کشت زعفران و تحقق اقتصاد مقاومتی در کرمانشاه – مجید رحمتی*

زعفران گیاه ارزشمندی که از اهمیت اقتصادی بالایی برخوردار است و به این دلیل در دنیا به طلای سرخ معروف شده است.زعفران از خانواده زنبقیان و مبدا اصلی آن قاره آسیا و کشورهای چین و ایران است ولی ابریشمی در کتاب زراعت زعفران عنوان کرده که مبدا زعفران سرزمین مادها است که در طول قرون متمادی به دلیل تغییر آب وهوا این گیاه ارزشمند به سمت شرق کشور می رود و در آنجا نیز کشت می شود.کشت محصولاتی مانند زعفران با مصرف آب کمتر و سود اقتصادی بیشتر با توجه به کم آبی در کشور از مزیت های کشاورزی به شمار می رود.با توجه به بروز بحران آب در کشور و سهم عمده بخش کشاورزی در مصرف آب، جایگزین کردن کشت محصولاتی با نیاز آبی کم، روش مناسبی برای کاهش مصرف آب 91 درصدی کشاورزی استان کرمانشاه است.کشت زعفران دارای مزایای زیادی است که با توجه به مباحث بحران آب و اشتغال و تغییر بهینه الگوی کشت می تواند نقش سازنده ای در اقتصاد منطقه و تحقق اقتصاد مقاومتی داشته باشد.کشت طلای سرخ در ایران زمین پیشینه ای کهن دارد و اگر چه دیار خراسان در تولید این محصول قدمتی دیرینه دارد اما کشت بهترین نوع زعفران در کشور در شهرستان های صحنه و هرسین در استان کرمانشاه بیانگر این موضوع است که این استان غربی مستعد برای رویشگاه زعفران است.با توجه به کمبود آب در چند سال اخیر در استان کرمانشاه و اصلاح الگوی مصرف در شرایط بحران آب، بهترین کاشت محصول کشاورزی در این مناطق، کاشت زعفران است.بررسی کارشناسان نیز از شرایط مساعد استان کرمانشاه به سبب شرایط آب و هوایی و خاک مناسب برای کشت زعفران حکایت دارد و متوسط عملکرد آن بیش از چهار کیلوگرم است و از لحاظ کیفیت نیز زعفران کرمانشاه در فهرست انواع مرغوب زعفران در کشور قرار دارد.کشت زعفران در استان کرمانشاه به عنوان کشتی نوپا تلقی می شود و با توجه به نیاز آبی پایین زعفران، این محصول به عنوان نماد اقتصاد مقاومتی در بخش باغبانی استان کرمانشاه انتخاب شده است.برداشت 200 کیلوگرمی طلای سرخ در سال جاری در استان کرمانشاه، پاسخگویی به نیاز داخلی ، مقاومت سازی اقتصاد ملی و نگاه به بازارهای جهانی را به دنبال خواهد داشت.اکنون از 88 هزار هکتار زعفران سطح کشور تنها 80 هکتار آن مربوط به استان کرمانشاه می باشد که نیازمند توجه جدی برای افزایش سطح زیر کشت این محصول اقتصادی در استان است.سازمان جهاد کشاوری استان کرمانشاه اعلام کرده است که در صورت حمایت جدی از کشت این محصول ، برای اضافه شدن بین 125 تا 200 هکتار به سطح زیر کشت زعفران در سال آینده برنامه ریزی شده است.به جز مناطق گرمسیری استان کرمانشاه همچون شهرستان قصرشیرین و قسمت های گرمسیر شهرستان های سرپل ذهاب و گیلانغرب مابقی شهرستان ها قابلیت کشت زعفران دارند و بیشترین سطح زیرکشت زعفران در این استان مربوط به شهرستان های کرمانشاه، کنگاور و صحنه است.کاشت طلای سرخ برای اولین بار در طول تاریخ کشاورزی بعضی از شهرستان های استان کرمانشاه مانند ثلاث باباجانی و یا افزایش سطح زیر کشت این محصول کم آب در دیگر شهرستان ها که تنها چند سالی است شروع به کار کرده اند گویای اشتیاق کشاورزان این منطقه برای افزایش تولید این محصول در منطقه است که این موضوع را مسئولان جهاد کشاورزی استان نیز تایید کرده اند.کنگاور سرزمین الهه آب و باران که چند سالی است با بی سرو صداترین بلای طبیعی یعنی خشکسالی دست و پنجه نرم می کند، خاستگاه کشت گیاه آرامش بخش زعفران است که می تواند جایگزین محصولات آب بر مانند هندوانه، پیاز و سیب زمینی در این منطقه باشد.حمایت سازمان جهاد کشاورزی و پرداخت حدود 80 درصد از قیمت خرید پیازچه زعفران به کشاورزان کنگاوری چند سالی است زمینه توسعه کشت این محصول در شهرستان فراهم آورده است که در سال جاری حدود 16 کیلوگرم زعفران از سطح هشت هکتار از مزارع این شهرستان برداشت شد.شهرستان صحنه که به عنوان پایتخت گونه های گیاهی جهان شناخته می شود، گیاه زعفران در این منطقه به خوبی کشت می شود و رشد می کند.در سال های اخیر زعفرانی که در شهرستان صحنه کشت شده است در کشور فرانسه مورد آزمایش و تجزیه قرار گرفت که در بخش عطر و اسانس بین 8 تا 10 درصد از زعفران استان خراسان جنوبی از جایگاه بالاتری برخوردار بود.از مزیت های زعفران این است که کشت زعفران فقط یک بار انجام و چند سال از آن برداشت می شود زعفران نیازی به آبیاری ندارد و به طور معمول با بارندگی های پاییز سبز می شود.بدون شک زعفران یکی از محصولات مقاوم در برابر کم آبی است که با توجه به خشکسالی های چند سال اخیر و همچنین درآمد مناسب این محصول و اشتغال زایی آن طرح ترویج و جایگزینی این محصول بجای محصول های کم سود و آب بر می بایست در دستور کار مسوولان کشاورزی استان کرمانشاه قرار گیرد.اگرچه این مهم در سطح استان کرمانشاه در سال های اخیر کلید خورد و اکنون در دست اجراست اما باید گفت برخلاف شرایط مناسب کشت این محصول هنوز در جایگاه واقعی خود قرار ندارد.جهاد کشاورزی کرمانشاه با برنامه ریزی مناسب می تواند وضعیت تولید آن را به جایگاه مطلوبی برساند.بسته های حمایتی، پرداخت تسهیلات، آموزش علمی کشاورزان از طریق رسانه ها و ایجاد صنایع بسته بندی زمینه مساعدی را برای تشویق کشاورزان کرمانشاهی به کشت محصول زعفران فراهم می کند.تدبیر دولت یازدهم در این راستا را باید به فال نیک گرفت که با ارائه طرح ملی زعفران که یکی از طرح های دولت برای حمایت از این تولید ارزآور است با تخصیص ردیف بودجه در سال 95 به طرح جامع ملی زعفران و تصویب آن در مجلس، تولید سالانه زعفران کشور از 280 تن زعفران به 500 تن افزایش می یابد و استان کرمانشاه می تواند به عنوان یک مهره مهم در این پازل نقش آفرینی کند.*خبرنگار ایرنا در کرمانشاه