کلاس‌های درس در آستانه بی‌معلمی

به گزارش خبرگزاری فارس از تبریز، کودک استثنایی اول یک کودک است (انسان است با همه خصوصیات و صفات یک انسان) و بعد کودکی است با خصوصیات و تفاوتهای استثنایی نسبت به سایر کودکان و همین ویژگیها و خصوصیات است که معلمان و اولیا باید خودشان را با آن سازگار کنند.

در واقع بین تمام خصوصیات روانی و جسمانی و تمام استعدادهای مختلف هر فرد تفاوتهای مشهودی موجود است پس می‌توان گفت که هر فرد نسبت به افراد دیگر استثنایی است و کلمه استثنایی بطور اعم و به معنای دقیق علمی خود نمی تواند فقط به گروه‌های خاصی از افراد جامعه اطلاق شود.

بنابراین آنچه که ما اصطلاحاً «کودک استثنایی» می‌گوئیم بدین معناست که کودک از نظر هوشی و جسمی و روانی و اجتماعی به میزان قابل توجهی نسبت به دیگر همسالان خود متفاوت می‌باشد و نمی‌تواند بنحو مطلوب حداکثر استفاده از برنامه‌های آموزش و پرورش عادی ببرد.

دانش‌آموز استثنایی‌ از نظر آموزشی‌ به‌ فردی اطلاق‌ می‌شود که‌ از نظر شناختی‌، هوشی‌، جسمی‌ (حسی‌، حرکتی‌)، عاطفی‌ و اجتماعی‌، تفاوت‌ قابل‌ ملاحظه‌ای‌ با افراد همسن‌ خود داشته‌ و این‌ تفاوت‌ به‌ حدی‌ باشد که‌ برخورداری‌ آنان‌ از آموزش‌ و پرورش‌، مستلزم‌ تغییراتی‌ در برنامه‌ها، محتوی‌، روش‌ها، مواد و فضای‌ آموزشی‌ عادی‌ و ارائه‌ خدمات‌ توان بخشی‌ ویژه‌ به‌ آنان‌ باشد. در کشور ما، این امر مهم برعهده سازمان آموزش و پرورش استثنایی بوده که متولی امر آموزش، پرورش و توان بخشی دانش‌آموزان استثنایی است.

لغت استثنایی اصولا یک اصطلاح آموزشی است که مربیان آموزش و پرورش و مشاوران راهنمایی در زمره اولین کسانی هستند که به محدودیت های یادگیری عاطفی شخصیتی اجتماعی و مشکلات این افراد پی می‌برند و باید نسبت به رفع آنها با روش های موجود و همچنین پیشگیری از مشکلات آنی اقدام کرد.
در سال 1369 قانون تشکیل سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور به تصویب مجلس رسید اهداف آموزش و پرورش استثنایی کشور نیز بر این اصل استوار است که هر کودک استثنایی با توجه به تفاوت های فردی حق دارد از آموزش مناسب با استعدادهای خویش برخوردار شود.

دانش‌آموزان استثنایی به هفت گروه تقسیم می‌شوند:

1- دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی: به فردی اطلاق می‌شود که عملکرد هوشی او به طور معنی دار یا قابل ملاحظه‌ای پایین‌تر از میانگین (110-90) باشد و با مشکلاتی در رفتارسازشی توام بوده و در دوران رشد یعنی تا قبل از 18 سالگی پدیدار شده باشد.

2- دانش آموزان دارای اختلالات شنوایی: این گروه از دانش‌آموزان شامل دانش‌آموزان ناشنوا و دانش‌آموزان نیمه شنوا است. دانش‌آموز ناشنوا به فردی اطلاق می‌‌شود که با میزان باقیمانده شنوایی خود با وجود استفاده از وسائل کمک آموزشی شنوایی نتواند گفتار دیگران را از طریق حس شنوایی بشنود.

دانش‌آموز نیمه شنوا به فردی گفته می‌شود که با میزان باقیمانده شنوایی او حتی با استفاده از وسائل کمک آموزشی و بهره‌گیری از راهنمایی آموزشی برای دریافت مطالب شنیداری و گفتاری، کافی نبوده است.

3- دانش‌آموزان دارای اختلالات بینایی: نابینایی عبارت است از میزان دیدی که در چشم برتر بیش از 20 درصد دید ندارد و قابل اصلاح نیست. در این گروه افرادی نیز هستند که کم بینا نامیده می‌شوند. افراد کم بینا، کسانی هستند که می‌توانند با کمک متخصص بینایی از باقیمانده بینایی خود استفاده کنند.

4- دانش‌آموزان جسمی-حرکتی: دانش‌آموزانی که مهم‌ترین مشخصه آنها ناتوانی جسمی است. ممکن است مادرزادی بوده یا در اثر حوادث اتفاق افتاده باشد. این کودکان به دلیل اینکه توان حرکت بسیار ضعیفی دارند، از تجهیزاتی مانند ویلچر، واکر و عصا استفاده کنند.

5- دانش‌آموزان دارای اختلالات یادگیری: این گروه شامل دانش‌آموزانی است که نارسایی‌هایی در فرآیند ادراکی، توجه، حافظه، دقت دارند که بر مهارت‌های تحصیلی (خواندن، نوشتن و ریاضی) تاثیر می‌گذارد.

6- دانش‌آموزان دارای اختلال هیجانی و رفتاری: دانش‌آموزان دارای اختلالات هیجانی و رفتاری مشکلات زیادی در ارتباط با دوستان و همسالان خود، والدین و معلمان دارند. در تکالیف درسی مشکل دارند. گاهی در نشان دادن رفتارها و در عملکرد تحصیلی و اجتماعی نارسایی نشان می‌دهند.

7- دانش‌آموزان چندمعلولیتی: دانش‌آموزان چند معلولیتی، دانش‌آموزانی هستند که همزمان از دو یا چند معلولیت رنج می‌برند. از جمله این وضعیت‌ها، ناشنوایی-نابینایی است که نوعی نارسایی حسی دوگانه است. همچنین چند معلولیتی می‌تواند به صورت کم توانی ذهنی همراه با فلج مغزی، جلوه‌گر شود.

3 هزار و 680 دانش‌موز استثنایی در آذربایجان‌شرقی

رضاخانمحمدی، رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی آذربایجان‌شرقی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در تبریز با تشریح وضعیت دانش‌آموزان استثنایی در سطح استان اظهار داشت: تعداد دانش‌آموزان استثنایی در استان آذربایجان‌شرقی 3 هزار و 680 نفر است.

وی افزود: از این تعداد 2 هزار و 200 نفر پسران و یک هزار و 480 نفر را دختران تشکیل می‌دهند و به عبارت دیگر می‌توان گفت، 60 درصد دانش‌آموزان استثنایی را پسران و 40 درصد آنان را دختران تشکیل می‌دهند.

خانمحمدی اضافه کرد: از تعداد جمع دانش‌آموزان استثنایی، یک هزار و 875 نفر در تبریز و یک هزار و 805 نفر در شهرستان‌ها هستند.

بنا به گفته وی از 3 هزار و 680 دانش‌آموز استثنایی 2 هزار و 630 دانش‌آموز در مقطع پیش دبستانی و ابتدایی، 495 دانش‌آموز در مقطع متوسطه اول و 555 دانش‌آموز در مقطع متوسطه دوم مشغول به تحصیل هستند

112 مدرسه استثنایی در آذربایجان شرقی

این مقام مسئول در خصوص تعداد مراکز و مدارس استثنایی نیز خاطرنشان کرد: 26 مدرسه استثنایی در تبریز و 86 مدرسه در شهرستان‌ها در سال تحصیلی 94-95 پذیرای دانش آموزان بودند. در کنار مدارس دولتی استثنایی  ما مدارس استثنایی غیردولتی نداریم.

رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی آذربایجان‌شرقی افزود: همچنین 27 مرکز ویژه یادگیری در سطح استان فعال است که از این تعداد 21 مرکز دولتی و 6 مرکز غیردولتی است و 10 مرکز در تبریز و 17 مرکز در شهرستان‌ها فعال است.

وی در مورد وظایف محوله بر عهده سازمان متبوع خود گفت: سازمان آموزش و پرورش استثنایی استان سه  ماموریت اصلی بر عهده دارد. اولین ماموریت ارزیابی، تشخیص و پیشگیری از معلولیت، دومین ماموریت آن ارائه خدمات توانبخشی و حمایتی و ماموریت سوم آن نیز آموزش و پرورش است.

خانمحمدی در ادامه در خصوص ارزیابی دانش‌آموزان کلاس اولی گفت: نوآموزان بدو ورود به مدرسه همه ساله در قالب پایگاه سنجش سلامت به لحاظ ذهنی، بینایی، رفتاری، شنوایی، جسمی و حرکتی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. در سال‌ جاری 64 هزار و 856 دانش آموز کلاس اول در سطح استان داشته‌ایم که از این تعداد  63 هزار و 192دانش آموز در پایگاه های سنجش سلامت ارزیابی شده و شناسنامه سلامت دریافت می‌کنند.

97.5 درصد دانش‌آموزان مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند

بنا به گفته خانمحمدی حدود 97.5 درصد دانش‌آموزان مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند و 2.5 درصد از دانش‌آموزانی که ‌ارزیابی نشده‌اند مربوط به مناطق دورافتاده روستانشین هستند که در بین آنها خانواده نیز از مراجعه به پایگاه بهداشت مستقر در روستاها امتناع می‌کنند و البته آنها از مراکز بهداشت روستایی شناسنامه سلامت دریافت می‌کنند.

وی با اعلام این که در قالب یک پایگاه نوآموزان پیش دبستانی را ارزیابی می‌کنیم، گفت: ارزیابی دانش‌آموزان تنها در ابتدای ورد به مدرسه انجام می‌گیرد و آموزش و پرورش استثنایی حدود دو سال است تلاش می‌کند این ارزیابی را در طول سال انجام دهد و  هدف ما این است اگر دانش‌آموزان با یک سری مشکلات یادگیری مواجه بودند زمان و فرصتی برای رفع و اصلاح این اختلالات یادگیری و جبرانی داشته باشند.

بنا به گفته وی این طرح در استان آذربایجان‌شرقی به صورت آزمایشی آغاز شده و تا پایان بهمن ماه ادامه دارد و آدرس پایگاه ارزیابی در خیابان راه‌آهن روبه روی سیلو، اول کوی اسلامی پایگاه سنجش ملاصدرا است.

وی اظهار داشت: آموزش و پرورش استثنایی در دو بعد حرکت می‌کند اول تامین نیرو دوم تامین بخشی از هزینه‌های توانبخشی دانش‌آموزان. باید گفت در بخش تامین نیرو خلاء زیادی داریم چون تعداد این نیروها در جامعه بسیار کم است و محدودیت‌های استخدامی آموزش و پرورش نیز زیاد است.

خانمحمدی ادامه داد: درصدد هستیم با برقراری ارتباط با دانشکده توانبخشی و اجرای طرحی با این دانشکده،دانشجویان کارورزی خود را در این مدارس و مراکز سپری کرده و به این دانش‌آموزان خدمات ارائه کنند.

وی در مورد طرح‌های حمایتی آموزش و پرورش استثنایی خاطرنشان کرد: پرداخت کمک هزینه ایاب و ذهاب سرویس، کمک هزینه دانش‌آموزان ایتام ،خدمات حمایتی جراحی، کاشت حلزون، تامین داروهایی که دانش‌آموزان به طور مستمر مصرف می‌کنند، خدمات بیمارستانی و پاراکلینیکی، خدمات توانبخشی است.

وی در مورد ماموریت سوم یعنی آموزش و پرورش دانش‌آموزان استثنایی نیز خاطرنشان کرد: دانش‌آموزان ویژه در مدارس خاص استثنایی و کلاس‌های ضمیمه حامی و آموزشگاه مستقل تحصیل می‌کنند.

خانمحمدی تصریح کرد: دانش‌آموزان دارای اختلال رفتاری و معلولیت خفیف به صورت تلفیقی در مدارس عادی در کلاس عادی تحصیل می‌کنند و ما به 700 نفر از این دانش‌آموزان خدمات ارائه می‌دهیم.

وی ادامه داد: گروهی دیگر از دانش‌آموزان که مشکلات ویژه یادگیری دارند برای رفع این مشکلات در مراکز اختلالات یادگیری خدمات جبرانی دریافت می‌کنند که در سال تحصیلی گذشته حدود 2 هزار دانش‌آموز از خدمات آموزشی و توانبخشی بهره‌مند شده‌اند.

رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی آذربایجان‌شرقی کمبود شدید نیروهای تخصصی که دارای مهارت آموزش توانبخشی به دانش‌آموزان باشند را یکی از مهم‌ترین مشکلات و چالش‌های این حوزه دانست و تصریح کرد: با توجه به موج بازنشستگی که در سال‌های آینده با ان مواجه خواهیم شد موضوع کمبود نیروهای متخصص به ویژه نیروهای توانبخشی تشدید می‌شود و سهمیه اختصاصی کافی نیست.

وی افزود: در سال آینده تحصیلی حدود 50 نفر از همکاران بازنشسته می‌شوند ولی در مقابل نیروهای بازنشسته نیروهای تازه وارد کافی وارد سیستم آموزشی نمی‌شوند.

کمبود و نامناسب بودن فضاهای آموزشی و تجهیزات تخصصی در مدارس استثنایی در برخی شهرستان‌ها از دیگر مشکلاتی است که آموزش و پرورش  استثنایی با آن مواجه بوده و برای مناسب‌سازی آنها نیازمند کمک‌ها و مساعدت‌های خیران است.

انتهای پیام/60002/ع

http://fna.ir/B8HGZ2

ویدیو مرتبط :
معلمی که به جای درس شعر یا اواز در کلاس میخواند