شيب سازمان ملل به سمت ديپلماسي ايراني– روسي

روزنامه جوان/ متن پيش رو در جوان منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

در آستانه تشکيل دور بعدي نشست وين2 درباره بحران سوريه، نماينده ويژه سازمان ملل در امور اين کشور تأکيد کرد، فقط مردم سوريه هستند که بايد درباره نقش بشار اسد تصميم بگيرند. اين نظر دي‌ميستورا منطبق با منطق مسکو و تهران است که اعلام کرده‌اند بشار اسد بايد بتواند در انتخابات آتي شرکت کند و اين مردم سوريه هستند که فقط در اين باره بايد نظر بدهند.
استفان دي ميستورا، نماينده ويژه سازمان ملل در امور سوريه براي آماده‌سازي دور بعدي نشست وين2 با مقامات روسيه در مسکو ديدار کرد. دي ميستورا و سرگئي لاوروف، وزير خارجه روسيه پس از گفت‌وگو با يکديگر در جمع خبرنگاران حاضر شدند. در ابتداي اين نشست خبري، لاوروف گفت: «روند گفت‌وگوها بين دولت و معارضين سوري بايد شتاب بگيرد.» او در مورد محتواي ديدارش با دي ميستورا گفت: «ما ليستي از سازمان‌هاي تروريستي که بايد آنها را از گروه‌هاي معارض و ميانه‌رو متمايز دانست، تهيه کرده‌ايم.» روسيه تأکيد دارد که بايد اپوزيسيون سوريه رويکرد واحدي اتخاذ و براي مقابله با گروه‌هاي گروه‌هاي تروريستي همچون القاعده و داعش با دولت سوريه همکاري کند. به نظر مي‌رسد روس‌ها تصميم گرفته‌اند نقش رابط را بين دولت و مخالفان سوريه ايفا کنند و تلاش کرده‌اند نمايندگاني از اپوزيسيون داخل و خارج‌نشين سوريه را به مسکو دعوت کنند. حتي براي جلب رضايت مخالفان، مسکو روز گذشته اعلام کرد که جنگنده‌هاي روسي مواضع‌هاي گروه‌هاي تروريستي را با هماهنگي بعضي گروه‌هاي مخالف در بخش‌هايي از سوريه هدف قرار داده است.
لاوروف در ادامه اظهارات خود با اشاره به بيانيه 9بندي وزراي خارجه 17 کشور در نشست روز جمعه در وين، ‌تأکيد کرد: «مسکو به بيانيه وين براي حل بحران سوريه متعهد است.» روسيه از زماني که به صورت رسمي وارد جنگ سوريه شده تلاش‌هاي ديپلماتيک را همزمان با اين عمليات تشديد کرده است تا گروه‌هاي سوري را براي رسيدن به يک راه‌حل سياسي تشويق کند. ميکايل بوگدانف نماينده ويژه ولادمير پوتين رئيس‌جمهور روسيه در امور غرب آسيا نيز گفت: «هفته بعد ما آنها را براي مشورت به مسکو دعوت خواهيم کرد.» وي افزود: «در اين زمينه هيچ مشکلي با دولت سوريه وجود ندارد. ما هم اکنون با نمايندگان گروه‌هاي مختلف اپوزيسيون ارتباط داريم تا آنها را به مسکو بياوريم.» مسکو نقش مهمي در برگزاري نشست روز جمعه داشت که در آن ايران براي اولين‌بار شرکت کرده بود. دي ميستورا روز گذشته در جريان کنفرانس خبري مشترک خود با لاوروف، گفت: «از اينکه روسيه شتاب به دست آمده در وين را حفظ کرده، خرسندم. نبايد اين شتاب به وجود آمده را که يک امر مثبت است، از دست بدهيم. «ما بايد به خاطر مردم سوريه به نتيجه‌اي دست يابيم. همه چيز هم مربوط به يک فرآيند سياسي است؛ فرآيندي که بايد همسو با بيانيه ژنو و بيانيه وين باشد. همانطور که در اين بيانيه‌ها آمده، اين فرآيند بايد فراگير باشد و با مبارزه با تروريسم و برگزاري انتخابات همراه شود.»

موضع شفاف دي ميستورا
تلاش‌هاي دي‌ميستورا براي برگزاري دور بعدي نشست وين در حالي ادامه دارد که سرنوشت بشار اسد همچنان مهم‌ترين چالش اين مذاکرات است. روسيه و ايران اصرار دارند که در انتخابات آتي بشار اسد مي‌تواند نامزد شود و اين مردم سوريه هستند که از طريق رأي‌هاي خود درباره او تصميم مي‌گيرند اما مخالفان و حاميان آنها مي‌گويند اسد نبايد هيچ نقشي در آينده سوريه ايفا کند. در نشست روز جمعه طرفين شرکت‌کننده توافق کردند که در اين باره اختلاف نظر دارند. دي ميستورا روز گذشته در پاسخ به اين سؤال که به نظر او آيا بشار اسد رئيس‌جمهور سوريه بايد در آينده اين کشور نقش داشته باشد يا نه، گفت: «شما در واقع با اين سؤال مي‌گوييد که ما از جانب مردم سوريه تصميم بگيريم. ما در وين بر سر عدم توافق کامل با هم توافق داشتيم. اين مردم سوريه هستند که بايد تصميم بگيرند که چه کسي رهبر آنها باشد. ما بايد بر اين اساس حرکت کنيم.» اين موضع دي ميستورا کاملاً با موضع تهران و مسکو منطبق است. اين اولين بار است که نماينده سازمان ملل درباره نقش بشار اسد به اين صراحت اظهار نظر مي‌کند. دي‌ميستورا که در اواسط تير ماه 1393 جايگزين اخضر ابراهيمي شده است طرحي را براي حل بحران سوريه ارائه کرده که به صورت جالبي در بسياري از سطوح با طرح مسکو تقارن دارد. اين طرح براساس طرح «مرکز گفت‌وگوهاي بشردوستانه»، يک سازمان مستقر در سوئيس در امور ميانجيگري شکل گرفته است. طرح ميستورا هيچ شرايط مشخصي براي تغيير سياسي دارد، از پاسخگويي به سؤال سخت درباره آينده اسد خودداري مي‌کند و عمدتاً به عنوان تلاشي بشردوستانه معرفي شده است. دي ميستورا در اوايل مأموريت خود در پاسخ به اين سؤال روزنامه الحيات که پرسيده بود سرنوشت بشار اسد چه خواهد بود، پاسخ بسيار کوتاه اما کاملاً مشخصي داده بود «اظهار نظر نمي‌کنم.»

حمايت مسکو و تهران
موضع روز گذشته دي‌ميستورا درباره نقش بشار تفاوت زيادي با مواضع مبهم وي ‌در گذشته دارد و به نظر مي‌رسد نماينده سازمان ملل از نظر مسکو و تهران درباره اين چالش کليدي مذاکرات حمايت مي‌کند. لاوروف پس از اظهارات دي ميستورا گفت: «بگذاريد من هم از اين موضع اعلام حمايت کنم. همانطور که در بيانيه وين هم تصريح شده، مردم سوريه بايد تصميم بگيرند. تنها يک راهکار براي حل بحران وجود دارد و آن هم اراده مردم سوريه است.»
تحليلگران معتقدند علت اينکه مخالفان و حاميان آنها با هر نوع نامزدي بشار اسد مخالفت مي‌کنند به اين دليل است که مي‌دانند در صورت برگزاري يک انتخابات آزاد احتمال پيروزي وي بسيار زياد است. اليا ج مغناير تحليلگر مسائل امنيتي در روزنامه الرأي کويت نوشت: «امريکا و عربستان مي‌دانند در صورت نامزدي، اسد در انتخابات پيروز خواهد شد و به همين دليل با نامزدي وي مخالفت مي‌کنند.» همزمان با تأکيد لاوروف و دي ميستورا بر اينکه مردم سوريه بايد درباره آينده سياسي خود تصميم بگيرند، مقامات ايراني هم در ديدار مقامات سوري بر اين مسئله تأکيد کردند. محمد جواد ظريف، وزير خارجه کشورمان روز گذشته در ديدار فيصل مقداد، معاون وزير خارجه سوريه بر مواضع قبلي ايران تأکيد کرد و گفت: «ما معتقديم که مردم سوريه خودشان بايد براي آينده و سرنوشتشان تصميم بگيرند و ديگران حداکثر مي‌توانند نقش تسهيل کننده در روند سياسي سوريه و کمک به حل بحران را داشته باشند.» در ادامه اين ديدار فيصل مقداد هم ضمن تقدير از حمايت‌هاي جمهوري اسلامي ايران از دولت و ملت سوريه اظهار داشت: بنده حامل سلام‌هاي گرم بشار اسد براي رهبر معظم انقلاب اسلامي و رياست محترم جمهوري اسلامي ايران هستم.

پيشروي مهم مقاومت در حلب
روز گذشته رسانه‌ها گزارش دادند که نيروهاي ارتش سوريه و حزب‌الله لبنان بيش از 98 درصد مسير «اثرياـ خناصر» در جنوب استان «حلب» را از سيطره تروريست‌هاي داعش پاکسازي کردند. به گزارش فارس، نيروهاي ارتش سوريه با کمک نيروهاي حزب‌الله لبنان از صبح روز چهارشنبه با عملياتي جديد در مناطق آلوده به تروريست‌ها موفق شدند بخش‌هاي تحت اشغال تروريست‌ها را در مسير «اثرياـ خناصر» پاکسازي کنند. نيروهاي سوري و حزب الله نزديک به يک هفته است که عمليات پاکسازي اين مسير مهم و راهبردي را آغاز کرده‌اند و ديروز موفق شدند بيش از 98 درصد از منطقه را به طور کامل از عناصر تروريستي پاکسازي کنند. پيش از اين گروه‌هاي تروريستي داعش، جبهه‌النصره و احرارالشام به دليل پيشروي چشمگير نيروهاي سوري و مقاومت در جبهه شرقي و جنوب غربي استان حلب و براي فشار به اهالي شهر حلب اين مسير را تحت اشغال خود درآورده بودند.

*محمد بابايي