دعا برای عاقبت به‌خیری

آرمان/ عمر انسان مجموع لحظات است و یکی از آن لحظات همان لحظه آخر و پایانی عمر انسان است. انسان باید تلاش کند که در آن لحظه در حالی باشد که دارای ایمان کامل و توبه مقبوله باشد و اگر ذره‌ای کوتاهی و بی مبالاتی کند امکان دارد در همان لحظه شیطان ایمان را از انسان بگیرد و خدای ناکرده دلبسته به غیر خدا باشد.انسانها به چهار دسته تقسیم می‌شوند: 1ـ کسانی که از اول تا آخر عمر خوب و در مسیر صحیح بوده‌اند، این گونه افراد کمند و بارزترین مصداق آنها انبیا، امامان و اولیای الهی هستند.این گروه یقینا عاقبت به‌خیر هستند و هیچ‌گونه جای بحث ندارد. 2ـ کسانی که از اوّل عمر تا پایان بد و شر بوده‌اند، و لحظه‌ای در مقابل فرامین الهی سر تعظیم فرود نیاوردند.این گروه در عاقبت به شرشان شکّی نیست و این گروه نیز مورد بحث نیست.3ـ گروه سوم انسان‌هایی هستند که در اوایل زندگی اهل خیر و نیکی و در مسیر هدایت هستند ولی بر اثر عدم تسلط هواهای نفسانی و پاکیزه شدن از صفات رذیله، کم‌کم به انحراف کشیده شده و سرانجام عاری از ایمان و در حال ارتداد و کفر از دنیا رفته، این گونه افراد را می‌گوییم افرادی که عاقبت به شر شده‌اند. این گروه به عنوان درس عبرت محل بحث و اشاره خواهد بود و در قرآن آیات فراوانی داریم به این مضمون که «آمنوا ثم کفروا».4ـ گروهی در اوایل زندگی بر اثر غفلت و نادانی دچار گناه و انحرافات هستند ولی با گذشت زمان و رشد عقلی آرام آرام در مسیر صحیح قرار گرفته و سرانجام باایمان کامل و کوله باری از اعمال صالح و توبه قبول شده از دنیا می‌روند، این گروه را عاقبت بخیر می‌نامیم.
مقصود از عاقبت ‌به‌خیری
عمر انسان مجموع لحظات است و یکی از آن لحظات همان لحظه آخر و پایانی عمر انسان است. انسان باید تلاش کند که در آن لحظه در حالی باشد که دارای ایمان کامل و توبه مقبوله باشد و اگر ذره‌ای کوتاهی و بی مبالاتی کند امکان دارد در همان لحظه شیطان ایمان را از انسان بگیرد و خدای ناکرده دلبسته به غیر خدا باشد.آیات متعددی از قرآن بر این امر تأکید دارد که مردم تلاش کنید مسلمان و عاقبت به خیر از دنیا بروید که به نمونه‌هایی اشاره می‌شود.1ـ وصیت خداوند:خداوند متعال مؤمنان را این گونه توصیه می‌کند: «یا ایّها الّذین آمنوا اتّقوا الله حقّ تقاته و لاتموتنّ الّا و انتم مسلمون؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! آن گونه که حق تقوا و پرهیزکاری است تقوای الهی داشته باشید، و از دنیا نروید، مگر اینکه مسلمان باشید (تلاش کنید تا پایان عمر گوهر ایمان را حفظ کنید.)»2ـ وصیت ابراهیم به فرزندان:«و وصّی بها ابراهیم بنیه و یعقوب یا بنیّ انّ اللّه اصطفی لکم الدّین فلا تموتنّ الّا و انتم مسلمون؛ و ابراهیم و یعقوب(در واپسین لحظات عمر) فرزندان خود را به این آیین، وصیت کردند(و هر کدام به فرزندان خود گفتند) فرزندان من! خداوند این آیین پاک را برای شما برگزیده، و شما جز به آیین اسلام (تسلیم در برابر فرمان خدا) از دنیا نروید (تسلیم الهی بودن همان عاقبت به خیری است)» تسلیم امر الهی بودن در هر زمانی متدین به دین الهی آن زمان بودن است و در این زمان عاقبت به خیری به این است که انسان واقعا مسلمان و در حال داشتن دین اسلام و ایمان عمیق به اصول و ارکان آن از دنیا برود. 3ـ درخواست راسخان در علم عاقبت به خیری:«الرّاسخون فی العلم آمنّا به...ربّنا لاتزغ قلوبنا بعد اذ هدیتنا و هب لنا من لدنک رحمهً انّک انت الوهّاب؛(3) راسخان در علم می‌گویند: «ما به آن (قرآن) ایمان آوردیم...پروردگارا! دلهایمان را، بعد از آنکه ما را هدایت کردی (از راه حق) منحرف مگردان و از سوی خود، رحمتی بر ما ببخش، زیرا تو بخشنده ای». آیه فوق نکات مهمی در رابطه با عاقبت به خیری دارد:1ـ راسخان علم با آن عظمت مواظب روح و دل خود هستند (رّبنا لاتزغ قلوبنا).2ـ در خط قرار گرفتن و هدایت شدن مهم است ولی مهم تر آن است که انسان از خط خارج نشود و تا آخر خط بماند.3ـ از خطر سوء عاقبت روح و دل نباید غافل شد و همیشه در این زمینه از خداوند باید استمداد جُست.4ـ وقتی راسخان در علم از عاقبت به خیری ترس داشته باشند تکلیف دیگران مشخص است که چقدر باید برای عاقبت به خیری تلاش نمایند.4ـ «...ربّنا آتنا فی الدّنیا حسنه و فی الآخره حسنه و قنا عذاب النّار؛ و بعضی می‌گویند: پروردگارا! به ما در دنیا «نیکی» عطا کن، و در آخرت نیز «نیکی» مرحمت فرما و ما را از عذاب آتش نگهدار». در روایات آمده که رضایت الهی، بهشت، حورالعین حسنات آخرتند و حسنات دنیا علم و عبادت، اخلاق و توسعه در معاش و همسر نیک می‌باشند.از جمله امام صادق(ع) در تفسیر آیه فوق فرمود: «رضوان الله و الجّنه فی الآخره و السّعه فی المعاش و حسن الخلق فی الدّنیا؛ خشنودی خدا و بهشت در آخرت (حسنه است) و توسعه در معاش و خوش خلقی در دنیا (حسنه) می‌باشد.»
دعا برای عاقبت ‌به‌خیری
رَبَّنَا لاَ تُزِغْ قُلُوبَنَا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنَا وَهَبْ لَنَا مِن لَّدُنکَ رَحْمَهً إِنَّکَ أَنتَ الْوَهَّابُ؛ پروردگارا، پس از آنکه ما را هدایت کردی، دلهایمان را دستخوش انحراف مگردان و از جانب خود، رحمتی بر ما ارزانی دار که تو خود بخشایشگری. قرآن کریم برای عاقبت به خیری و مردن با ایمان و پایداری در ایمان اهمیت ویژه‌ای قائل شده است.«و ابراهیم و یعقوب پسران خود را به همان سفارش کردند: ای پسران من، خداوند برای شما این دین را برگزید. پس البته نباید جز مسلمان بمیرید. «ساحران فرعون نیز آن هنگام که به موسی(ع) ایمان آوردند و تهدید فرعون را شنیدند از خداوند عاقبت به خیری طلب کردند و گفتند: «رَبَّنا اَفرِغ عَلَینا صَبرا وَ تَوَفَّنا مُسلِمینَ.»؛ پروردگارا، بر ما شکیبایی فرو ریز و ما را مسلمان بمیران.)یوسف صدیق (ع) نیز عرضه داشت: « تَوَفَّنی مُسلِما وَ اَلحِقنی بِالصّالِحینَ»؛ مرا مسلمان بمیران و مرا به شایستگان ملحق فرما. در میان ادعیه و کلمات معصومان : نیز این موضوع مهم به چشم می‌خورد؛ از آن جمله دعای عدیله است که به همین منظور انشاء شده است. امام امیرالمؤمنین علی(ع) سرانجام نیک و فرجام خوش را این گونه از خداوند طلب می‌کند: «نَسأَلُ اللّهَ مَنازِلَ الشُّهَداءِ وَ مُعایَشَهَ السُّعَداءِ وَ مُرافَقَهَ الاَنبِیاءِ .» از خدا درجات شهیدان و زندگی سعادتمندان و همنشینی با پیامبران را درخواست می‌کنیم. امام چهارم در دعایی مستقل در صحیفه سجادیه عاقبت به خیری را از خداوند طلب کرده است: «ای آنکه یاد او برای یاد کنندگان شرافت است و شکر و سپاسش برای سپاسگزاران رستگاری و طاعت و فرمانبرداریش برای مطیعان نجات و رهایی است، بر محمد و آل او درود فرست و دلهای ما را فقط به یاد خود و زبانهای ما را فقط به شکر خود و اندام ما را فقط به طاعت خود مشغول ساز و اگر برای ما فراغتی مقدر کرده ای، آن را چنان به سلامت بگذران که گناه و خستگی به ما روی نیاورد تا نویسندگان گناهان با نامه سفید بازگردند و نویسندگان طاعت از نوشتن حسنات ما شادمان شوند و چون روزهای عمر سپری شود و مدت زندگی به سر آید و دعوت تو، که ما ناچار آن دعوت را اجابت می‌کنیم، ما را احضار کند، پس بر محمد و آل محمد درود فرست؛ وَاجعَل خِتامَ ماتُحصی عَلَینا کَتَبَهُ اَعمالِنا تَوبَهً مَقبُولَهً لا تُوقِفُنا بَعدَها عَلی ذَنبٍ اِجتَرَحناهُ وَلامَعصِیَهٍ اِقتَرَفناها [(و پایان آنچه را نویسندگان کردارهایمان برای ما می‌شمارند توبه پذیرفته شده قرار ده - توبه‌ای که بعد از آن گناهان و نافرمانی‌هایمان را به رخمان نکشند. در روزی که خبرهای بندگانت را می‌آزمایی و به حسابشان رسیدگی می‌کنی پوششی که با آن اعمال ما را پوشانده‌ای در برابر ناظران برندار. همانا تو با هر کس که تو را بخواند مهربانی و برای کسی که تو را صدا کند اجابت کنی.) ]امام زمان(ع) نیز به درگاه خداوند این گونه عرضه داشته اند:«اَللّهُمَّ عَرِّفنی نَفسَکَ فَاِنَّکَ اِن لَم تُعَرِّفنی نَفسَکَ لَم اَعرِف نَبِیَّکَ اَللّهُمَّ عَرِّفنی نَبِیَّکَ فَاِنَّکَ اِن لَم تُعَرِّفنی نَبِیَّکَ لَم اَعرِف حُجَّتَکَ اَللّهُمَّ عَرِّفنی حُجَّتَکَ فَاِنَّکَ اِن لَم تُعَرِّفنی حُجَّتَکَ ضَلَلتُ عَن دینی اَللّهُمَّ لاتَمُتنی میتَهً جاهِلِیَّهً وَلا تُزِغ قَلبی بَعدَ اِذ هَدَیتَنی.»


منبع: آرمان