گردشگری روستایی و آموزش روستاییان را جدی بگیریم

کجارو/ یادداشتی که در ادامه می‌آید، پس از مروری بر اهمیت گردشگری روستایی در کشور، به ارائه ۱۱ پیشنهاد جهت توسعه ظرفیت‌های گردشگری روستایی و نیازهای آموزشی روستاییان در این عرصه می‌پردازد. در ادامه همراه ما باشید.

برخی معتقدند که گردشگری روستایی (Rural Tourism) به عنوان یک فعالیت تفریحی اجتماعی، در نیمه دوم قرن هجدهم در انگلستان و قاره سبز شکل گرفت. البته، پیش از آن هم مناطق روستایی برای فعالیت‌های تفریحی مورداستفاده قرار می‌گرفتند، اما شرکت در این فعالیت‌های تفریحی محدود به اقشار برتر جامعه بود. در قرن نوزدهم و بیستم به دلیل توسعه حمل‌ونقل و سهولت جابه‌جایی، راه‌یابی به روستاها آسان شد. رشد سریع تقاضا برای گردشگری روستایی از سال ۱۹۴۵ آغاز شد. در این زمان گردشگری روستایی شاهد رشدی چشمگیر و گردشگری بین‌المللی نیز شاهد رشد جمعیت بود و افزایش تقاضا برای گردشگری روستایی تا اندازه‌ای منجر به توسعه گردشگری شد.

گردشگری روستایی امروزه با توجه به این که صنعت کشاورزی اهمیت خود را به عنوان محور اصلی توسعه روستایی (Rural development) از دست داده است، رو به توسعه دارد زیرا رشد فزاینده جمعیت، افزایش بهره‌برداری‌ها و کاهش منابع طبیعی و در نتیجه آن تهدید محیط‌زیست انسانی جوامع روستایی را برای ادامه حیات و تداوم رشد خود به منابع درآمدی دیگری وا‌داشته است دولت‌ها و برنامه‌ریزان نیز سعی دارند تا از عرضه‌کنندگان بخواهند جریان گردشگری روستایی را به نواحی مختلف سوق دهند که از این طریق علاوه بر رشد اقتصاد محلی، وضعیت خانواده‌های کشاورزان نیز بهبود یابد. گردشگری روستایی در مناطق کشاورزی ایران مانند گیلان و مازندران از اهمیت بالایی برخوردار است.

گزارش ایسنا از اهمیت توسعه گردشگری روستایی
مسئولان بر این نکته وفاق نظر دارند که یکی از راه‌های درآمدزایی و اشتغال آفرینی در روستاهای ایران، توجه به گردشگری روستایی هست.

در عرصه گردشگری کشورمان، یکی از مهم‌ترین ‌و حیاتی‌ترین زیرساخت‌هایی که باید در راستای توسعه پایدار (Sustainable Development) و هم‌چنین حفظ و تقویت اقتصاد مقاومتی (Resistive economy) و اتکای درون‌زای ملی موردتوجه و اهتمام قرار بگیرد، بحث گردشگری روستایی و آموزش روستاییان خونگرم کشورمان هست. جمعیت روستایی ایران از ابتدای انقلاب تاکنون ۱۰ درصد کاهش یافته است و این هشداری جدی به مسئولان هست.

تصویر سایت ایرنا از گزارش اهمیت توسعه گردشگری روستاییگزارش ایرنا درباره اهمیت توسعه گردشگری روستایی
گردشگری روستایی در کشور چهارفصل و پهناور ایران‌زمین، یکی از ارکان مهم و اصلی توسعه صنعت گردشگری و ارتقای درآمدهای ملی از روش‌های غیرنفتی هست. اگر ایران قصد دارد در برنامه‌های آینده توسعه‌ای کشور، اتکای بودجه کشور را به دلارهای نفتی پر ریسک کاهش دهد، چاره‌ای ندارد که به اقتصاد گردشگری به جای اقتصاد نفتی و انرژی که فقیر کننده نسل‌های آینده هست، بیاندیشد و در این مسیر گام‌های جدی بردارد. توسعه اقتصاد گردشگری روستایی، فواید بسیار زیادی برای کشور به ارمغان می‌آورد. یکی از مهم‌ترین آن‌ها، کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها و توسعه شغل‌های کاذب در کلان‌شهرهای ایران به‌خصوص تهران هست. از طرفی دیگر، وقتی روستا منبع و محل درآمدزایی مولد باشد، اقتصادهای وابسته به اقتصاد گردشگری مانند صنایع‌دستی، پوشاک و مواد غذایی سنتی نیز بار دیگر در کانون توجه روستاییان و سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرند و شاهد رونق و حفظ میراث فرهنگی و معنوی ایرانیان در جای‌جای روستاهای کشور خواهیم بود.

به هر حال گردشگری روستایی، در سایه تعامل ملت و دولت عملی خواهد شد.

گزارش ایلنا ازاهمیت گردشگری روستاییگزارش ایلنا ازاهمیت گردشگری روستایی
اما گردشگری روستایی به‌عنوان پارامتری برای توسعه منطقه‌ای (Regional Development) ، توسعه بر پایه جلوه‌ای از شناختن استعداد و توان منطقه و گسترش خردمندانه برای مناطقی که باید از استانداردهای ویژه توسعه گردشگری بهره‌مند باشند را در بر می‌گیرد که در چهارچوب منطقه بندی فضاها برای تعیین کاربری زمین اعمال می‌شود. با منطقه بندی گردشگری روستایی، توسعه فضاهای ویژه و مناسب انجام می‌پذیرد و در نتیجه فضاهای دیگر دست‌نخورده باقی می‌ماند. همچنین کاربری زمین ناشی از منطقه بندی در این مناطق که مشخص و معین هستند می‌تواند بر اساس استانداردهای گسترش شکل گیرد. در یک کلیت منسجم می‌توان اهداف توسعه منطقه‌ای را در زمینه گردشگری روستایی رشد تولید منطقه‌ای، افزایش درآمد یا تعداد مشاغل، انعطاف‌پذیری تجهیزات گردشگری برای تضمین موارد استعمال متعدد و توجه به سرمایه‌گذاری محلی دانست که در جنبه‌های غیراقتصادی نیز اهدافی چون نگهداری و حفظ آسایش و رفاه ساکنان، تضمین تفریحات و مراقبت از ارزش‌ها و سخن فرهنگی را به دنبال دارد

همان‌طور که مشاهده می‌شود، صنعت گردشگری در تمدن بزرگ ایران، نقشی مولد و محرک و فعال دارد که باید به این نقش و زیرساخت‌های تشویق‌کننده و محرک آن توجه بیش‌تری مبذول داشت. صنعت گردشگری، هم از بعد اشتغال‌زایی، هم فاکتور پدافند غیرعامل و هم از جنبه‌های استراتژیک، برای جمهوری اسلامی ایران یک رکن راهبردی قلمداد می‌شود که نقشی کم‌تر از صنعت هسته‌ای و حتی صنعت پتروشیمی نباید برای آن تصور نمود. درواقع تحقق گردشگری روستایی می‌بایست با همت و اهتمام مسئولان و افراد بومی صورت بگیرد تا جنبه حقیقی و کاربردی خود را در حیطه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جلوه‌گر نماید. این تعامل و ارتباط سازنده، باید توسط نهاد‌هایی در دولت و استانداری‌ها برای تعامل قوی با بدنه روستا جهت تقویت شاخص‌های گردشگری روستایی در نظر گرفته شود.

تحقق گردشگری روستایی – خبرگزاری میراث آریاتحقق گردشگری روستایی – خبرگزاری میراث آریا
ناگفته پیداست که رشد شهرگرایی و نبود نشانه‌های هویتی اصیل فرهنگی و در کنار بی‌توجهی به حداقل نیازمندی‌های محیط‌زیست انسانی در زندگی شهری باعث شده شهرنشینان با میراث روستایی رابطه برقرار کنند و این تبعیت و همگرایی، یک فرصت خوب برای صنعت گردشگری به خصوص گردشگری روستایی ایجاد کرده است. چنین همگرایی سازنده و فرصت‌آفرینی است که در ارتقای درآمد ملی و رشد ناخالص ملی GNP نقش تعیین‌کننده خواهد داشت. می‌توان ادعا کرد که امروزه میراث روستایی با گردشگری پیوندی ناگسستنی خورده است.
قطعا؛ تجربه زندگی در روستا می‌تواند سبب آشنایی شهرنشینان با فرهنگ، تاریخ، مذهب و اعتقادها، طبیعت و صنایع‌دستی شود و شهرنشینان با ارتباطی متقابل از فرهنگ و مردم بومی اثر پذیرفته و بر فضای جامعه محلی اثرگذار هستند و این موضوع، اتحاد و یکپارچگی ملی را نیز تقویت خواهد کرد.

تأمین نیازهای اسکان، تغذیه، خرید کالا و لوازم ضروری، سوغات و صنایع‌دستی گردشگران توسط روستائیان بومی موضوع مهمی است که باید به آن توجه داشت چراکه این مسئله باعث تعامل فرهنگی و ایجاد تحرک اقتصادی در جامعه روستایی می‌شود. اگر قصد داریم تا نسل جدید ایرانی‌ها غرب‌گرا نباشند، باید جایگزین‌هایی منطبق بر فرهنگ و باورهای ملی را در آن‌ها تقویت کنیم که نشانه‌های روستا، یکی از این جایگزین‌ها است.

اقتصاد درون‌زا و وابسته به نیروهای درونی که در چارچوب اقتصاد مقاومتی ترسیم‌شده توسط رهبر انقلاب در سال‌های اخیر به آن تأکید می‌شود، از طریق صنعت گردشگری و توسعه زیرساخت‌های آن مانند توجه به گردشگری روستایی قابل حصول است. نقش خطیر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشورمان در تحرک‌زایی این حوزه راهبردی در کشور، بسیار مهم است.

گردشگری روستایی توانایی این را دارد که سیلی از گردشگران داخلی و خارجی را به سمت روستاها و مناطق کم‌تر دیده‌شده و بکر ایران‌زمین ببرد و آن‌ها را با تاریخ و تمدن بزرگ کشوری استثنایی در دنیا آشنا کند. ایران، فراتر از تهران و کاخ‌ها و موزه‌های آن هست و ایران واقعی را باید در کویرها و جنگل‌ها و دشت‌ها و بیابان‌ها و آداب‌ورسوم اقوام بزرگ و متحد ایرانی جست‌وجو کرد و به دنیا شناساند. این وظیفه مهم را گردشگری روستایی باید به دوش بکشد. به نظر می‌رسد توانایی روستاهای ما و جذابیت طبیعی، اقلیمی و فرهنگی آن‌ها به‌قدری زیاد است که ایران را باید به دو قسمت ایران‌گردی شهری و ایران‌گردی روستایی تقسیم کرد و کم‌تر کشوری در دنیا سراغ داریم که چنین پتانسیل ارزنده‌ای را در صنعت گردشگری در اختیار داشته باشد.

در گردشگری روستایی، آموزش روستاییان هم اهمیت دارد که باید به آن پرداخته شود. آموزش روستاییان و شیوه تعامل آن‌ها با گردشگران داخلی و بین‌المللی، مسئله‌ای است که باید حتما در راستای توسعه گردشگری روستایی به آن پرداخته شود. هر صنعتی اگر بخواهد مولد و فعال باشد و نقش خاص خود را در تولید و اشتغال و ثروت آفرینی ایجاد کند، باید منابع انسانی آن در این مسیر آموزش درست ببیند. نمی‌توان انتظار داشت روستایی که از سواد بالایی برخوردار نیست و حتی در برخی از نقاط کشور توانایی تکلم به زبان فارسی را هم ندارد، در تعامل با گردشگران خارجی رفتار reception یک هتل ۵ ستاره را داشته باشند. باید به روستاییان از طرق مختلف در این مسیر آموزش داد تا تعامل آن‌ها و شیوه‌های ارتباطی با گردشگران داخلی و خارجی هم‌تراز و اثربخش باشد.

۱۱ پیشنهاد برای توسعه گردشگری روستایی در ایران

برای توسعه گردشگری روستایی و آموزش روستاییان عزیز، مواردی پیشنهاد می‌شود که احتمالا در روزهای آتی نیز درباره آن‌ها بیش‌تر سخن خواهیم گفت:

۱- مرکز توسعه روستایی و مناطق محروم کشور با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و تعامل اثربخش با نهادهای فعال در عرصه گردشگری و هم‌چنین فناوری اطلاعات ایران، کارگروه توسعه زیرساخت‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی گردشگری روستایی را ایجاد و این امر را توسعه دهند.

۲- دولت محترم برای توسعه گردشگری روستایی، یک مجموعه فرا قوه‌ای متخصص را ایجاد تا امر مدیریت گردشگری روستایی و رسیدن آٖن به چهارچوب‌ها و آرمان‌های موردنظر اقتصاد مقاومتی و برنامه توسعه ۵ ساله کشور، هدفمند شود.

۳- از طریق روستاهای اینترنتی ایران، امر آموزش نیروهای باسواد و فعال در روستاها در دستور کار کارگروه‌های مربوطه قرار بگیرد.

۴- امر گردشگری روستایی و معرفی بسته‌های گردشگری روستایی با تخفیف توسط سازمان میراث فرهنگی، تورگردانان حرفه‌ای منتخب در دستور کار قرار بگیرد.

۵- بانک گردشگری و هم‌چنین سایر بانک‌های عامل کشور برای توسعه پایدار و ارتقای سیاست‌های مسئولیت اجتماعی خود (CSR) به توسعه گردشگری روستایی وام‌های درازمدت بهره پایین اعطا کنند و از تسهیلات دولتی و معافیت مالیاتی برخوردار شوند.

۶- صندوق‌های قرض‌الحسنه خرد ملی که قرار است در ۱۰ هزار روستای کشور توسعه یابد، به موضوع گردشگری روستایی توجه شایانی بکند.

۷- سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور، برنامه‌ها و همایش‌هایی در تجلیل فعالان بخش گردشگری روستایی و اطلاع‌رسانی این عرصه در سراسر کشور برگزار کند.

۸- رایزنی‌های فرهنگی ایران در خارج از کشور، همایش‌ها و جشنواره‌هایی در معرفی ظرفیت‌های فرهنگی، هنری. پوششی، گویشی و زبانی روستاهای کشور تحت عنوان گردشگری روستایی در ایران در کنار جشن نوروز و جشن‌های ملی ایران در خارج، برگزار کنند.

۹- پرتال تخصصی و مرکزی برای توسعه گردشگری روستایی توسط مراکز ذی‌صلاح طراحی و راه‌اندازی شود تا کلیه روستاهای کشور و ظرفیت‌های گردشگری آن به زبان‌های مختلف در این پرتال معرفی و اطلاع‌رسانی شود.

۱۰- اعطای بورسیه تحصیلی به دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در دانشگاه‌های داخل و خارج از کشور جهت ترغیب محققان به ارائه راه‌حل‌های خلاقانه جهت توسعه گردشگری روستایی در ایران، یک نیاز مهم هست که وزارت آموزش عالی با کمک سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور می‌بایست به آن اهتمام جدی کنند.

۱۱- سازمان توسعه و عمران روستایی که اخیرا توسط رییس‌جمهور ساختارهای تشکیل آن ایجاد شده است، برای توسعه گردشگری روستایی تلاش کند و از مردم برای همکاری در این عرصه خطیر دعوت کند.

به‌هرحال آنچه در بررسی نشریات و سایت‌های داخلی کشورمان در عرصه گردشگری روستایی در قالب این یادداشت کوتاه ارائه کردیم، ما را به این درک می‌رساند که توجه به گردشگری روستایی همانند توجه به حفظ حق مشروع ایران در دستیابی به فناوری هسته‌ای و موشکی، اجتناب‌ناپذیر هست و همه دستگاه‌ها باید برای نیل به آن همت کنند. اگر قصد داریم تا راه تبلیغی کم‌هزینه و اثربخش برای نشان دادن ظرفیت‌های اقلیمی و فرهنگی و تمدنی بزرگ ایران‌زمین به جامعه جهانی داشته باشیم، توجه به گردشگری به‌خصوص گردشگری روستایی نباید فراموش شود.