تبارشناسی ابرقهرمانان؛ بتمن دیروز، بتمن امروز


تبارشناسی ابرقهرمانان؛ بتمن دیروز، بتمن امروز

کافه سینما/ تطبیق با زمانه مسئله‌ی مهمی برای خلق قهرمانان در هر دوره و به تصویر کشیدن آن‌ها برپرده‌ی سینماها بوده است. شخصیت بتمن برای اولین بار در سال ۱۹۳۹، در یکی از شماره‌های مجله‌ی «کمیک‌های پلیسی» توسط «باب کین» به دنیا معرفی شد.

در ابتدا، بتمن نه تنها شخصیتی پیچیده و مرموز؛ مانند آن چه که در فیلم‌ها، انیمیشن‌ها و بعضی از خطِ داستانی‌های داستان‌های مصورِ بتمن شاهد هستیم نبود، بلکه ظاهرش بیش‌تر شبیه پلیسی خودخوانده و دمِ دستی بود. اما بعدا به لطفِ بیل فرینجر که مسوولیت نوشتن دیالوگ‌ها را بر عهده داشت، گذشته‌ای تیره و تار برای‌اش تدارک دیده شد و وسایل مدرنی برای مبارزه با تبهکاران در اختیارش قرار گرفت. حالا بتمن، گذشته‌ای داشت که به آن چنگ می‌زد و به انگیزه‌ی او برای مبارزه با فساد تبدیل شد. وقتی در ده سالگی، پدر و مادرش جلوی چشمان‌اش کشته می‌شوند، بروس وین که بعدها نامِ بتمن را برای شب‌گردی‌های‌اش انتخاب می‌کند با چهره‌ی خشنِ زندگی نیز آشنا می‌شود. اتفاقی که به دلیل اصلی شکل‌گیری شخصیت وین/بتمن در سال‌های بعد منجر می‌شود. او میلیادری است که با این که ثروت و امکانات کافی را برای لذت بردن از زندگی دارد اما رستگاری‌اش را در خیابان‌ها و سر و کله زدن با تبهکاران پیدا می‌کند.

جذابیت بتمن بیش‌تر به این خاطر است که نه مقابل پرتوهای هسته‌ای قرار گرفته و نه زاده‌ی آزمایش‌های دانشمندان است. او نه مانند همتای‌اش سوپرمن، نگران بقایای سیاره‌ی کریپتون است و نه قدرتی خدادادی دارد. هر چه که هست در ذکاوت، زیرکی و زور بازوی بتمن نهفته است. البته ناگفته نماند که امکاناتی که او به واسطه‌ی ثروت هنگفت‌اش در اختیار دارد در همه حال به کمک‌اش می‌آیند. با این حال او شخصیتی زمینی و قابل باور است. او هم انسانی است که در قدم اول عطش انتقام او را وادار به گام برداشتن در چنین مسیری کرده است.

این روزها، دوره‌ی قهرمان‌های تنها و گوشه‌گیر است. قهرمان‌هایی که زخمِ کهنه‌ای دارند که از آن رنج می‌برند. قهرمان‌هایی که دیگر مثل گذشته با چند ضربه، پشتِ حریف را به زمین نمی‌زنند. آن‌ها هم مثل ما دغدغه‌های انسانی دارند و از مشکلات روحی رنج می‌برند. حالا دیگر مواجه‌ی خیر و شر، از قبل برنده‌ی مشخصی ندارد و وقت‌اش رسیده که از خیر و شر مطلق، خداحافظی کنیم.

این نوع نگرش را شاید مدیونِ فرانک میلر در دهه‌ی هشتاد میلادی باشیم که اسطوره‌ی بتمن را به دست گرفت و سر و شکلی امروزی‌ و حال و هوای تاریکی به آن بخشید. او در کمیکِ «بتمن: سال یک»، به نحوه‌ی شکل‌گیری شخصیت بتمن می‌پردازد و بعدها در «شوالیه‌ی تاریکی برمی‌گردد»، بیش از پیش او را در انزوا و تیرگی فرومی‌برد. اضافه شدن فضای تیره و پیچیدگی ذهنی و شخصیتی بتمن، در ساخت دو فیلمی که تیم برتون در سال‌های ۱۹۸۹(بتمن) و ۱۹۹۲(بازگشت بتمن) به سینمادوستان و طرفداران بتمن عرضه کرد تاثیر قابل ملاحظه‌ای گذاشت. گرچه بعدها، این تصویر ذهنی با بتمن‌های جوئل شوماکر در سال‌های ۱۹۹۵(بتمن برای همیشه) و ۱۹۹۷(بتمن و رابین) درهم شکسته شد اما بازخوانی کریستوفر نولان در سه‌گانه‌ی بی‌نظیرش تعریف تازه‌ای برای ساخت چنین فیلم‌هایی ارایه کردند.

داستان‌های مصور در هر دوره و زمانی از تاریخ، سر و شکلِ متفاوتی به خود گرفته‌اند؛ از تاثیرهای جنگ سرد و حال و هوای مرموزی که به این داستان‌ها راه پیدا کرد گرفته تا جنگ‌های جهانی اول و دوم و نیاز مردم به ابرقهرمان‌های خوش‌تیپ و یکه‌تاز و در عین حال امید بخش. اما این روزها با دنیای متفاوتی روبه‌رو هستیم. ترس از تروریست، جنگ‌های داخلی و خارجی، اوضاع نابسامان سیاسی و بی‌اعتمادی مردم به دولت‌ها تنها بخشی از واقعیت‌هایی است که تصویر دنیای امروز ما را می‌سازند. در این حال و روز که مرزهای خوبی و بدی کم‌رنگ‌ شده‌اند، رسالت ابرقهرمانان هم متفاوت‌تر از قبل شده‌اند؛ ابرقهرمان‌هایی تنها و گوشه‌گیر که با این که ظاهرشان نشان نمی‌دهد اما خودشان بیش‌تر از همه نیاز به مراقبت و هم‌دلی دارند. این روزها، دیگر یک نفر تعیین‌کننده‌ی سرنوشت همه نیست. قهرمانان بدون کمک و هم‌یاری بقیه، نمی‌توانند به هدف‌شان برسند. ما دوست داریم چیزی را روی پرده ببینیم که شبیه خودمان باشد. شاید بهتر باشد بگوییم این روزها گاهی زمین خوردنِ قهرمان‌مان را دوست داریم.

دوره‌ی قهرمانان قوی و شکست‌ناپذیر تمام شده و وقت آن است که هرکس هرچه در توان دارد برای یاری قهرمانان دوست‌داشتنی‌اش به کار گیرد و آن‌ها را در نبردهای خیابانی و مبارزه برای رهایی انسان‌های عادی تنها نگذارد.


ویدیو مرتبط :
انیمیشن 75 سالگی بتمن ( جنگ بتمن با بتمن پیشرفته )