مشاور ظريف: مي‌خواهيم به عربستان بگوييم منطقه در حال از دست رفتن است

مشاور ظريف: مي‌خواهيم به عربستان بگوييم منطقه در حال از دست رفتن است

ايسنا/ مشاور وزير خارجه کشورمان، با تاکيد براين که برجام چشم‌انداز منطقه و هم‌چنين ذهنيت ديگران درباره ايران را تغيير داده است به اهميت گفت‌وگوي بين ايران و کشورهاي منطقه از جمله عربستان اشاره کرد و گفت: اصرار بر گفت‌وگو با عربستان به معناي التماس کردن نيست در واقع ما با اين اصرار، به عربستان مي‌گوييم که منطقه با درگيري‌هاي ايجاد شده در حال از دست رفتن است، تو در اين زمينه مسوول هستي و بايد پاسخگو باشي.

محمدعلي سبحاني با بيان اين که منطقه نيازمند نگرشي اصلاح طلبانه و اعتدالگرايانه است، افزود: در شرايط کنوني جهلي مقدس و مرکب به عنوان نماد اسلام به جهانيان در حال معرفي است، در حالي که موقعي که آقاي خاتمي، رييس جمهور بود صداي ايشان در سطح جهان اسلام شنيده مي‌شود و وقتي ايشان حرفي مي‌زدند در سطح جهان مي‌گفتند آدرس اسلام يعني همين صحبت‌هايي که ايشان مطرح مي‌کند ولي اکنون متاسفانه در داخل و خارج از کشور از نگاه‌هايي چون ايشان که شخصيتي موثر و تاثيرگذاري هستند غفلت کرده‌ايم در حالي که آن‌ها مي‌توانند صدايي جديد برخلاف صدايي که اکنون از منطقه شنيده مي‌شود، مطرح کنند.
اين ديپلمات با سابقه کشورمان با بيان اين که منطقه نيازمند نگرشي اصلاح‌طلبانه و اعتدال‌گرايانه است، تاکيد کرد: مي‌توانيم مدل برجام را در مورد حل مسائل منطقه در پيش بگيريم و مدل برد – برد را در اين چارچوب اجرا کنيم.

متن گفت‌وگوي محمدعلي سبحاني، مشاور ظريف و سفير پيشين ايران در لبنان با خبرنگار سياسي خارجي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) را در ادامه مي‌خوانيد:
مديرکل پيشين خاورميانه وزارت خارجه در پاسخ به اين سوال که يکي از سياست‌هاي اصلي دولت تدبير و اميد در طي اين دو سال اخير در عرصه‌ي سياست خارجي علاوه به نتيجه رساندن پرونده‌ي هسته‌اي کشور، ترميم روابط با کشورهاي منطقه از جمله کشورهايي چون عربستان بوده است ولي برخي معتقد هستند که دولت در پيشبرد اين سياست با وجود توفيقات خوبي که در حل پرونده هسته‌اي داشته در اين ارتباط به موفقيت چنداني دست پيدا نکرده است. به نظر شما علت چيست؟ گفت: ما گرفتار يک وضعيت بحراني در منطقه هستيم و نمي‌توانيم خيلي انتظار داشته باشيم پيشرفت ايران در سطح بين‌المللي، همان قدر که در اروپا و آسيا دست ما را بازتر کرده، در خاورميانه نيز اين گونه باشد.

برجام چشم‌انداز منطقه و هم‌چنين ذهنيت ديگران درباره ايران را تغيير داده است
اين ديپلمات با سابقه کشورمان در همين راستا ادامه داد: واقعيت اين است که در خاورميانه و کشورهايي از جمله سوريه، بحرين، يمن، عراق و لبنان شاهد واقعيات تلخي تحت عناوين جنگ فرقه‌يي، تروريسم، جنگ نيابتي، متوقف شدن کامل توسعه و هم‌چنين امکان عمليات نظامي بين‌المللي در اين کشورها هستيم. ورود کشورهاي بزرگ و رقابت تسليحاتي منجر به تغييراتي در منطقه مي‌شود که نتيجه آن به کل منطقه حتي به ايران هم رسيده است. در رقابت تسليحاتي، اتفاقات مهمي ممکن است بيفتد و بايد مراقبت کرد تا دستاورد تاکتيکي، «استراتژي نه شرقي - نه غربي انقلاب اسلامي» و «سياست موازنه منفي» که يک شيوه دوست داشتني براي ايراني‌ها بوده است را از دست ندهيم.
اين کارشناس مسائل منطقه افزود: در چنين شرايطي رابطه کشورها نمي‌تواند رابطه عادي باشد يعني همه احتمال مي‌دهند اتفاقاتي در منطقه مي‌افتد و مي‌خواهند کلاه خود را از دست ندهند. بدون شک اگر ما در برجام به نتيجه نرسيده بوديم اين احتمالات در ذهن همسايگان ما کمتر بود. برجام چشم‌انداز منطقه و هم‌چنين ذهنيت ديگران را درباره ايران تغيير داده است. زماني که کشوري ضعيف مي‌شود کشورهاي ديگر به آن طمع مي‌کنند، يک وقت هم ممکن است کشوري تقويت شود و کشورهاي ديگر نگران مي‌شوند که ممکن است سهم آن‌ها از ظرفيت‌هاي موجود در منطقه کاهش يابد و جايگاه‌شان تغيير کند. الان بايد با اين ديد نگاه کنيم و در اين شرايط منطقه به دنبال وضعيت بهتر باشيم. آن چه اين وضعيت بهتر را در رابطه با اين کشورها ايجاد مي‌کند اين است که ما وضعيت خود را به گونه‌اي تثبيت کنيم که ديگر طمعي نسبت به ايران نباشد و با تلاش آن‌ها وضع به هم نخورد.

تنش‌زدايي در شرايط کنوني با شرايط قبل از برجام بسيار متفاوت است
سفير پيشين ايران در لبنان با بيان اين که برجام براي ايران موقعيت متفاوتي را ايجاد کرده است، افزود: ما بايد به مردم بگوييم که اگر اختلافات کاهش نيافته است، علت اين است که اين دولت در سطح جهاني و منطقه‌يي به دنبال بازسازي وضعيت ايران و بهبود رابطه با کشورهاي مختلف است ولي برخي از جمله در منطقه اين موضوع را دوست ندارند و نمي‌خواهند چنين اتفاقي بيقتد از ديگر سو بايد به اين نکته توجه داست که تنش‌زدايي در شرايط کنوني با شرايط قبل از برجام بسيار متفاوت است.
مشاور وزير خارجه در پاسخ به اين که آيا در حال حاضر تغيير رابطه ايران با غرب و کشورهاي ديگر راحت‌تر از تغيير رابطه با کشورها منطقه است؟ با اشاره به اين که برجام موقعيت متفاوتي را براي ايران ايجاد کرده است، تصريح کرد: تغيير رابطه با کشورهاي اروپايي و آمريکا زمينه يک نوع تنش‌زدايي بين ايران و غرب را فراهم کرد و ما اين مسأله را در مورد روسيه و چين هم داريم. البته اين دو کشور در زمان تحريم با ما همکاري مي‌کردند ولي اگر در زماني چيني‌ها اين اختيار را داشتند که به انتخاب خودشان هر کالايي را به هر کيفيتي به ايران صادر کنند در آينده چنين موقعيتي را نخواهند داشت به همين بابت برخي از بخش‌هاي اقتصادي چين از موضوع برجام خشنود نيستند ولي اشکالي ندارد ما بر اساس موازنه منفي نمي‌خواهيم کسي حذف شود؛ بلکه مي‌خواهيم بر اساس شرايطي عادلانه با ديگر کشورها رابطه اقتصادي و سياسي داشته باشيم.
سبحاني در بخش ديگري از صحبت‌هايش در اين مصاحبه با اشاره به انتشار برخي از اخبار مبني اين که روسيه از خاک ايران براي حمله موشکي به تروريست‌ها در داخل مرز سوريه استفاده کرده است گفت: به اين موضوع انتقاداتي وارد است چرا که اين موضوع ممکن است موازنه منفي در مورد ايران را به خطر بياندازد.
او با تاکيد بر اين موضوع که ما نبايد دريافت‌هاي تاکتيکي را به سمت از دست‌ دادن امکان‌هاي استراتژيک پيش ببريم، خاطرنشان کرد: بناي موازنه منفي همين است که کسي به خاک ايران طمع نکند و بايد بدانند ايران جاي هيچ‌کس نيست و اين استراتژي پاسخ داده و براي مردم ايران خيلي دوست‌داشتني است. در سال ٥٧ هم همه متوجه شدند که مردم براي استقلال خيلي اهميت قائل هستند. ما نبايد در جهتي حرکت کنيم که خدشه‌اي به استقلال ما وارد شود.
اين ديپلمات با سابقه کشورمان در ارتباط با اين که گره کور روابط ايران با عربستان در کجاست؟ گفت: آن چه که در حال حاضر بر روي آن تاکيد دارم بحث گفت‌وگو با عربستان است و اين که ما بتوانيم با عربستان به تفاهم برسيم. ما مي‌توانيم مدل برجام را در مورد حل مسائل منطقه در پيش بگيريم و مدل برد – برد را در اين چارچوب اجرا کنيم.
مشاور وزير خارجه با اشاره به جنگ نيابتي ايجاد شده در منطقه و تاثير آن در افزايش رقابت‌هاي تسليحاتي خاطرنشان کرد: با توجه به اين شرايط ما اصرار داريم که با عربستان گفت‌وگو کنيم.
سبحاني با اشاره به نقش کشورهايي هم‌چون ايران، ترکيه و عربستان در حل مسائل و درگيري‌هاي موجود در اين منطقه گفت: اگر آن‌ها به نحوي در مورد مسائل داخلي منطقه توافق کنند مشکلات موجود در منطقه قابل تحمل‌تر مي‌شود و در واقع مي‌توان در جهت حل آن حرکت کرد.

جهلي مقدس و مرکب به عنوان نماد اسلام به جهانيان در حال معرفي است
اين ديپلمات با سابقه کشورمان با اشاره به طيف‌هاي فکري و انديشه‌اي موجود در منطقه ادامه داد: در حال حاضر در منطقه و جهان اسلام از تفکر حسنين هيکل تا تفکر ابوبکر بغدادي وجود دارد. در واقع از نگاه خيلي باز تا نگاهي که فقط لوله تفنگ را مي‌شناسد. اين در حالي است که وقتي آقاي خاتمي رييس‌جمهور ايران بود صداي ايشان در سطح جهان اسلام شنيده مي‌شد و وقتي ايشان حرف مي‌زدند، ديگران مي‌گفتند آدرس اسلام يعني همين صحبت‌هايي که ايشان مطرح مي‌کند. ولي اکنون در سطح جهان در ارتباط با اسلام يک سردرگمي وجود دارد چرا که يک جهل مقدس و مرکب به عنوان نماد اسلام در سطح جهاني در حال معرفي است.
وي در اين راستا افزود: متاسفانه در داخل و خارج از کشور از نگاه‌هايي چون آقاي خاتمي که شخصيتي موثر و تاثيرگذار هستند غفلت کرده‌ايم در حالي که آن‌ها مي‌توانند صدايي جديد برخلاف صدايي که اکنون از منطقه شنيده مي‌شود در اين عرصه مطرح کنند.

اصرار بر گفت‌وگو با عربستان به معناي التماس کردن نيست
او در بخشي ديگر از اين گفت‌وگو با بيان اين که وقتي اصرار مي‌کنيم که با عربستان گفت‌وگو کنيم ، اين به معناي التماس کردن نيست، خاطرنشان کرد: در واقع ما با اين اصرار، به عربستان مي‌گوييم که منطقه در حال از دست رفتن است و تو در اين زمينه مسوول هستي و بايد پاسخگو باشي.

منطقه نيازمند نگرشي اصلاح‌طلبانه و اعتدالگرايانه است
سفير پيشين ايران در لبنان با تاکيد بر اين که منطقه نيازمند تعقل و تفکر است، تصريح کرد: بايد يک نگرش اصلاح‌طلبانه و اعتدال‌گرايانه حاکم شود و ما نبايد از گفت‌وگو قهر کنيم بلکه در کنار اين اصرار به گفت‌وگو، بايد به کشورهاي مهم دنيا اين پيام را منتقل کنيم که ما براي گفت‌وگو آمادگي داريم ولي اين عربستان است که چنين آمادگي را ندارد.
مديرکل پيشين خاورميانه وزارت خارجه با تاکيد بر اين که توسعه در خاورميانه متوقف شده و حتي در اين زمينه عقب گرد داشته‌ايم، افزود: مثلا سوريه کشور سرپايي بود و در شرايطي قرار داشت که چندان با کشورهاي منطقه فاصله نداشت ولي اکنون نصف مردم اين کشور آواره هستند و همه نيروهاي بالنده‌اي که بايد در دفاع از سرزمين‌هاي اسلامي و عربي نقش بازي کنند در مقابل يکديگر قرار گرفته و در راستاي نابودي يکديگر نقش بازي مي‌کنند.

ايران هراسي ريشه در داخل و خارج از ايران دارد
سبحاني بار ديگر به اهميت عربستان در منطقه اشاره کرد و گفت: بدون حضور عربستان گفت‌وگوهاي منطقه‌يي فايده‌اي ندارد. از ديگر سو در بين کشورهاي حاشيه خليج فارس که با يکديگر پيمان‌هاي امنيتي دارند دغدغه‌هاي مشترکي وجود دارد. آن‌ها همه مقداري از ايران مي‌ترسند که اين ايران هراسي ريشه در داخل و خارج از ايران دارد.
وي به مساله يمن نيز اشاره کرد و افزود:‌ من معتقدم در مسأله يمن با توجه به نگاه خيرخواهانه‌اي که داريم، نبايد بيش از حدي که نقش داريم در مورد نقش‌مان بزرگ‌نمايي کنيم چراکه ايران نه با يمن هم مرز است و نه به دنبال تشکيل حکومتي در آن‌جاست بلکه ايران مي‌خواهد در يمن دولت پايداري ايجاد شود و ايجاد اين دولت پايدار امکان‌پذير نيست مگر اين که تمام گروه‌هاي صاحب نفوذ و داراي قدرت از جمله حوثي‌ها که به غلط آن‌ها را به ايران نسبت مي‌دهند در اين فرايند مشارکت داشته باشند.

به غلط حوثي‌ها را به ايران نسبت مي‌دهند
اين ديپلمات پيشين ايران با بيان اين که عربستاني‌ها در مورد وابستگي حوثي‌ها به ايران بزرگ‌نمايي مي‌کنند، گفت: متاسفانه برخي از تبليغات نادرست داخلي در کشور نيز به عربستان در اين زمينه کمک کرده است. در حالي که ايران تاکيد دارد که در يمن يک حکومت مشارکتي و پايدار با حضور مردم و گروه‌هاي مختلف سياسي ايجاد شود.
مشاور وزير خارجه ادامه داد: عربستان سعودي در حال حاضر در يمن عمليات نظامي مي‌کند و مردم غيرنظامي را هم مي‌کشد و براي پوشاندن آن، نياز به دشمن خارجي دارد و يک‌سره عليه ايران تبليغ مي‌کند و تصوير ايران را در افکار عربي اسلامي خدشه‌دار مي‌کند، بنابراين ما نمي‌توانيم بدون آتش‌بس و رسيدن به يک شرايط گفت‌وگو، خودمان را بازسازي کنيم.
سبحاني با تاکيد بر اين که ايران بيش از همه نياز به امنيت دارد چراکه تصميم گرفته رابطه خود را با دنيا بهبود ببخشد و عقب‌ماندگي‌هاي قبل را جبران کند گفت: ايران در مسير توسعه قرار دارد و در کشوري که ناامني وجود داشته باشد توسعه به وجود نمي‌آيد بنابراين ما بايد فرايندي را دنبال کنيم که امنيت به کل منطقه برگردد.
او با تاکيد بر اين که در يک فرايند بين‌المللي مي‌توان با تروريسم مبارزه کرد و ايران نمي‌تواند در اين عرصه به تنهايي به مبارزه بپردازد به سياست‌هاي دولت تدبير و اميد براي تعامل با دنيا و تنش‌زدايي اشاره کرد و گفت: اين سياست‌ها تا حدود زيادي به نتيجه رسيده است چنان که اگر در زماني ايران را جزئي از مشکل سوريه مي‌دانستند در حال حاضر همه به اين موضوع معترف هستند که ايران بخشي از اين راه‌حل است.
اين ديپلمات با سابقه کشورمان در بخش ديگري از صحبت‌هاي خود به حمله روسيه به تروريست‌ها در سوريه اشاره کرد و گفت:‌ برخي مي‌گويند که ما در بحث سوريه زير سايه روس‌ها قرارگرفته‌ايم که من فکر مي‌کنم اين تصور اشتباهي است و ما زير سايه روسيه قرار نداريم و نبايد چنين اتفاقي هم بيفتد بلکه بايد يک سياست ايراني که منافع ايران را تعريف مي‌کند در مورد سوريه داشته باشيم. نه سياست آمريکايي، نه سياست روسي، نه سياست ترکي همه دنبال منافع خود هستند ما بايد منافع ايران را دنبال کنيم.

با ترک‌ها راحت‌تر مي‌توانيم به نتيجه برسيم
سبحاني در بخش ديگري از صحبت‌هايش در مورد رابطه ايران و ترکيه و نقش اين دو کشور در حل مسائل منطقه نيز تصريح کرد: به نظر مي‌رسد با ترک‌ها نسبت به سعودي‌ها راحت‌تر مي‌توانيم به نتيجه برسيم؛ چرا که از يک طرف اجراي برجام منافع ترکيه را به خطر نمي‌اندازد و از ديگر سو به نظر مي‌رسد که با اتفاقات رخ داده در اين کشور، سياست‌هاي ترکيه در منطقه به شکل قابل توجهي رو به اصلاح است. البته سياست‌هاي ايران نيز اصلاح شده است و نگاه دولت کنوني ايران نيز کاملا متفاوت از قبل است که البته مبناي آن گفت‌وگو است. ايران توانست گفت‌وگو با 1+5 را در ارتباط با موضوع هسته‌اي به نتيجه برساند و با توجه به اين تجربه مي‌تواند وارد گفت‌وگو با کشورهاي منطقه نيز شود.
مديرکل پيشين خاورميانه و شمال آفريقاي وزارت خارجه با اعتقاد بر اين که ترکيه زودتر از عربستان واقعيت‌هاي منطقه را درک کرده است، گفت:‌ ما مي‌توانيم در مورد مسائل منطقه با هم حرف بزنيم البته اختلافاتي بين دو کشور وجود دارد ولي آن‌قدر نيست که نتوانيم سريک ميز بنشينيم.
وي با تاکيد بر اين که بايد در مورد سوريه، يمن و عراق با عربستان حرف بزنيم تا به يک چارچوب منطقه‌يي دست پيدا کنيم، ادامه داد: از ديگر سو بايد در افکار عمومي جهان عرب و اسلام تصوير ايران را بهبود ببخشيم و تا زماني که جنگ در سوريه وجود دارد اين امر امکان‌پذير نيست. تبليغات مداوم و منفي عربستان عليه ايران، اين چهره را مخدوش کرده است.
سبحاني در مورد مذاکرات ايران و کشورهاي حاشيه خليج فارس و مطرح شدن چنين پيشنهادي از سوي کشورهايي هم‌چون عمان و قطر و استقبال کويت از اين موضوع گفت:‌ اين کشورها به واقع خواهان حل مشکل ايران وعربستان هستند، اگر چه در برخي از مواقع به ظاهر با عربستان عليه ايران همراهي مي‌کنند ولي به واقع مي‌خواهند که مشکلات بين اين دو کشور حل شود چرا که اين‌ها کشورهايي هستند که اگر مشکلي پيش بيايد بيش‌تر از همه آن‌ها آسيب مي‌بينند و همان‌طور که گفتم اين گرايش در کشورهاي حاشيه خليج فارس وجود دارد که به نحوي تلاش‌ها در راستاي حل مشکلات بين ايران و عربستان باشد و با توجه به اين که در حال حاضر بحث داغ دموکراسي خواهي و بهار عربي در اين کشورها تا حدودي خاموش شده است به نظر مي‌رسد آن‌ها با خيال راحت‌تر مي‌توانند به موضوع توافق و گفت‌وگو بپردازند و اين خواسته در ميان کشورهايي که اشاره شد، جدي است.
اين ديپلمات با سابقه کشورمان در مورد نقش نهادهاي مذهبي هم چون الازهر و تقريب مذاهب در ايجاد هم‌گرايي در منطقه و رفع کدورت‌ها بين کشورها ادامه داد: زماني که لوله تفنگ حرف اول را مي‌زند ديگر جايي براي طرح اين گونه مسائل پيدا نمي‌شود. نگاه کنيد وقتي بمبي منفجر مي‌شود و افراد زيادي جان خود را از دست مي‌دهند يک فضاي احساسي ايجاد مي‌شود و وقتي که القاعده نيز مي‌پذيرد اين کار را انجام داده است اين اختلافات عميق‌تر مي‌شود و جايي براي گفت‌وگو باقي نمي‌ماند. متاسفانه در حال حاضر القاعده به نمادي از اهل سنت در برخي از جاها تبديل شده و اين‌گونه عملکردها، احساساتي منفي در طرف‌هاي مقابل ايجاد مي‌کند و در ادامه آتش احساسات شعله مي‌گيرد و اختلافات فرقه‌يي افزايش پيدا مي‌کند.

گفتمان حاکم در منطقه، گفتمان فرقه‌يي است
اين کارشناس مسائل منطقه با بيان اين که گفتمان حاکم در منطقه گفتمان فرقه‌يي است و اين راهي را براي بازي کردن نقش از سوي نهادهايي چون الازهر و تقريب مذاهب مي‌بندد، گفت: بايد فرصتي ايجاد شود که صداي بلند اصلاح‌طلبي و اعتدال طلبي در خاورميانه مطرح شود. مقدمه چنين فضايي آن است که جنگ در منطقه پايان پيدا کند و آتش‌بس ايجاد شود و در چنين موقعيتي است فرصت گفت‌وگو ايجاد مي‌شود.
سبحاني تاکيد کرد: تا زماني که تندروها را مجبور به آتش‌بس نکنيم و تروريست‌ها سر جاي خود ننشينند جايي براي اين انديشه‌ها باقي نمي‌ماند.

ویدیو مرتبط :
اوضاع آشفته منطقه العوامیه در شرق عربستان