نگاهی به فیلم «شیفت شب» به کارگردانی «نیکی کریمی»

نگاهی به فیلم «شیفت شب» به کارگردانی «نیکی کریمی»

بانی فیلم/ «شیفت شب» چهارمین ساخته نیکی کریمی درباره نقش زن در کانون خانواده است. در «شیفت شب» مسوولیت پذیری یک زن خانه دار را می بینیم که خودش را عذاب می دهد تا زندگی اش را نگه دارد. فیلمساز بدون اینکه شعار بدهد و غلو کند بحران های اجتماعی و پلشتی های جامعه از را از دید یک زن نشان داده است. شیفت شب می توانست به یک بحران پیچیده تری برسد، اما به شدت ساده و بی شاخه و برگ است. فیمساز اصرار بر این دارد که نشان بدهد یک زن، ناجی یک زندگی ویران شده است. آیا ناهید(لیلا زارع) به عنوان یک شخصیت زن، می تواند ناجی شوهر و زندگی اش باشد؟ فیلم از جایی شروع می شود که زندگی ویران شده است. فرهاد(محمدرضافروتن) که در کارش شکست خورده و پانصد میلیون تومان به شرکت بدهکار شده، نماد یک انسان افسرده و روان پریش را به خود گرفته است و جالب است که با تعریف های اکرم خانم، ژانر فیلم تغییر کرده و وارد ژانر دلهره آور می شود. زنی که می خواهد نماد یک زن فداکار برای شوهرش باشد از شوهرش و عکس العمل هایش می ترسد و از این هراس دارد که دست به قتل خانوادگی بزند.
عجیب است که ناهید به عنوان یک زن امروزی نمی تواند به هر صورتی که شده است با شوهرش حرف بزند، البته قبل از این جریان ها هم نمی توانسته. در همان ابتدای فیلم ناهید پشت تلفن به دوستش می گوید بازپخش سریال های ترکیه ای هم نگاه می کند، پس چنین زنی چگونه وقت می کند به زندگی اش برسد؟ یا با شوهرش حرف بزند؟ از سوی دیگر میزانسن و نورپردازی و حتی موسیقی طوری طراحی شده است که فکر کنیم فرهاد یک قاتل حرفه ای است و هر لحظه امکان دارد ناهید و دخترش را در خواب خفه کند.
شیفت شب نتوانسته است به شخصیت هایش نزدیک شود. فرهاد از ابتدا طوری رفتار می کند که انگار بیمار روانی است. آیا یک مرد شسکت خورده همسرش را کتک می زند یا او را خفه می کند؟ مصداق چنین مردی را کجا می توانیم سراغ بگیریم؟ کریمی هیچ فلاش بکی از گذشته به ما نشان نمی دهد تا ما پریشان حالی فرهاد را باور کنیم. از طرفی دیگر فرهاد نمی تواند آدم جاه طلبی باشد، چرا که آدم جاه طلب نمی تواند راننده یک مزون عروسی باشد، یا اینکه بخواهد در شهرداری استخدام شود تا موش ها را بکشد. این آدم با چنین مختصات شخصیتی نمی تواند به خاطر تداوم و ترقی زندگی اش دست به کاری بزند که ماه عسل آن موش کشی در خیابان باشد. در سکانس های میانی وقتی ناهید تفنگ را در دست فرهاد می بیند از ترس در کمد مخفی می شود. در ادامه متوجه ساچمه ای بودنش می شود و در سکانس آخر فرهاد را تفنگ به دست می بیند که برای حفظ زندگی اش موش های خیابانی را می کشد. ناهید احساس رضایت از زندگی اش می کند، اما این شغل فرهاد نمی تواند ما را قانع کند. آیا فرهاد با کشتن موش ها عقده گشایی اجتماعی می کند؟
ناهید سمبل یک زن وفادار است که با تمام بحث و جدل ها و ناآرامی اجتماعی و خانوادگی با صبوری ایستادگی می کند، ناهید از فرهاد کتک می خورد و تحقیر می شود، اما این باعث نمی شود که ناهید زندگی اش را ترک کند. مواجه شدن ناهید با مشکلات فرهاد، کمی ساده گرفته شده است. خیلی بهتر می شد اگر فیلم از سکانس های دلهره آور فاصله می گرفت و ناهید بدون کمک از مادر و برادرشوهرش، با فاجعه عمیق تر روبرو می شد.
شیفت شب می توانست عمیق تر به مسائل خانوادگی و نقش زن بپردازد، اما یک مسئله ساده خانوادگی به طور عجیب بغرنج شده. در این میان آدم هایی را در فیلم می بینیم که به هیچ وجه قادر نیستند به کلیت فیلم کمکی بکنند. به طور مثال آن خانم همسایه مطلقه چه کاربردی برای پیشبرد قصه دارد یا حضور خواهر ناهید برای چیست؟ برای این است که ناهید را به خاطر ازدواجش با یک حسابدار ساده تحقیر کند؟ آیا نشان دادن این تبعیض های خانوادگی که از جانب مادر ناهید بیان می شود صحیح است؟
شرافت زندگی زناشویی در شیفت شب زیر سوال رفته است. مرد خانواده کم آورده است و نمی تواند زیر بار مشکلات برود و از خانه فراری می شود. ناهید هم نمی تواند یک زن خودساخته و قوی باشد، زیرا که او برای فرهاد کاری نمی کند. بدهی های فرهاد را مادر ناهید و برادر فرهاد پرداخت می کنند. پول پیش خانه شان هم که مشخص است فرهاد داده. حالا ناهید به عنوان یک زن نمی تواند قهرمان زندگی زناشویی اش باشد. ناهید را مقایسه کنیم با گلرخ فیلم سگ کشی، کدام یک برای حفظ زندگی و کیان خانواده تلاش کردند؟ ناهید فقط با یک نزول خور تازه به دوران رسیده دهن به دهن می گذارد، اما گلرخ سگ کشی با یک مشت مردهای گردن کلفت طرف بود که خودش به تنهایی با همه روبرو شد. ناهید فقط می تواند یک زن ساده خانه دار باشد و نمی توانیم انتظارات خارق العاده ای از او داشته باشیم.
فیملبرداری علیرضابرازنده در خلق قاب های آرام و هراس آور همراه با تدوین صفی یاری باعث شده شیفت شب به یک فرم قابل توجهی برسد. بازی لیلازارع در نقش یک زن خانه دار و دلسوز از نکات مهم فیلم است.
چهارمین فیلم نیکی کریمی از نظر فرم به پختگی اجتماعی رسیده است، به نوعی که با ساخت شیفت شب به ما ثابت شده که کریمی به شدت برای سینمای اجتماعی دغدغه دارد، اما از او انتظار می رود که به مسائل اجتماعی و خانوادگی عمیق تر نگاه کند.
افشین علیار

با کانال تلگرامی آخرین خبر همراه شوید telegram.me/akharinkhabar

ویدیو مرتبط :
بررسی فیلم شیفت شب به کارگردانی نیکی کریمی