اقوام ایران با موسیقی آیینی برای سوگ اولیای حق سنگ تمام گذاشتند

به گزارش خبرنگار مهر، مجید رجبی معمار مدیرعامل خانه هنرمندان ایران در ابتدای این مراسم که چهارشنبه شب ۱۸ آذرماه در تالار استاد جلیل شهناز خانه هنرمندان برگزار شد، توضیح داد: آنچه هنرمندان موسیقی اقوام ایران در این کشور برای اجرای سوگینه ها ارائه دادند، ارتباط مستقیمی با فرهنگ اسلامی دارد و می توانیم بگوییم ایرانی ها برای سوگ پیامبر(ص) و ائمه(ع) همواره سنگ تمام گذاشتند و آثار فراوانی را در این زمینه خلق کردند.

وی افزود: بسیار خوشحالیم که به همت خانه موسیقی میزبان ویژه برنامه سوگینه های کهن اقوام ایران زمین هستیم و مفتخریم که این فرصت در ایام سوگواری رحلت حضرت رسول اکرم(ص)، شهادت امام حسن مجتبی(ع) و شهادت امام رضا(ع) فراهم شد و امیدواریم این تجربه فرصتی باشد تا خانه هنرمندان ایران بتواند این توانمندی ها را به صورت مستمر میزبانی کند.

فرهنگی را که نسبتی با ما ندارد اشاعه می دهند

حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی نیز در این مراسم گفت: سوگی که با محرم آغاز می شود غم عجیبی دارد که در بطن خود پالایش درونی را ایجاد می کند. این غم با مراسم عزاداری حضرت سید الشهدا آغاز می شود و در روزهای پایانی ماه صفر با رحلت پیامبر گرامی اسلام و دو فرزند بزرگوارشان به اوج می رسد که این به خودی خود پالایشی را به همراه دارد که انسان با ورود به ماه ربیع الاول حیات خود را آغاز می کند. به هر حال امیدواریم از این ماه بهره لازم را ببریم زیرا سوگواری اهل بیت یک سابقه تاریخی بزرگ دارد که از صدر تاریخ اسلام آغاز می شود و سپس به این کشور می رسد. این مردم همواره محب اهل بیت بودند و در شادی آنها شاد و در غم این بزرگواران مغموم بودند و این غم را از راه های مختلف نمایان کرد.

وی ادامه داد: اقوام مختلف کشور ایران آداب مختلفی دارند که موسیقی رکن و پایه اصلی و محکم این آداب است. این مردمان از طریق موسیقی نغمه هایی را خلق کردند که با موسیقی پالایش و موجب فراهم آمدن فضایی شد که بتوانیم در حفظ و نگهداری آیین های مذهبی و دینی به واسطه این تلاش ها کارهای تاثیرگذاری را انجام دهیم اما متاسفانه در طی سال های گذشته سوگواری اهل بیت به سمت و سویی رفته که چندان صحیح نیست و موجب آسیب فراوانی به مراسم سوگواری ما شده است به طوری که رهبری معظم انقلاب اسلامی تا بزرگان دیگر به این مساله گوشزد کرده اند که نوع سوگواری اهل بیت باید آسیب شناسی شود.

مدیرعامل خانه موسیقی بیان کرد: متاسفانه بعضی از رسانه ها هم باعث ترویج این معایب می شوند و فرهنگی را که نسبتی با ما ندارد اشاعه می دهند. به هر ترتیب سوگواری ما همین است که امشب شاهد اجرای آن خواهید بود و متوجه می شوید که این آیین ها و موسیقی هایی که در قالب سوگواری اقوام ایران عرضه می شود چقدر ریشه دار و عمیق است. به اعتقاد من یکی از بسترهای حفظ موسیقی بدون هیچ شکی منبر و مداحی است و امیدوارم در این سال هایی که پیش رو داریم بیشتر به آیین های سوگواری اقوام مختلف ایران زمین توجه ویژه ای داشته باشیم.

چرا کمر به قتل سنت ها و اصالت ها بسته ایم

محمدرضا درویشی پژوهشگر و آهنگساز صاحب نام موسیقی نواحی ایران هم در این مراسم با بیان اینکه قصد تجزیه و تحلیل انواع سوگ نامه ها را ندارد توضیح داد: من در این برنامه نمی خواهم مانند گذشته حرف هایی که جنبه اعتراضی به نهادهای فرهنگی داشته باشد بیان کنم. من نمی خواهم بگویم که چرا این نهادها از موسیقی اصیل ایرانی حمایت نمی کنند. من نمی خواهم بگویم که چرا برخی از نهادها با موسیقی اصیل ایرانی لجاجت دارند و چرا نمی فهمند ما چه می گوییم. من نمی خواهم بگویم که چرا کمر به قتل سنت ها و اصالت ها بسته ایم چراکه بخشی از این صحبت ها را جناب نوربخش به صورت خلاصه وار مطرح کرد. به هر ترتیب صحبت های من جنبه اعتراضی و سیاسی ندارد بلکه به این جنبه ربط پیدا می کند که بخش از سنت های ما کمتر مورد توجه بوده یا اساسا هیچ توجهی به آنها نشده است.

وی افزود: اساسا این مویه ها و سوگواری هایی که امشب شنیدید متعلق به هیچ قومی نیست. این مویه ها نماد و سنبل موضوعاتی است که هم ما و هم اجراکنندگان آن، این موضوعات را فراموش کرده اند به طوری که معنای اسطوره ای آنها از دست رفته است. اینها آیین هایی بودند که شاید در روزگار کنونی نیز اجرا می شوند اما اغلب اجرا کنندگان آن نیز نمی دانند چرا این آیین ها برگزار می شود. به اعتقاد من، اینها آیین هایی هستند که برگردان محتوای اساطیری بودند که حتی اجرا کنندگان و برگزار کنندگانش آن را گم کردند در حالی که هدف اجرا کنندگان این آیین ها، رسیدن به نوعی خلسه است که یک نوع هم نیست. خلسه در این فضا چیزی میان بودن و نبودن است که هم هست هم نیست.

درویشی با اشاره به تعاریف مختلفی که در پیرامون واژه «خلسه» وجود دارد توضیح داد: مویه ها و همه سوگواری هایی که شاهد اجرای آن هستیم در اصل نوعی خلسه بودند که هدفشان جستجوی یک گمشده است یعنی زاری برای چیزی که از کف رفته اما امروز تبدیل به پسر یا جوانی شده که پدر یا مادر برای از دنیا رفتن آنها گریه می کنند.

این پژوهشگر موسیقی نواحی در بخش دیگری از صحبت های خود تصریح کرد: به قول باب دیلن که در جایی گفته بود من فقط آهنگ ها را می آورم و به نوعی نقش یک پستچی را دارم در اینجا هم یک پستچی هستم که اصولا در مقابل چنین فضایی امانتدار است و موضع نمی گیرد. حرف های من بدون موضع گیری است که من بر اساس یک برداشت ذوقی آن را به شما می گویم و موضعی در مقابل هستی ندارم. به هر حال چنین مواردی که به آن اشاره کردم به قدری دارای دامنه وسیع و گسترده ای است که در این مراسم نمی توانیم همه آنها را بیان کنیم پس بنابراین ترجیح می دهم تا صحبت هایم را همین جا قطع کنم و شما را به شنیدن اجرای نمونه های سوگواری اقوام ایران دعوت کنم.

وی افزود: عنصر «سوم شخص» همواره در ادیان ابراهیمی وجود دارد. این سوم شخص کلیدی برای معانی بسیاری از مخاطب قرار گرفتن آنچه که مخاطب سرایندگان مویه ها و بسیاری از آهنگ هایی است که شما در اینجا شنیدید. اینها تمثیل هستند. گویی اینکه اجراکنندگان این تمثیل ها آنها را بشناسند یا نه.

اجرای آیین های «چپی و واویلا» از ایل بختیاری، «پاوه موری» از کرمانشاه، «مصیبت نامه آذری و منصوری» از آذربایجان، «موری» از مازندران، «سرو- گوگریو- غمونه- شاهنامه خوانی» از ایل بختیاری، بویراحمد و ایل بهمئی و «سنج و دمام، یزله عزا و عزاداری سرپای زنانه، شروه خوانی و چاووش خوانی» از بوشهر از جمله برنامه های اجرا شده در مراسم سوگینه های کهن اقوام ایران زمین بود.

ویدیو مرتبط :
ایران در سوگ مرزبانان؛ BBC و VOA در سوگ اعدامیان