درباره آلبوم «درفش کاویانی» شهرام ناظری

فارس/ آلبوم «درفش کاویانی» بدون تکیه بر رنگ‌آمیزی‌های امروزی و استفاده از تکنیک‌ها و فرم‌های موسیقی غیرایرانی، تلاشی است در جهت زنده نگه داشتن موسیقی و شور و حماسه.
امروز با شیوع مُسری موسیقی وارداتی از پاپ گرفته تا رپ و راک و آرندبی و کانتری و ترنس و هاوس، ضربه سنگینی بر تمام پیکره موسیقی ایران زمین از سنتی تا محلی و مقامی وارد شده است. موسیقی مرز و بوم ما نیز اغلب برای اینکه زیر چکمه‌های گل‌آلود فرهنگ موسیقایی قرن بیست و یکم وسترن لگدکوب نشود و دیده شود، سعی در همراهی و همدلی با موسیقی وارداتی و بهره از موتیف‌ها، ریتم‌ها و فیگورها و حالات و فرم‌های موسیقی غیرایرانی در ترکیب با موسیقی داخلی دارد که شاید این امر در کوتاه‌مدت و به صورت کاذب قشری از مخاطب را اقناع کند. لیکن در درازمدت چیزی از آن باقی نخواهد ماند و آسیب‌های جبران‌ناپذیر بر پیکره تکامل‌یافته موسیقی ایرانی وارد خواهد آورد.
آلبوم «درفش کاویانی» در این بحبوحه بازار مکاره موسیقی، نَفَسی است برآمده از فرهنگ «بما هو موسیقی». این اثر بدون تکیه بر رنگ‌آمیزی‌های امروزی و استفاده از تکنیک‌ها و فرم‌های موسیقی غیرایرانی، تلاشی است برای زنده نگه داشتن موسیقی و شور و حماسه. این اثر هر چند دارای کاستی‌هایی است اما تداوم چنین آثاری تضمین بقای فرهنگ موسیقایی ایران زمین خواهد بود.
در آلبوم «درفش کاویانی» یکبار دیگر با ساز مقامی تنبور، حماسه‌سرایی (شاهنامه‌خوانی) کرده و در این اثر موسیقایی آواهای چند هزار ساله «هوره» و «مور» و همچنین مقام‌های باستانی تنبور را اجرا کرده است.
1- «آوازخوانی» که برمبنای موسیقی کلامی آوایی منطقه زاگرس با نام «هوره» یا «مور» استوار است. به زیبایی اساطیری و حماسین بر کلام ایماجین شاهنامه می‌نشیند. شاید اگر خواننده تمام کلام این آواز را دقیق برمبنای «هوره» می‌خواند و از تحریر‌ها و کشش‌های منحصربه‌فرد هوره استفاده می‌کرد نزدیکترین روایت به نقالی شاهنامه قدیم صورت می‌گرفت.
2- تصنیف «پادشاهی‌ ضحاک»: بر بنیاد ریتمیک و ملودیک ساز تنبور استوار است و از کوبه‌ای به درستی استفاده شده و بر تأثیرپذیری فضای اثر افزوده است. لیکن استفاده از فاصله سوم در برخی میزان‌های این قطعه، نابجا و غیرضروری به نظر می‌رسد.
3- «تولد فریدون»: از ریتم 5 ضربی گرفته تا سازبندی مناسب و استفاده از فیگورهای مقام‌های تنبور در تلفیق کلی با کلام و شعر است و شادمانی تولد فریدون را تداعی می‌کند.
4- «تک‌نوازی تنبور»: نوازنده در این قطعه تنبور را بر اساس مقام‌های «مجنونی» و «شاهنامه‌خوانی» می‌نوازد و به اجرای تکنیک‌های «شُر»، «پس‌شُر» و «شُر متوالی»، «پیش‌شُر» و دیگر تکنیک‌های منحصر به فرد این ساز می‌پردازد.
5- «ضحاک در جستجوی فریدون»: خوانش شهرام ناظری در این قطعه نمودی برجسته از شاهنامه‌خوانی است که حتی در خوانش و لهجه نیز اساطیری و کهن به گوش می‌آید. تنها ایراد وارد بر این قطعه این است که کوک این قطعه می‌توانست نیم پرده بالاتر باشد که بم‌خوانی خواننده واضح‌تر و مسلط‌تر اجرا گردد. این کار دارای اورتور و جواب کلام‌های مناسب است و به خوبی صدای خواننده را با استفاده از نت‌های آکاورد تکرارشونده جلوه‌گر می‌سازد.
6- «خروشیدن کاوه دادخواه»: تصنیفی 7 ضربی بر اساس مقام «سحری» و «شاهنامه‌خوانی» است. دارای ترکیبی زیباست و موسیقی کاملاً در خدمت تصویر شعر فردوسی قرار می‌گیرد و شهرام ناظری نیز به زیبایی اجرا کرده و باز تنها مشکل این قطعه این است که می‌بایست حداقل نیم پرده بالاتر اجرا می‌شد که میزان‌های بم خواننده با قابلیت بهتر نمایان گردد. سازهای کوبه‌ای به خوبی در این اثر به کار گرفته شده‌اند و تنبور نقشی اساسی در این قطعه دارد و نت‌های سر ضرب آن باعث حجم بهتر اورتور شده است.
7- «کاوه آهنگر»: قطعه‌ای دو ضربی دارای فضایی حماسی متناسب شاهنامه‌خوانی است و نیز تنبور نقش اصلی را در کنار خواننده ایفا می‌کند. تنها ایراد وارد بر این قطعه مَد و کشش حرف «گ» واژه «گرد» در مصرع «همان گه ز بازار برخاست گرد». واژه «گرد» از سه حرف صامت تشکیل شده و اصلاً جایی برای کشش آن هم به اندازه یک نت گرد نقطه‌دار نیست.
8- «قیام کاوه آهنگر»: یک، دو، یک، دو، یک، دو، سه با این میزان آغاز می‌شود که کاملاً انتخابی بجاست و با آواز کمانجه ادامه می‌یابد. فضا تا قبل از کلام خوب پیش می‌رود به جز چندین میزان کوبه‌ای که کمتر حال و هوای موسیقی ایرانی دارد و بیشتر به تم عربی نزدیک است. خواننده این قطعه را به درستی و زیبایی خوانده است و جواب شُر ریزهای تنبور به جام به میان می‌آید و در نهایت قطعه به خوبی به پایان می‌رسد.
9- «تک‌نوازی عود»: آواز عود به زیبایی و با استفاده از تکنیک‌ها و موتیف‌های کاملاً ایرانی توسط سعید نایب محمدی به اجرا در آمده است.
10- «کاوه آهنگر»: این قطعه با کلام خواننده و به صورت شاهنامه‌خوانی آغاز می‌شود. خواننده به خوبی حسی همراه با دلتنگی در عین سرافرازی در شأن شاهنامه به شنونده انتقال می‌دهد. پس از آن ضرب باستانی بر اصول اصلی شاهنامه‌خوانی به میان می‌آید و با صدای زنگ به استقبال خواننده می‌رود.
11- «برافراشتن درفش کاویانی»: کلام این اثر بسیار زیبا و حماسی است و بر اصول شاهنامه‌خوانی استوار است و نمود تنبور، این قطعه را کامل کرده لیکن اورتور این قطعه می‌توانست بهتر ساخته و پرداخته شود.
12- «به بند کشیده شدن ضحاک»: بم‌خوانی از عهده هر خواننده‌ای بر نمی‌آید. شهرام ناظری با وجود کوک پایین به خصوص در بخش بم به درستی و دقت این بخش‌ها را همچون دیگر میزان‌های این قطعه به اجرا گذاشته است. روند این قطعه حماسی شاهنامه‌ای به درستی پیش می‌رود و شنونده را می‌برد به درون واقعه.
اعضای گروه موسیقی «فردوسی» در آلبوم صوتی و تصویری «درفش کاویانی» با صدای «شهرام ناظری» عبارتند از: فرید الهامی ـ نوازنده تنبور، فرنود الهامی ـ نوازنده تنبور، مهراب اسرافیلی ـ نوازنده تنبور، آرمان دکه‌ای ـ نوازنده تنبور، پریسا کلهر ـ نوازنده تنبور، سعید نایب محمدی ـ نوازنده عود، صابر نظرگاهی ـ نوازنده دیوان، یونس پاکنژاد ـ نوازنده کمانچه، سینا علم ـ نوازنده کمانچه آلتو، نازلی بخشایش ـ نوازنده چنگ، فرهاد صفری ـ نوازنده سازهای کوبه‌ای ابداعی و ضرب زورخانه و شهریار نظری ـ نوازنده دف.
تعدادی از قطعات آلبوم «درفش کاویانی» عبارتند از: آواخوانی (براساس آواهای باستانی هوره و مور)، پادشاهی ضحاک، تولد فریدون، تکنوازی تنبور، ضحاک در جستجوی فریدون (براساس مقام مجنونی و شاهنامه خوانی)، خروشیدن کاوه دادخواه، قیام کاوه آهنگر، کاوه آهنگر (براساس مقام سحری و شاهنامه خوانی)، برافراشتن درفش کاویانی (ضرب زورخانه و باستانی)، به بند کشیده‌شدن ضحاک در کوه دماوند توسط فریدون (نبرد نور و ظلمت). نیایش (براساس مقام ساروخانی) و همچنین مقام جلو شاهی باستانی و سحری.



با کانال تلگرامی «آخرین خبر» همراه شوید

منبع: فارس