درجه مکه به سمت سردخانه‌ها می‌بردند. بیش از 2500 پیکر جانباختگان را در سردخانه مکه را نگهداری کردند در حالی که ظرفیت این سردخانه‌ها حدود 970 جسد بود و حتی شاهد بودیم که ماموران عربستانی روی خونابه‌های اجساد 5 میلی متر آهک میریختند.
 
* هنوز در کشور عربستان پیکر جامانده‌ای داریم یا همه پیکرها به کشور منتقل شده‌اند؟
 
16 پیکر زائران باقیمانده ایرانی، جان‌باخته در فاجعه منا، به کشور منتقل شد به طوری که با انتقال این پیکرها به کشور دیگر هیچ جسد باقی‌مانده‌ای از فاجعه منا در عربستان وجود ندارد. همچنین از میان 461 زائر ایرانی جان‌باخته در فاجعه منا، حدود 79 پیکر زائر ایرانی را عربستان بدون هماهنگی ایران در مقبره‌الشهدای مکه دفن کرده بود که 37 خانواده خواستار بازگشت پیکرهای زائران‌ خود بودند. بر همین اساس طبق هماهنگی‌های صورت گرفته با پروازی که آخرین دیپلمات‌های ایرانی در عربستان را به کشور بازمی‌گرداند، توانستیم 10 جسد را به کشور منتقل کنیم که با توجه به انتقال 11 پیکر از این عزیزان که قبلا منتقل شده بودند، همچنان 16 پیکر در عربستان باقی ماند.
 
البته به رغم مقاومت عربستان سعودی با نبش قبر اجساد،‌اما ما موفق شدیم که پیکر تمام جانبختگان فاجعه منا را به کشور بازگردانیم. برخی مسائل باعث جا ماندن پیکر 16 زائران ایرانی در عربستان شد که در نهایت با پیگیری‌های سازمان حج و زیارت، سرانجام ساعت 20:30 روز چهارشنبه (23 دی ماه) پیکر 16 زائر ایرانی دیگر نیز با هواپیمایی امارات به کشور منتقل شد بنابراین هم اکنون پیکر هیچ زائر ایرانی در عربستان وجود ندارد.
 
*با توجه به اینکه هنوز سایر کشورهای حاضر در حج تمتع هنوز نتوانستند پیکرهای جانبختگان خود را از عربستان تحویل بگیرند شما چطور توانستید همه پیکرها را به کشور منتقل کنید؟
 
ایران تنها کشوری بود که توانست قاطعانه و با قدرت پیکر جانباختگان خود را تحویل بگیرد و به کشور بازگرداند در حالی که وقتی اولین جلسه رسمی خود را با هیات عربستانی برگزار کردیم.وزیر بهداشت عربستان با بی ادبی سیاسی به جلسه وارد شد حتی وزیر حج عربستان در جلسه شرکت نکرد و قائم مقام امیر مکه به جای وی سخنرانی کرد . وقتی این مسئول سعودی در حال سخنرانی بود پیامک خبری از یکی از خبرگزاری های داخلی بر روی تلفن آقای قشقاوی،معاون پارلمانی، کنسولی و امور ایرانیان وزارت امور خارجه ارسال شد که ایشان در جلسه این پیام را به من و سایر هیات همراه نشان دادند.متن پیام سخنان قاطعانه مقام معظم رهبری در مورد نحوه برخورد با پیکرهای جانباختگان ایرانی بود که در همان جلسه شاهد تغییر چهره و دگرگونی حالت مسئولان سعودی بودیم به ط

ویدیو مرتبط :
روایت جدید و کامل از فاجعه منا: در منا چه گذشت ؟