سیا چگونه شبکه‌های اجتماعی را برای جاسوسی از کشورها مدیریت می‌کند +عکس و فیلم

اگرچه طبق برخی گزارش‌ها، طی سال‌های اخیر از حجم فعالیت‌های سیا کم شده است (گزارش‌های مشرق را از این‌جا، این‌جا و این‌جا بخوانید)، اما این بدان معنا نیست که این سازمان دست از جاسوسی‌های گسترده خود از مردم دنیا برداشته است. همان‌طور که از نام سازمان جاسوسی آمریکا یعنی «آژانس مرکزی اطلاعات» برمی‌آید، این سازمان به روش‌های مختلفی برای دست‌یابی به اطلاعات از مردم سراسر دنیا متوسل می‌شود. در گزارش پیش رو به یکی از این روش‌ها که ظاهراً غیرمستقیم است می‌پردازیم: ارتباط با غول‌های فناوری جهان.

برای آن‌که ارتباط نزدیک سیا با کمپانی‌های بزرگ و کوچکی را بهتر درک کنیم که اغلب، جنبه‌هایی از آینده دنیای ما را رقم می‌زنند، باید ابتدا با یک شرکت سرمایه‌گذاری آشنا شویم که بودجه استارت‌آپ‌های بی‌شماری را تأمین کرده است، استارت‌آپ‌هایی که از نظر سیا ارزشش را داشته باشند.

دست سیا بر آتش حوزه فناوری

سازمان غیرانتفاعی «این-کیو-تل[1]» یا «آی‌کیوتی[2]» که سال 1999 تأسیس شد و «سرمایه‌گذار شخصی سیا» و «بازوی سرمایه‌گذاری خطرپذیر سیا» توصیف شده، سازمانی است که با استفاده از مالیات مردم آمریکا[3]، به اعتراف رسمی خود، «فناوری‌های خلاقانه را با این هدف شناسایی، اقتباس، و عملیاتی می‌کند که از عملیات‌های سیا و جامعه گسترده‌تر اطلاعاتی آمریکا حمایت نماید[4].» این سازمان تا کنون در بیش از 200 استارت‌آپی سرمایه‌گذاری کرده که در زمینه فناوری شکل گرفته‌اند؛ هزینه هر کدام از این حمایت‌ها هم به طور متوسط بین 500 هزار تا 3 میلیون دلار بوده است[5].

این جملات شاید در نظر اول دوپهلو باشد، اما با کمی تعمق به راحتی می‌توان به ماهیت حمایت‌های آی‌کیوتی[6] به نیابت از سیا از کمپانی‌های نوپا پی برد. اولین جمله‌ای که نشان می‌دهد حمایت‌های هدفمند سیا از کمپانی‌های فعال در عرصه فناوری، ماهیت «عادی» ندارد، در توضیحات رسمی آی‌کیوتی در بخش «تمرکز بر فناوری» آمده است: «[اهداف] سرمایه‌گذاری‌های ما به چهار حوزه فناوری تقسیم می‌شود: تجزیه و تحلیل پیش‌رفته، «فناوری‌های قابل‌استقرار میدانی»[7]، زیرساخت و امنیت، و [فناوری‌های] متحرک.»

برخی «توهم توطئه»ها که بعد از خواندن این گزارش

شما نیز آن‌ها را تأیید خواهید کرد - دانلود

علاوه بر این‌ها، در لیست مقالات و تحقیقات تحت حمایت آی‌کیوتی که با عنوان «در رادار ما» در وب‌سایت این سازمان معرفی شده‌اند، عنوان‌هایی به چشم می‌خورد که جای شک و شبهه‌ای درباره ماهیت جاسوسانه پروژه‌های تحت حمایت این سازمان باقی نمی‌گذارد، از جمله «استفاده از شبکه‌های اجتماعی[8]» و «بیش از «نقشه»: تجزیه و تحلیل پشت فناوری‌های ژئوفضایی[9]».

اگرچه برخی ممکن است در مورد ماهیت فعالیت‌های آی‌کیوتی خوش‌بین یا بدبین باشند، اما موضوعی که همه در آن اتفاق‌نظر دارند، تسلط کامل آی‌کیوتی بر حوزه فناوری نه تنها در آمریکا، بلکه تقریباً در تمام دنیاست؛ تا جایی که گفته می‌شود هر شرکتی که در زمینه‌های اطلاعاتی تحقیقات یا فعالیت می‌کند، احتمالاً از دو حالت خارج نیست: یا یک نفر از آی‌کیوتی با دسته چک به آن شرکت رفته، یا یک تیم از آی‌کیوتی آن شرکت را زیر نظر دارد[10].

برای آن‌که به ابعاد فعالیت‌های آی‌کیوتی بهتر پی ببرید، و قبل از آن‌که مفصل به لیست حوزه‌های مورد علاقه این سازمان بپردازیم، شاید یک مثال بتواند به خوبی نشان دهد که سیا به کمک آی‌کیوتی به چه حجم گسترده‌ای از اطلاعات دست پیدا می‌کند. یکی از شرکت‌هایی که همین چند سال پیش تحت حمایت شدید آی‌کیوتی قرار گرفت، «کی‌هول[11]» (به معنی «سوراخ کلید») بود.

توضیحات مفصل درباره آی‌کیوتی و ارتباط پیچیده و نزدیک آن

با حوزه فناوری در دنیا و به ویژه گوگل و فیس‌بوک - دانلود

این کمپانی خصوصی کوچک که در کنار غول‌های فناوری در «سیلیکان ولی[12]» فعالیت می‌کرد، نقشه‌های سه‌بعدی و زیبایی را می‌ساخت که در گزارش‌های جنگی شبکه‌های سی‌ان‌ان، ای‌بی‌سی، و سی‌بی‌اس استفاده می‌شد. این نقشه‌ها که برای اولین بار نه تنها سه‌بعدی بودند، بلکه به جای زوم کردن روی یک عکس، می‌توانستند مانند یک فیلم باکیفیت، تا اندازه نشان دادن یک خانه یا خودرو به زمین نزدیک شوند، قبلاً چشم سیا را هم گرفته بودند[13]. این پروژه موفق، اکنون «گوگل ارث» نام دارد.

مثال گوگل ارث به خوبی نشان می‌دهد سیا چه اندازه می‌تواند در پیش‌رفت فناوری‌های نوین و آینده‌ساز نقش داشته باشد. آی‌کیوتی تا کنون استارت‌آپ‌های بی‌شماری را تأمین مالی کرده که بعدها توسط غول‌های فناوری مانند گوگل[14]، اوراکل، و آی‌بی‌ام، و برخی شرکت‌های صنایع نظامی مانند لاکهید مارتین، خریداری شده‌اند[15].

مختصری درباره آن‌چه اغلب تئوری توطئه تصور می‌شود

امروزه اگر به ما بگویند گوگل، فیس‌بوک، توئیتر، و ده‌ها سرویس همه‌گیر اینترنتی، همگی ابزارهای جاسوسی دولت آمریکا هستند، مسلماً اولین چیزی که به ذهنمان می‌رسد این است که «فلانی توهم توطئه دارد.» «مغزش را شست‌وشو داده‌اند.» و جملاتی از این دست. واقعیت این است که انکار ارتباط مستقیم اغلب (اگر نگوییم تک‌تک) کمپانی‌های بزرگ و موفق مرتبط با اینترنت و دنیای مجازی با سرویس‌های جاسوسی، نتیجه‌ای جز فریب خودمان ندارد. در این‌جا مختصراً به برخی از شواهدی اشاره می‌کنیم که ارتباط مستقیم میان سیا و سایر نهادها و سرویس‌های جاسوسی آمریکا مانند «آژانس امنیت ملی» را با غول‌های فناوری و دنیای مجازی نشان می‌دهد.

اولین باری که گوگل و سیا به صورت هم‌زمان در یک کمپانی

سرمایه‌گذاری کردند، پرونده «آینده ضبط‌شده» بود - دانلود

گوگل و آژانس‌های جاسوسی آمریکا

ابتدا به این مسئله می‌پردازیم که «سیا چگونه گوگل را به وجود آورد[16]» و «گوگل چرا آژانس امنیت ملی را به وجود آورد[17].» «نفیذ احمد[18]» مدیر اندیشکده «مؤسسه توسعه و تحقیق سیاستی»، خبرنگار تحقیقی و متخصص شناخته‌شده در امور آژانس‌های اطلاعاتی و جاسوسی، طی یک سری گزارش 25000 کلمه‌ای، با استفاده از مستندات[19] و شواهد[20] و منابع مختلف[21]، به طور مفصل ارتباط تنگاتنگ میان گوگل و آژانس‌های جاسوسی آمریکا را اثبات کرده است[22]. اگرچه این‌جا مجال پرداختن به این مسئله با تمام جزئیات آن نیست، اما اشاره به چند نکته کوتاه، ضرورت دارد.

آی‌کیوتی که در بالا به آن اشاره شد، به نوعی ابتکار سیا نبود، بلکه این آژانس جاسوسی آمریکا، ایده ایجاد آن را از پنتاگون الهام گرفت. نهادهای مختلف درون پنتاگون یعنی دفتر وزیر دفاع، «دفتر ارزیابی گروهی[23]» و «آژانس پروژه‌ها و تحقیقات پیش‌رفته دفاعی[24]»، سال 1994 (5 سال قبل از تأسیس آی‌کیوتی) با هم‌کاری یک‌دیگر شبکه‌ای خصوصی به نام «انجمن هایلندز[25]» را ایجاد کردند.

این شبکه بیش از 1000 عضو دارد اما جلسات مخفیانه آن با حضور 25 تا 30 نفر از تقریباً تمام شرکت‌های بزرگ از جمله گوگل، مایکروسافت، آی‌بی‌ام، «ای‌تی‌اندتی[26]»، «ای‌بی[27]»، «پی‌پل[28]»، بی‌بی‌سی، دیزنی، جنرال‌الکتریک، انران برگزار می‌شوند. در این جلسات هم‌چنین نمایندگان دموکرات و جمهوری‌خواه از مجلس نمایندگان و سنای آمریکا، مقامات بخش انرژی و حتی افراد کلیدی در کمپین‌های انتخابات ریاست‌جمهوری دو حزب نیز حضور دارند. اما این انجمن چه نقشی در ایجاد گوگل داشت؟

فناوری جدید «ردیابی تقاطعی» برای ساخت یک پرونده درباره شما

از طریق اطلاعات‌تان در تمام دستگاه‌های هوشمند شما - دانلود

در اولین سال تأسیس انجمن، دو دانش‌جوی جوان پی‌اچ‌دی در دانشگاه استانفورد که روی اولین برنامه جست‌جو و رتبه‌دهی اتوماتیک صفحات وب کار می‌کردند، به یک موفقیت چشم‌گیر دست پیدا کردند. محصول تلاش‌های «سرگی برین» و «لری پیج» اکنون گوگل نام دارد. نکته این‌جاست که بودجه اولیه برای کار «برین» و «پیج» را برنامه «سیستم‌های غول‌پیکر اطلاعات دیجیتال» متعلق به جامعه نهادهای اطلاعاتی آمریکا از جمله آژانس امنیت ملی و سیا تأمین کرده بود[29]. در کنار این پروژه 14 پروژه دیگر نیز تأمین بودجه شده بودند تا در زمینه «پردازش عبارت جست‌جو، مدیریت تراکنش‌ها، مدیریت فراداده، مدیریت فضای ذخیره‌سازی، و یک‌پارچه‌سازی داده‌ها» در ابعاد «چندین ترابایت تا پتابایت» دست به نوآوری بزنند.

این تنها مدرکی نیست که نشان می‌دهد گوگل را اساساً نهادهای جاسوسی آمریکا ساخته‌اند و اکنون اداره می‌کنند، اما در این گزارش، بیش از این به اثبات این رابطه نمی‌پردازیم (با مراجعه به منابع این مقاله می‌توانید ده‌ها مدرک دیگر پیدا کنید).

فیس‌بوک و آژانس‌های جاسوسی آمریکا

فیس‌بوک هم وضعیتی بهتر از گوگل ندارد، بلکه شاید شواهد واضح‌تری از ارتباط این شبکه اجتماعی با نهادهای جاسوسی آمریکا[30] وجود دارد. فیس‌بوک نیز توسط سیا و سایر نهادهای اطلاعاتی آمریکایی ساخته شد و در مأموریت خود مبنی بر «استخراج هر میزان اطلاعات که ممکن باشد از هر تعداد انسان که ممکن باشد» هم فوق‌العاده موفق بود[31]. درباره رابطه مستقیم فیس‌بوک با سیا[32] و جامعه اطلاعاتی آمریکا نیز مقالات[33] بی‌شماری نوشته شده[34] تا جایی که فیس‌بوک را «سیابوک» هم نامیده‌اند[35].

فیس‌بوک و «مارک زاکربرگ» مدیرعامل آن[36] نه تنها اعتقادی به حفظ حریم خصوصی[37] کاربران ندارند[38]، بلکه کاملاً در خدمت نهادهای جاسوسی آمریکا هستند[39]. شکی نیست که فیس‌بوک اطلاعات بی‌حد و اندازه‌ای درباره کاربران خود دارد[40]. داشتن این اطلاعات آرزوی هر آژانس اطلاعاتی و جاسوسی است. بنابراین طبیعی است که سیا و آژانس امنیت ملی آمریکا بخواهند به پایگاه اطلاعاتی فیس‌بوک[41] دست‌رسی داشته باشند، پایگاه داده‌ای که سیا و آژانس‌های مشابه آن را از ماه‌ها جست‌جو و میلیون‌ها دلار هزینه بی‌نیاز می‌کند[42]. اما فیس‌بوک چه ارتباطی با سازمان‌های جاسوسی آمریکا دارد؟

فیس‌بوک کار سیا را بسیار آسان کرده است

به جای فیس‌بوک از «وان‌بی» استفاده کنید - دانلود

برای پاسخ به این سؤال، اشاره به یک مثال ساده کافی است. پیش از آن‌که مارک زاکربرگ در سال 2004 پروژه فیس‌بوک را به دنیا معرفی کند (و بعدها مدال «نظارت» سیا را دریافت کند[43])، این پروژه توسط «پیتر تییل» یکی از مدیران و سرمایه‌داران آمریکایی 500 هزار دلار کمک مالی دریافت کرده بود. بعدها این کمک مالی دردسرساز شد و تییل مدعی اسم و رسم در فیس‌بوک شد و حدود 8 درصد از سهام این کمپانی را برای خود برداشت.

با این حال، سؤال این است که چه شد که یک سرمایه‌گذاری بزرگ‌تر، هیچ‌وقت به اندازه سرمایه‌گذاری تییل خبرساز نشد؟ «جیمز بریر» که ارتباط مستقیمی با آی‌کیوتی دارد[44] به نوعی به نیابت از سیا، مبلغ «نجومی» (از نظر زاکربرگِ سال 2004) معادل 12.7 میلیون دلار را به حمایت از فیس‌بوک اختصاص داد[45]، اما احتمالاً درخواست کرد تا به ازای پرداخت رقمی بیش از 25 برابر کمک مالی تییل، نامی از سیا به میان نیاید تا اعتماد کاربران خدشه‌دار نشود. اگر بخواهیم به نسبت تییل، به سیا هم سهمی از فیس‌بوک بدهیم، باید 140 درصد از این کمپانی را به نام سیا سند بزنیم. آیا این موجب نمی‌شود سیا هر نوع دخالتی که بخواهد در فیس‌بوک[46] داشته باشد؟

گوگل و فیس‌بوک از مهم‌ترین ابزارهای سیا برای جاسوسی در زندگی مردم دنیا هستند، اما به هیچ عنوان تنها ابزارهای این سازمان نیستند. بخش‌هایی از دولت آمریکا که «اینترنت» را ساخته‌اند[47] و یهودی‌هایی که آن را قبضه کرده‌اند[48]، به این زودی دست از سر مردم برنخواهند داشت. ارتباط غول‌های دیگر فناوری را هم با آژانس‌های جاسوسی آمریکا به راحتی می‌توان اثبات کرد، اما گروه بین‌الملل مشرق در ادامه این گزارش قصد دارد به جنبه‌هایی از این رابطه اشاره کند که کم‌تر به آن‌ها پرداخته شده است.

سیا به کدام حوزه‌ها علاقه بیش‌تری دارد؟

شکی نیست که یکی از حوزه‌های فعالیت سیا باید رصد فضای مجازی و اینترنتی باشد. یکی از مثال‌های بسیار خوب در این‌باره، هم‌کاری آی‌کیوتی با گوگل[49] در تأمین بودجه شرکتی موسوم به «آینده ضبط‌شده[50]» است؛ شرکتی که ده‌ها هزار وب‌سایت، وبلاگ، و حساب توئیتری[51] را تحت نظر دارد[52] تا از این طریق رفتار و ارتباط آینده میان افراد، سازمان‌ها، اقدامات و اتفاقات را پیش‌بینی کند[53].

هشدار پوتین به مردم روسیه

مبنی بر عدم استفاده از گوگل - دانلود

اگرچه آی‌کیوتی به شکل نیمه‌علنی فعالیت می‌کند، اما این‌که آی‌کیوتی از کدام محصولات خاص حمایت می‌کند و از آن‌ها چه بهره‌ای می‌برد، کاملاً محرمانه است[54]. با این وجود، واشنگتن‌پست هم به نوبه خود می‌نویسد: «عملاً هر کارفرما، سرمایه‌گذار یا متخصص تحقیقاتی آمریکایی که درباره شیوه‌های تحلیل اطلاعات کار می‌کند احتمالاً آی‌کیوتی با او تماس گرفته یا دست‌کم تیم «ناظران فناوری» این سازمان، مشخصات آن فرد را در گوگل[55] جست‌جو کرده است.»

در لیست سازمان‌های تحت حمایت آی‌کیوتی، برخی بیش از دیگران برجسته هستند. به عنوان مثال، «فناوری‌های آشکار[56]» هر روز، بیش از نیم میلیون وب‌سایت را بررسی می‌کند[57] و بیش از یک میلیون پست را در وبلاگ‌ها، یوتیوب، توئیتر و آمازون ثبت و ضبط می‌کند[58]. «آتنسیتی[59]» متن‌های موجود در اینترنت را با توجه به گرامر عادی زبان، اصلاح می‌کند[60] تا پایگاه‌های اطلاعاتی دولت، راحت‌تر بتوانند از آن‌ها استفاده کنند.

توضیحات مقدمات به زبان ساده درباره «آینده ضبط‌شده» - دانلود

در میان مثال‌هایی که قبلاً به آن‌ها اشاره کردیم، «کی‌هول» یا به عبارتی، گوگل ارث، در حال حاضر یکی از حاضران همیشگی در جلسات فرماندهی ارتش آمریکاست. «آینده ضبط‌شده» هم به سیا کمک می‌کند تا زمان و مکان دیدارهای آینده میان اشخاص مدنظر را شناسایی کنند و در صورت نیاز، در محل حضور پیدا کنند. به عنوان مثال، گفته می‌شود وقتی «شیمون پرز» رئیس رژیم صهیونیستی در 21 مارس سال 2010 ادعا کرد که حزب‌الله سلاح‌هایی مانند موشک اسکاد دارد، «آینده ضبط‌شده» صحبت‌های یک ماه قبل سید حسن نصرالله را تحلیل کرده و به این نتیجه رسیده بود که شواهدی مبنی بر وجود چنین سلاح‌هایی وجود دارد.

یک نکته مهم وجود دارد که باید ذکر شود و آن این‌که هر کدام از کمپانی‌هایی که در بالا نام آن‌ها برده شد، قطعاً به سادگی نتوانسته‌اند نظر سیا را به خود جلب کنند. به عنوان نمونه، آن‌چه «آینده ضبط‌شده» انجام می‌دهد، فوق‌العاده پیچیده است. این کمپانی، نه تنها می‌تواند اتفاقات آینده را تا حدودی پیش‌بینی کند، بلکه میلیون‌ها صفحه در اینترنت را تجزیه می‌کند؛ نام افراد، مکان‌ها و فعالیت‌ها را از آن‌ها استخراج می‌نماید؛ تشخیص می‌دهد که هر اتفاق، چه زمانی و کجا رخ داده است (تحلیل مکانی و زمانی)؛ سپس لحن متن را شناسایی می‌کند (تحلیل احساسی)؛ هم‌چنین بر اساس الگوریتم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، ارتباط میان افراد حاضر در هر روی‌داد را درک می‌کند. «کریستوفر آلبرگ» مدیرعامل کمپانی می‌گوید: «ما وقتی [یک دیدار، روی‌داد یا فعالیت] اتفاق می‌افتد، همان‌جا هستیم. می‌توانیم در لحظه، پرونده برای افراد [حاضر در روی‌داد] تشکیل دهیم.»

مصاحبه «کریس آلبرگ» مدیرعامل «آینده ضبط‌شده»

درباره آینده جست‌جوهای اینترنتی - دانلود

کمپانی «فناوری‌های آشکار» نیز کاری نسبتاً مشابه با «آینده ضبط‌شده» را انجام می‌دهد. این کمپانی هم میلیون‌ها سایت اینترنتی را بررسی می‌کند و با تجزیه گفتگوهای میان افراد در وبلاگ‌ها، انجمن‌های آنلاین، «فلیکر»، یوتیوب، توئیتر و آمازون («فناوری‌های آشکار» مدعی است که چت‌های فیس‌بوک را کنترل نمی‌کند!)، به محتوای آن‌ها با تگ‌هایی مانند «مثبت»، «منفی»، «مرکب»، یا «خنثی»، به اصطلاح «نمره» می‌دهد؛ این کمپانی حتی تشخیص می‌دهد که هر یک از طرف‌های گفت‌وگو، چه‌قدر «تأثیرگذار» هستند. آی‌کیوتی اعتراف کرده که از «فناوری‌های آشکار» برای تحلیل و بررسی شبکه‌های اجتماعی خارجی استفاده می‌کند. «دن وتراس» مدیرعامل «فناوری‌های آشکار» نیز می‌گوید، به لطف آی‌کیوتی، سیا اکنون یکی از «مشتریان» ماست.

انتظار خبرهای مهمی از این شرکت‌ها داشته باشید

بعد از آن‌که اهداف سیا از حضور در حوزه فناوری‌های نوین را بهتر درک کردیم، وقت آن است که نگاهی به برخی از مهم‌ترین کمپانی‌هایی بیندازیم که آی‌کیوتی سال‌هاست در آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند. اگر می‌خواهید فناوری‌های آینده را زودتر بشناسید، شرکت‌هایی را که در ادامه مختصر معرفی می‌شوند، حتماً مدنظر داشته باشید.

3VR و جاسوسی از دوربین‌های مداربسته

کمپانی 3VR[61] نرم‌افزاری را ساخته که می‌تواند از ویدیوهای ضبط شده، اطلاعاتی را استخراج کند[62] که از جمله برای شناسایی افراد با فناوری تشخیص چهره مورد استفاده قرار می‌گیرد. از جمله مشتریان مهم 3VR، بانک‌های بزرگ، دولت‌های بین‌المللی، نهادهای اعمال قانون، و خرده‌فروشانی هستند که خدمات این کمپانی را در اختیار شرکت‌های کوچک‌تر نیز قرار می‌دهند. 3VR هم‌چنین پایگاه اینترنتی «کرایم‌دکس[63]» را نیز اداره می‌کند؛ جایی که شبکه اجتماعی مأمورین پیش‌گیری از جرم و اعمال قانون محسوب می‌شود. آی‌کیوتی اولین بار سال 2005 در این کمپانی سرمایه‌گذاری کرد