دیابت؛ قاتل خاموش زنان

مهرخانه/ 78 درصد از علل مرگ زنان 30 تا 70 سال مربوط به چهارگروه اصلی بیماری‌های غیرواگیر قلبی عروقی، سرطان، دیابت و بیماری‌های تنفسی است. از طرفی یکی از عوامل بروز مشکلات قلبی عروقی، دیابت است که این امر نشان‌دهنده میزان اهمیت کنترل دیابت در زنان است. براساس مطالعاتی که اخیراً انجام شده است، زنان مبتلا به بیماری دیابت نوع ۲، بیشتر از دیگران به بیماری قلبی دچار می‌شوند.

حدود 350 میلیون نفر در سراسر جهان و 11.3 ایرانیان مبتلا به دیابت بوده و احتیاج به اقدامات درمانی دارند.

به گزارش مهرخانه، هرساله روز 18 فروردین (7 آوریل) به عنوان روز جهانی بهداشت در کشورهای مختلف جهان گرامی داشته می‌شود. در چنین روزی در سال 1948 میلادی در نیویورک، نخستین اساسنامه کنفرانس بین‌المللی بهداشت از سوی سازمان بهداشت جهانی (WHO) تدوین شد. همچنین در ژوئن همان سال، نخستین مجمع عمومی سازمان بهداشت جهانی در ژنو با حضور نمایندگان بیش از شصت‌ویک کشور جهان تشکیل شد.

سازمان بهداشت جهانی مطابق روال گذشته امسال نیز شعاری را برای این روز در نظر گرفت. شعار امسال «دیابت را شکست دهیم» است. براساس آمار سازمان بهداشت جهانی، حدود 350 میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به دیابت هستند که این تعداد به احتمال زیاد در 20 سال آینده به بیش از 2 برابر می‌رسد. همچنین 9 درصد بزرگسالان در دنیا به این بیماری مبتلا هستند.

در سال 2012 دیابت علت مرگ حدود یک میلیون و 500 هزار نفر در دنیا بوده است که بیش از 80 درصد آن در کشورهای فقیر و درحال‌توسعه رخ داده است. هرساله نیز علت مرگ یک میلیون و 500 هزار نفر به‌طور مستقیم به دیابت بازمی‌گردد.

علاوه بر آن 90 درصد مردم جهان دیابت نوع دو دارند و گزارش‌ها حاکی از آن است که این نوع دیابت در کودکان نیز در حال گسترش است.

رشد 35 درصدی دیابت در کشور
آخرین آمار دیابت در ایران فروردین‌ماه 95 اعلام شد که بر اساس آن 14.6 درصد افراد 25 تا 70 ساله، قند خون ناشتای بالا دارند و 11.3 از کل جمعیت مبتلا به دیابت بوده و احتیاج به اقدامات درمانی دارند. همچنین در سال‌های اخیر دیابت در کشور ما 35 درصد افزایش یافته است. نکته قابل توجه این است که میزان قند خون بالا و دیابت تشخیص‌داده‌نشده از 45.7 درصد، به 25 درصد کاهش یافته است.

هزینه‌های دیابت برای کشور
دیابت دو نوع هزینه دارد؛ یکی هزینه درمان و دیگری هزینه‌های مبتنی بر پیشگیری. طبق برآورد وزارت بهداشت، حدود 3.78 میلیارد دلار از منابع صرف درمان دیابت و سال‌های ازدست‌رفته عمر ناشی از دیابت می‌شود که اگر این موضوع را با ارقام فعلی ریالی حساب کنیم، بیش از 14 تا 15 هزار میلیارد تومان سالانه به نظام بهداشت و درمان و سلامتی مردم خسارت وارد می‌شود.

دیابت چیست؟
بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، دیابت یک بیماری متابولیک مزمن است. افزایش میزان قند خون در طول زمان منجر به آسیب‌های جدی به قلب، عروق خونی، چشم‌ها، کلیه‌ها و اعصاب می‌شود. شایع‌ترین دیابت، نوع 2 است که معمولاً بزرگسالان به آن مبتلا می‌شوند و هنگامی رخ می‌دهد که بدن نسبت به انسولین مقاوم می‌شود و یا به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند. در سه دهه گذشته شیوع دیابت نوع 2 به طور چشمگیری در کشورهایی با سطوح مختلف درآمد افزایش یافته است. دیابت نوع 1 که به عنوان دیابت نوجوانی یا دیابت وابسته به انسولین شناخته شده است، یک بیماری مزمن است که در آن پانکراس به مقدار کم انسولین تولید می‌کند یا اصلاً تولید انسولین ندارد. دسترسی به درمان مقرون به‌صرفه از جمله انسولین برای افراد مبتلا به دیابت، به منظور بقای عمر، بسیار مهم است.

با توجه به مباحث بالا توافقی در سطح جهان برای توقف افزایش دیابت و چاقی تا سال 2025 ایجاد شده است.

دیابت در زنان
78 درصد از علل مرگ زنان 30 تا 70 سال مربوط به چهارگروه اصلی بیماری‌های غیرواگیر قلبی عروقی، سرطان، دیابت و بیماری‌های تنفسی است. از طرفی یکی از عوامل بروز مشکلات قلبی عروقی، دیابت است که این امر نشان‌دهنده میزان اهمیت کنترل دیابت در زنان است. براساس مطالعاتی که اخیراً انجام شده است، زنان مبتلا به بیماری دیابت نوع ۲، بیشتر از دیگران به بیماری قلبی دچار می‌شوند. علاوه بر این‌ها، دیابت می‌تواند به طور خاص برای زنان مشکل‌آفرین باشد. این بیماری می‌تواند در دوران بارداری هم بر مادر و هم بر جنین تأثیر بگذارد و در طی بارداری مشکلاتی مانند سقط یا تولد نوزاد با نقایص مادرزادی را به همراه داشته باشد.

به‌طورکلی بر اساس مطالعات صورت‌گرفته در دهه 80 در ایران، شیوع دیابت بارداری حدود 4.9 درصد تخمین زده شده است که از حدود 0.7 درصد در کرمانشاه تا 18.6 درصد در کرج متغیر بوده است و بر اساس آخرین آمار منتشرشده از سوی فدراسیون جهانی دیابت در سال 2015، از هر 7 تولد، یک نوزاد تحت‌تأثیر دیابت بارداری متولد شده است؛ به عبارتی دیابت بارداری در جهان شیوع 14 درصدی دارد.

برنامه دیابت سازمان بهداشت جهانی
مأموریت برنامه دیابت به حداقل رساندن عوارض و به حداکثر رساندن کیفیت زندگی است. وظایف اصلی سازمان بهداشت جهانی به مجموعه‌ای از هنجارها و استانداردها، ترویج نظارت، تشویق پیشگیری، افزایش آگاهی و تقویت پیشگیری و کنترل بازمی‌گردد.

توجه به بیماری‌های غیرواگیر در ایران
در تابستان سال 1375 کمیته کشوری دیابت در ایران تشکیل شـد و طرحی با هدف کلی پیشگیری از بیماری و کنترل عوارض دیابت ارایه گردید. ایرج حریرچی، سنخگوی وزارت بهداشت درخصوص روز جهانی سلامت و برنامه‌های این وزارتخانه اظهار کرد که در ایران برنامه‌ها از هفته اول اردیبهشت شروع می‌شوند که عمدتاً در حوزه بیماری‌های غیرواگیر؛ در زمینه اقتصاد مقاومتی، آموزش مردم و اقدامات در زمینه دارو خواهد بود؛ زیرا بیماری‌های غیرواگیر عامل اصلی مرگ‌ومیر ایرانیان است. دیابت به دلیل عوامل ریسک متعدد مانند چاقی، عدم تحرک، مصرف قندهای فرآوری‌شده و عدم مصرف سبزیجات در کشور ما در حال افزایش است. یکی از کشنده‌های خاموش، بالابودن قند خون است که امیدواریم مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه و همچنین در موارد پیش‌آمده با اقدامات درمانی لازم، مشکل را حل کنیم. اصل بر پیشگیری عوامل خطر هشت‌گانه‌ای که بیماری‌های غیرواگیر دارند و درمان مطابق با استطاعت است.

خودمراقبتی در دیابت
اصول خودمراقبتی دیابت مانند یک مثلث است که یک ضلع آن رعایت رژیم غذایی، یک ضلع انجام فعالیت بدنی مناسب و ضلع دیگر مصرف درست و به‌موقع داروهای تجویزشده توسط پزشک است. بحث خودسنجشی منظم با دستگاه تست قند خون توسط بیمار هم مانند دایره‌ای است که دور این مثلث قرار می‌گیرد.

اخیراً به بیماران دیابتی نوع 1 و 2 توصیه می‌شود برای این‌که در کنترل قند خون خود به یک روند منظم دست یابند، حتماً در هر موقعیتی قند خون‌شان را اندازه بگیرند و میزان آن را در دفترچه‌های مخصوص یادداشت کنند. این کار باعث می‌شود که تأثیرات کارهای مختلف را روی افزایش و کاهش قند خون‌شان درک کنند. برای مثال وقتی ورزش می‌کنند، قند خون‌شان چقدر کاهش می‌یابد؛ زمانی که در یک مهمانی ناپرهیزی می‌کنند، قند خون‌شان چقدر افزایش می‌یابد یا وقتی در یک موقعیت استرس‌زا قرار می‌گیرد، قندخون‌شان چه تغییری می‌کند. به این ترتیب بیمار به الگوی تغییر قند خون خود دست می‌یابد و تأثیرات سبک زندگی خود بر نوسان قند خون را درک می‌کند.

رژیم غذایی درست؛ گامی اساسی در جهت کنترل قند خون بیمار
رژیم غذایی هر فرد با توجه به قد، وزن و قند خون و عادات غذایی او تعیین می‌شود. افراد دیابتی هم باید مواد لازم در هرم غذایی را مصرف کنند، اما نکته مهم این است که باید در مصرف غذا نظم داشته باشند؛ یعنی حتماً سه وعده کامل غذا و دو نیم‌وعده مصرف کنند و در ساعات مشخصی غذا بخورند.

انجام حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی روزانه
داشتن فعالیت بدنی روزانه و برنامه ورزشی منظم، نکته‌ای است که به تمام بیماران دیابتی توصیه می‌شود. معمولاً پیاده‌روی به عنوان ارزان‌ترین، دردسترس‌ترین و مؤثرترین ورزش به بیماران دیابتی توصیه می‌شود؛ به‌طورکلی ورزش‌های هوازی و گروهی مانند ایروبیک و شنا برای این افراد مناسب است و باید حداقل روزی 30 دقیقه فعالیت فیزیکی داشته باشند.

بیمارانی که قند خون بیش از 250 دارند ورزش نکنند
بیماری دیابت به دلیل عوارضی که در پی دارد، بر قلب و عروق، کلیه‌ها و بینایی فرد تأثیر نامطلوب می‌گذارد؛ به همین دلیل لازم است مبتلایان، قبل از انجام هر فعالیتی با پزشک متخصص خود مشورت کنند و میزان فعالیت بدنی مناسب از طرف پزشک مشخص شود. همچنین توصیه می‌شود بیمارانی که قند خون بیش از 250 دارند، ورزش نکنند؛ چراکه در این موارد دچار سیکل معیوب و افزایش قند خون می‌شوند. این افراد بعد از متعادل و ثابت‌شدن قند خون، اقدام به ورزش کنند.

از جوراب نخ&#