چرا داعش به جنوب شرق آسیا رفته است؟

رصد/ متن پیش رو در سایت تحلیلی "رصد" منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست.


صبح روز پنجشنبه چندین انفجار و تیراندازی در جاکارتا پایتخت اندونزی به‌وقوع پیوست. رسانه‌های اندونزی گزارش کردند یکی از انفجارها در کافه استارباکس به وقوع پیوست و نیروهای امنیتی بعد از این انفجار وارد این ساختمان شدند. انفجار دیگری مقابل مرکز خرید سارینا در خیابان اصلی و انفجار سوم مقابل ساختمان سازمان ملل به وقوع پیوسته است. ۳ انفجار دیگر نیز در همسایگی سیکنی، سیلپی و کونینگان در نزدیکی سفارتخانه‌های ترکیه و پاکستان به وقوع پیوسته است.

دو ماه پیش، پاریس در قلب اروپا و اینک جاکارتا در شرقی ترین نقطه از دنیای اسلام نا امنی و ترور را تجربه کردند
نیروهای پلیس هم اعلام کردند حجم حملات بسیار گسترده بود اما با این وجود تنها حمله هفت نفر جان خود را از دست داده‌اند که پنج نفر آنها از مهاجمان بودند و دو تن دیگر غیر نظامی که یکی شهروند کانادا و دیگری اندونزیایی بود. روزنامه انگلیسی گاردین نیز گزارش کرد به دنبال وقوع این حوادث مأموران پلیس با عاملان حمله که برخی می‌گویند احتمالاً ۱۴ نفر بوده‌اند، درگیر شده‌اند و اندونزی به حالت آماده‌باش درآمده است. مأموران پلیس اندونزی می‌گویند ظاهراً یک عامل انتحاری مسؤول دست‌کم یکی از انفجارها بوده است و تا ۱۴ عامل مسلح نیز در این حملات شرکت داشته‌اند.

داعش؛ فعلا هیچ جا و همه جا!

پس از حمله تروریستی روسای پلیس در سراسر اندونزی به حالت آماده باش درآمدند و برخی سفارتخانه‌ها در جاکارتا بسته شدند و در جزیره بالی اندونزی که گردشگران حضور دارند محدودیت‌هایی ایجاد شد.

اگرچه رئیس سازمان اطلاعات اندونزی اعلام کرد هیچ دلیلی مبنی بر دست داشتن داعش در این حملات وجود ندارد ‌اما داعش با پذیرفتن مسؤولیت این انفجار گفت اتباع خارجی و نیروهای امنیتی هدف این حمله بوده‌اند. همزمان، سخنگوی پلیس اندونزی عنوان داشت این حملات یک نمونه‌برداری از حملات داعش در پاریس بود و در ماه نوامبر گزارش‌هایی درباره تماس نیروهای داعش با افرادی در اندونزی دریافت کردیم که این مساله می‌تواند نشان‌دهنده احتمال وقوع این حملات باشد.

طبق گفته پلیس، ماه گذشته، تکفیری‌های داعش درباره وقوع چنین حملاتی هشدار داده بودند. این حملات تروریستی تنها پس از حدود ۶ هفته که اندونزی سطح هشدار احتمال انجام عملیات تروریستی در این کشور را افزایش داد و با انجام اقدامات امنیتی نسبت به دستگیری متهمان فعالیت‌ها تروریستی اقدام کرد، رخ داد. براساس برخی آمارها، بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ اندونزیایی به گروه تروریستی داعش در عراق و سوریه پیوسته‌اند و برخی از این تروریست‌ها با بازگشتن به اندونزی، باعث شیوع ویروس داعش در این کشور شده‌اند.

گرگ های تنها در مالزی

روزنامه «نیو استریت‌تایمز» مالزی هم به نقل از خالد ابوبکر، بازرس کل پلیس ماین کشور از پیدایش حامیان گروه تروریستی داعش که به عنوان «گرگ‌های تنها» خبر داد. این مقام پلیس مالزی گفته است:«ما همواره نسبت به این «گرگ‌های تنها» و فعالیت آنها نگرانی داشته‌ایم. آنها درباره اجرای برنامه‌هایی شبیه آنچه در سونگای پتانی رخ داد، تردید ندارند.

از سوی دیگر وزیر حمل‌ونقل این کشور هم درباره حمایت بیش از ۵۰ هزار نفر در مالزی از داعش و انفجارها و عملیات انتحاری اخیر در پایتخت اندونزی نشان می‌دهد دیدگاه کارشناسان و تحلیلگران درباره نگاه گروه تکفیری داعش به جنوب شرق آسیا دور از ذهن نیست. تحلیلگران معتقدند با پایان عمر گروه‌های تروریستی در عراق و سوریه، جنوب شرق آسیا با توجه به شرایط امنیتی در جنوب فیلیپین، جنوب تایلند، بخشی از اندونزی و حضور حامیان داعش در مالزی می‌تواند محلی برای خودنمایی گروه‌های تروریستی باشد. مقامات امنیتی مالزی، اندونزی و دیگر کشورهای منطقه نیز نسبت به بازگشت یکهزار تبعه این کشورها که عضو گروه تکفیری داعش هستند از خاورمیانه ابراز نگرانی کرده‌اند.

برخی نهادهای امنیتی مالزی هم اخیرا اعلام کردند که فعالترین گروه در شبکه های اجتماعی مختلف از قبیل فیسبوک، اینستاگرام و تلگرام در این کشور گروه تروریستی داعش بوده است.از جمعیت ۳۰ میلیونی مالزی ۱۹ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر کاربر شبکه اینترنت هستند و ۱۵ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر عضو شبکه فیسبوک بوده و در این شبکه فعالیت می کنند. براساس گزارشات اعلام شده توسط پلیس مالزی داعش از روش های مختلفی برای جذب نیرو استفاده می کند. جذب شدگان نیازی برای رفتن به سوریه ندارند، زیرا آنها از طریق آنلاین می توانند برای همراهی با داعش سوگند بخورند و دختران جذب شده نیز حتی می توانند با تروریست ها در سوریه از طریق اسکایپ ازدواج کنند. میانگین سنی اعضای جذب شده در داعش هر روز جوانتر شده و این نسبت به گذشته وضعیت خطرناک تری را ایجاد نموده است.

با پایان عمر گروه‌های تروریستی در عراق و سوریه، جنوب شرق آسیا می‌تواند محلی برای خودنمایی گروه‌های تروریستی باشد
از سوی دیگر مقامات پلیس و امنیتی مالزی در گزارشات خود اذعان دارند که داعش با استفاده از این روش به دنبال گسترش تفکرات تروریستی خود و کسب اعضای جدید به ویژه در بین جوانان است و اکنون باید مراکز مذهبی اقدام و در رسانه های اجتماعی با این تفکرات مقابله کنند.

اندونزی؛لقمه ای چرب برای تروریست های داعش

جاکارتا از سال ٢٠٠٩ که در دو هتل آن هفت نفر کشته و بیش از پنجاه نفر زخمی شدند عملیاتی تروریستی نداشته است. اما خونین‌ترین حمله تروریستی در سال ٢٠٠٢ در جزیره بالی اندونزی رخ داد که ٢٠٢ نفر که اغلب توریست بودند جان خود را از دست دادند. در آن دوران این اقدامات را جماعت اسلامی وابسته به القاعده در اندونزی انجام داد. اما این گروه تروریستی توسط نیروهای امنیتی اندونزی سرکوب شدند اما پلیس و نیروهای ضد تروریسم معتقدند افرادی که دست به اقدام تروریستی در جاکارتا زده‌اند از بقایای جماعت اسلامی به شمار می‌آیند که کماکان در اندونزی فعالیت می‌کنند.

به گزارش «اعتماد»، برخی کارشناسان معتقدند که این صدای تروریست‌های داعش بود در شهری ١٠ میلیون نفری و پرجمعیت ترین کشورمسلمان که می‌تواند بسیار خشونت بار باشد. «توفیق اندری»، تحلیلگر مسائل تروریستی در جاکارتا می‌گوید، اگرچه این حمله به سرعت به پایان رسید و نتیجه مطلوبی برای مهاجمان نداشت تا توانایی خود را نشان دهند اما هدف اصلی آنها این بود که به این تصور پایان دهند که حامیان داعش نمی‌توانند در اندونزی اقدامی مانند پاریس را انجام دهند. اما از طرفی بسیاری معتقدند که کشوری مسلمان به مانند اندونزی که دموکراسی فعال و پویایی با اکثریتی مسلمان دارد ظرفیت کمی برای افزایش افراطی‌گرایی در این کشور وجود دارد.
« پیرمحمد ملازهی» کارشناس مسائل منطقه ای هم که پنج شنبه شب با بخش خبر بیست و یک سیما گفتگو می کرد در پاسخ به این سوال که آیا تفکرات داعش در این کشور جایگاهی دارد یا خیر گفت:« عمده مسلمانان اندونزی میانه رو هستند و حتی احزاب و گروه های این کشور هم عمدتا کارهای فرهنگی و سیاسی می کنند و گرایشی به خشونت و عملیات مسلحانه ندارند. اما در سالهای اخیر یک گروه های کوچکی در کنار احزاب و گروه های ریشه دار و قدیمی تشکیل شده است که این ها با داعش اعلام همبستگی کرده اند که از آن جمله می توانیم به گروه انصار التوحید اشاره کنیم که به احتمال زیاد این عملیات تروریستی نیز کار آنها بوده است».

کارشناس مسایل شرق آسیا با بیان اینکه داعش موفق شده است در اندونزی گره های بومی داعشی پدید بیاورد گفت: این گروه ها با سوء استفاده از نارضایتی هایی که در ساختار قدرت وجود دارد موفق شده اند برخی جوانان در حاشیه را به خود جذب کرده و برای اهداف داعش به خدمت بگیرد و این امکان وجود دارد که در آینده نیز از این دست عملیات بازهم تکرار شود».

ملازهی در پاسخ به این سوال که آیا اندونزی پذیرای تفکر داعشی خواهد بود یا خیر گفت:« داعش سه منطقه اسلامی را برای خلافت خود برگزیده است. اولین و اصلی ترین آن خاورمیانه و شمال آفریقا است که در آن اعلام خلافت کرده است. دومین منطقه مورد نظر داعش که خراسان بزرگ است که از ایران شروع و تا شمال هند و بخش های زیادی از افغانستان و پاکستان را شامل می شود و سوم شرق آسیا است».

او با بیان اینکه پیش از پیدایش داعش در اندونزی تشکیلاتی تحت عنوان دولت اسلامی شکل گرفته بود گفت:« این واقعیتی است که زمینه های نفوذ و فعالیت داعش در این کشور از قبل وجود داشته است و آنها از این زمینه ها بهره می برند. اگر داعش نتواند درخاورمیانه باقی بماند و خلافتش با شکست مواجه شود منطقه شرق آسیا و خراسان بزرگ می توانند به عنوان پایگاه های بعدی داعش مورد توجه قرار بگیرند».

از غرب تا شرق دور، داعش دنبال ترور!

جماعت اسلامی یکی از پرنفوذترین تشکل‌های اسلامی تندرو در آسیای جنوب شرقی است و از نظر ساختاری و کارکردی نیز یکی از تأثیرگذارترین سازمان‌های اسلامی در آسیای جنوب شرقی به حساب می‌آید. به طوری‌که با وجود ممنوعیت فعالیت آن توسط دولت‌های منطقه به خصوص دولت اندونزی و نیز قرار گرفتن آن در فهرست گروه‌های تروریستی از سوی امریکا، دامنه فعالیت و عملکرد آنان متوقف نشد. این گروه بنیادگرا می تواند محمل و پشتیبانی مناسب برای تحرکات داعش در این منطقه شود.

با پیشروی های اخیر نیروهای مردمی و ارتش در عراق و عقب نشینی های مکرر داعش در این کشور و سرزمین های تحت کنترل آن در سوریه،کوچ تدریجی فعالیت های این گروه به مناطق دیگر قابل پیش بینی بود. نکته قابل تامل گستره وسیع جغرافیایی است که بستر تفکر و عملیات این گروه تروریستی قرار گرفته اند. دو ماه پیش، پاریس در قلب اروپا و اینک جاکارتا در شرقی ترین نقطه از دنیای اسلام نا امنی و ترور را تجربه می کنند. فرایندی که نشان می دهد این ویروس مهلک در هر نقطه از جهان قابلیت نفوذ و تکثیر را دارد. قابلیتی که همچنان مایه نگرانی دولت های مختلف (از جمله حامیان سابق و فعلی آنان) شده و به معضلی برای امنیت بین الملل تبدیل شده است.

*مرتضی حسینی

منبع: رصد