پشت پرده بحران سرُم در کشور

سلامت نیوز:عضو هیأت‌مدیره انجمن داروسازان ایران: صادرات سرُم به کشورهای همسایه یکی از دلایل کمبود سرُم‌هاست.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند، بیشتر از یک‌سال است که بازار دارویی، از «سرُم» خالی است، سرُم‌های تزریقی و شست‌وشو حالا سخت‌تر از‌ سال گذشته در داروخانه‌ها یافت می‌شوند. همین سرُم‌های آب و نمک یا آب و قند که ترکیب پیچیده‌ای هم ندارند، از خردادماه ‌سال پیش، در بازار دارویی کمیاب شدند، مسئولان سازمان غذا و دارو وعده دادند مشکل تا چند ماه آینده برطرف می‌شود، دلیل این کمبود را هم متوقف شدن خط تولید شرکت داروپخش اعلام کردند، توقفی که درپی آلوده بودن سرُم‌ها، رخ داد.

مسئولان سازمان غذا و دارو، تأکید کرده بودند که این مشکل طی دو تا سه‌ماه برطرف می‌شود و دیگر داروخانه‌ها مشکلی برای تهیه سرُم نخواهند داشت، دوماه به بیشتر از ٦ماه رسید، اما تنها اتفاقی که منجر شد، بحران سرُم فروکش کند، سرمای زمستان و کاهش نیاز مردم به سرُم بود. با وارد شدن به‌ سال ٩٥، اما زخم سرُم‌ها دوباره سرباز کرد، به طوری که به گفته داروخانه‌داران و داروسازان، بحران امسال شدیدتر از‌سال گذشته است. حالا کافی است سری به نزدیک‌ترین داروخانه محل زندگیتان بزنید، تقاضای یک سرُم کنید تا متوجه کمبود این سرُم‌ها شوید، مشکلی که نه‌تنها برای سرُم‌های شست‌وشو که برای سرُم‌های تزریقی هم ایجاد شده است. حالا این پرسش مطرح می‌شود که دلیل کمیاب بودن بسته‌های شفاف حاوی محلول‌های قندی و نمکی چیست؟ چرا با گذشت یک‌سال، سایه بحران سرُم همچنان بر سر داروخانه‌هاست؟ پشت پرده کمبود سرُم‌ها، ماجرایی است که در این گزارش به آن پرداخته شد.

توزیع «سرُم» تنها با مجوز رسمی دانشگاه‌های علوم پزشکی
داروخانه‌داران و داروسازان بر کمبود سرُم‌ها تأکید می‌کنند. آنها می‌گویند روزانه افراد زیادی به داروخانه‌هایشان مراجعه می‌کنند، سرُم می‌خواهند اما با جواب منفی، محل را ترک می‌کنند. برای تمام آنها هم سوال است مگر سرُم چه داروی خاصی است که کمیاب شده؟ آنها اما از اتفاقاتی که در کارخانه‌های تولید دارو رخ داده، بی‌خبرند. از خط تولیدی که ‌سال گذشته در شرکت داروپخش متوقف شد، از قراردادهای صادرات سرُم به کشورهای دیگر و ایجاد محدودیت توزیع سرُم به داروخانه‌ها.
محمود‌ هادی‌پور، داروساز است و در مرکز شهر، داروخانه‌ای دارد. او ماجرای کمبود سرُم را بحرانی می‌داند که امسال هم ادامه دارد. ‌هادی‌پور می‌گوید: «نظام توزیع دارو، از‌ سال گذشته تغییر کرده، مسئولان حالا بیشترین توزیع را در بیمارستان‌ها دارند و کمتر سرُمی به داروخانه می‌دهند.» سهمیه سرُُم این داروخانه، کم است، درست مثل خیلی از داروخانه‌های دیگر. هر دو سه‌ماه یک‌بار، جعبه ١٢تایی سرُم برایشان آورده می‌شود تا بفروشند. این سهمیه هم درپی نامه‌نگاری‌های زیاد با دانشگاه‌های علوم پزشکی و اعلام دلایل نیاز به سرُم، به آنها داده می‌شود. حالا داروخانه‌ها برای برخورداری از این سهمیه نیاز به مجوز دارند: «در داروخانه‌هایی که سرُم تزریق می‌کنند، مانند مطب‌ها، واقعا با مشکل مواجه شده‌اند، متاسفانه عرضه و تقاضای سرُم، با هم تناسبی ندارد.» مشکل درست همین جاست، تزریق در مطب‌ها. جایی که پزشک سرُم تجویز می‌کند و همان جا هم تزریق انجام می‌شود. اقدامی که با سودآوری برای مطب همراه است. همین هم شد تا محدودیت عرضه سرُم، ایجاد شود: «خوب است که سرُم‌ها را بیشتر در بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها توزیع کنند، اما سرُم‌های شست‌وشو تنها مصرف بیمارستانی ندارد، در دندانپزشکی، در چشم‌پزشکی، برای شستشوی زخم، برای شستن لنز و... هم استفاده می‌شود، نمی‌شود برای تهیه این سرُم‌ها، هربار به بیمارستان‌ها رفت.» اینها را ‌هادی‌پور می‌گوید و تأکید می‌کند که سازمان غذا و دارو نباید دنبال مُسکن باشد، باید این مشکل برای همیشه رفع شود: «به نظر می‌رسد بیمارستان‌ها را از سرُم انباشته کرده‌اند تا مشکل‌شان حل شود، داروخانه‌ها برایشان مهم نیست، توجیه آنها ظاهرا علمی است اما منطقی به نظر نمی‌رسد.»
خط تولید کارخانجات داروپخش متوقف شد تا کیفیت بالا رود، تا تب‌زا بودن سرُم‌هایی که دو تا سه‌ماه در بازار توزیع شده بود، برطرف شود، اما حالا به گفته ‌هادی‌پور: «نمی‌شود به سرُم‌های جدید هم اطمینان کرد، من ترجیح می‌دهم در بیمارستان‌ها به خودم یا اقوامم سرم زده نشود.»

خط تولید داروپخش همچنان بیمار است
اما ماجرا تنها به این‌جا ختم نمی‌شود، کارخانه‌های تولید‌کننده سرُم، با مشکل اقتصادی مواجه‌اند، آنها زیانده هستند، تولید سرُم، سودی برایشان ندارد: «همه چیز گران می‌شود، جزو دارو و فرآورده‌های دارویی. برای بالابردن کیفیت سرُم‌ها باید قیمت آنها هم افزایش پیدا کند، باید قیمت‌گذاری درستی انجام شده و باید بخش خصوصی وارد کار شود. اگر قیمت درست شود و بخش خصوصی هم بیاید، قطعا کیفیت و تولید بالا می‌رود.» این را‌ هادی‌پور می‌گوید و حرف‌های دیگری هم به آن اضافه می‌کند: «سال‌ها سرُم‌های بی‌کیفیت مورد استفاده قرار می‌گرفت، یکی آمد و ماجرای آلودگی آنها را برملا کرد، حالا هم کارخانه‌ها باید جی‌ام‌پی (اصول بهینه تولید) خود را ارتقا بدهند، ظاهرا قبلا به شرکت داروپخش بابت تولید این سرُم‌ها تذکراتی داده شده بود اما آنها بی‌توجهی کردند و درنهایت خط تولیدشان متوقف شد.» این داروساز تأکید می‌کند که هنوز خط تولید سرُم این کارخانه، راه نیفتاده، دلیلش را هم واردنشدن سرُم‌های این کارخانه به بازار اعلام می‌کند: «بعید می‌دانم مشکل این کارخانه در تولید سرُم حل شده باشد.»

تولید سرُم در داروپخش، ٦ ماه متوقف شد
اینها اما صحبت‌های مدیرعامل کارخانجات داروپخش نیست، مهدی پیرصالحی که تا همین ٢روز پیش رئیس اداره غذا و دارو سازمان غذا و دارو بود، حالا به‌عنوان مدیرعامل این کارخانه از تولید مجدد سرُم ازسوی این کارخانه خبر می‌دهد و می‌گوید: «سال گذشته خط تولید سرُم این کارخانه، به مدت ٦ماه متوقف شد، برای ادامه تعمیرات هم از یک‌ماه قبل از تعطیلات نوروز، خط مجددا متوقف شد و از اواسط اردیبهشت‌ماه دوباره به کارش ادامه داد.» او حرف‌های دیگری می‌زند: «‌سال گذشته بیش از نیاز کشور، سرُم تولید شد اما به دلیل کمبودهایی که از قبل ایجاد شده بود، نیازها کامل نشد.» براساس اعلام پیرصالحی، میزان مصرف سالانه سرُم درکشور، نزدیک ١٤٠‌میلیون عدد سرُم است که در این میان سهم کارخانه داروپخش، ٢٠ تا ٢٥‌میلیون سرُم است: «ما ٥ شرکت تولید‌کننده سرُم داریم که همه آنها در تولید سرُم سهم یکسانی دارند. حالا قرار است امسال تمام شرکت‌های تولید‌کننده سرُم، ظرفیت خودشان را افزایش دهند تا کمبودها برطرف شود.» او کمبود سرُم را تأیید می‌کند اما درباره نبود آنها در داروخانه‌ها این توضیح را می‌دهد: «در هیچ جای دنیا، سرُم در داروخانه توزیع نمی‌شود، به همین خاطر هم تجویزهای سرپایی، توزیع سرُم در داروخانه‌ها را داریم.» این صحبت‌های مدیرعامل کارخانه داروپخش درحالی است که هم‌اکنون سرُم‌های شست‌وشو به‌عنوان ساده‌ترین نوع سرُم‌ها هم در داروخانه‌ها پیدا نمی‌شوند. پیرصالحی دراین‌باره می‌گوید: «یکی از دلایلی که باعث شده تا سرُم شست‌وشو در داروخانه‌ها کم شود، این است که بیشتر کارخانه‌ها تمرکز و توان خودشان را بر تولید سرُم‌های تزریقی گذاشته‌اند، چراکه سرُم تزریقی را می‌توان برای شست‌وشو هم استفاده کرد اما شست‌وشو را نمی‌شود برای تزریق مصرف کرد.» او آلودگی میکروبی که در ارتباط با سرُم‌های این شرکت مطرح شده و درنهایت منجر به توقف خط تولید شده بود را تأیید نمی‌کند: «سرُم این شرکت، میکروب نداشت بلکه در فرآیند تولید، پوسته میکروب در دارو باقی می‌ماند و منجر به تب‌زا شدن آن می‌شد،‌ سال گذشته این مشکل برطرف و ٦ماه هم سرُم جدید در بازار توزیع شد.»

برای کاهش هزینه، سرُم‌های غیراستریلیزه تولید کردند
پیگیری‌های بعدی اما ماجرای دیگری از دلیل توقف خط تولید این کارخانه را روایت کرد. یکی از داروسازان که خود، صاحب داروخانه‌ای در پایتخت است و از جزییات اتفاقاتی که در شرکت داروپخش افتاده بود، مطلع است، بدون این‌که بخواهد نامش را اعلام کند، اطلاعاتی دراختیار «شهروند» قرار داد: « مشکل سرُم از دو‌سال پیش شروع شد، مدیر وقت داروپخش، به صورت خودسرانه، اتوکلاو را از مسیر تولید سرُم‌های این شرکت برداشت، اتوکلاو بخشی است که سرُم‌ها استریل می‌شوند، اگر سرُم استریل نشود، معمولا برای شست‌وشو استفاده می‌شود، اما استریل‌ها برای تزریق مصرف می‌شوند. حذف اتوکلاو، منجر به کاهش شدید هزینه‌ها می‌شود. با این اقدام، سرُم‌هایی که استریل نبود، به‌

ویدیو مرتبط :
آغاز بحران پیری در کشور