معیار برتری انسانها در کلام امام رضا (ع)


 معیار برتری انسانها در کلام امام رضا (ع)  قدس آنلاین/ کی از اصولی مورد تاکید ائمه اطهار (ع) بیان این مهم می باشد که سعادت در گرو عمل است و نیاز به خودسازی و تهذیب دارد و می باید دستورات دین را به گونه ای فرا گرفت که با انسان عجین شود. در اندیشه اسلامی، ارزش برای عمل انسانی است و افراد و با عمل و کاری که انجام می‌دهند سنجیده می‌شوند و برتری می ‌یابند و به سعادت می‌رسند. هیچ گاه عوامل بیرونی چون، خانواده و نیاکان و روابط اجتماعی در ساختن و شدن انسانها نقشی ندارد. هیچ کس به این خاطر که از خانواده ویژه ای است (حتی از خاندان پیامبر و امامان) و یا در گروه خاصی قرار دارد، یا به طبقه برتر اجتماعی پیوند دارد نمی‌تواند دل خوش کند و دست از کار وکوشش بردارد و سرانجام نیک، برای خود انتظار داشته باشد و در این دنیا نیز خود را برتر از دیگران بداند. چراکه این شیوه تفکر اسلامی نیست؛ بلکه تنها راه تعالی انسانی، عمل وکوشش اوست. پیشوایان راستین ما نیز همواره مردم را با این اصل آشنا کرده اند و حتی به افراد خانواده خود نیز آموزش داده اند که به شرافتها و ارزشهای خانوادگی تکیه نکنند و از پارسایی و نیکوکاری دست برندارند.
امام علی بن موسی الرضا (ع) نیز چنین بود و انسانها را با تقوا و عمل الهی و انسانی می‌سنجید و میان سیاه و سفید، فقیر و غنی و هر گروه و طائفه و با هر اصل و نسبی فرق نمی‌گذاشت و تنها برتری را در تقوا و خداباوری راستین و عمل شایسته می‌دانست. نقل شده است که مردی به حضرت رضا (ع) عرض کرد: به خدا سوگند، در روی زمین از نظر نیاکان و نسب کسی از شما برتر نیست. پس امام رضا (ع) به آن مرد فرمودند: همانا آگاه باش که تقوا به آنان برتری داد و فرمانبرداری خدا، آنان را بدان پایه و مقام رسانید.
همچنین امام برتری خویش و امامان شیعه را به فرمانبرداری بیشتر آنان از خداوند می‌داند و عمل خالصانه و تقوای الهی آنان را ملاک والایی و برتری می‌شمردند: شخصی به آن حضرت عرض کرد: به خدا قسم تو بهترین مردم هستی. امام (ع) به او فرمود: سوگند مخور، بهتر از من کسی است که برای خدا فرمانبردارتر و از نافرمانی او پرهیزگارتر باشد.
همچنین ابراهیم بن عباس صولی گوید: شنیدم علی بن موسی الرضا (ع) می‌فرمود: سوگند می‌خورم به قرابتی که با پیامبر خدا (ص) دارم، اگر کسی گمان کند من بهتر از غلامان سیاه خود می باشم، درست نیست، مگر اینکه من عمل شایسته داشته باشم، تا اینکه بهتر از او باشم.
همچنین در آن هنگام که زید بن موسی، برادر امام رضا (ع) را دستگیرکرده بودند و در مرو به خدمت حضرت آوردند، او گمان برده که چون از خاندان فاطمه (س) است، هر عملی که انجام دهد و به هر کاری دست زند، فرقی ندارد و او به پاداش الهی دست خواهد یافت. اما امام با او برخورد کرد و یادآور شد که پاداش و جزای الهی و برتری یافتن به کارهای شایسته و نیک انسانها بستگی دارد، نه خویشاوندی آنان با نیاکانی چون خاندان پیامبر (ص). یاسر خادم گوید: هنگامی که زید بن موسی را نزد امام آوردند، امام ابوالحسن الرضا (ع) به او فرمود: زید! گویا فرومایگان کوفه تو را فریب داده اند. که چون خداوند آتش دوزخ را بر فرزندان فاطمه (س) حرام کرده است. اینکه شنیده ای خاص حسن و حسین (ع) است و اگر خیال می‌کنی تو که معصیت خدا را می‌کنی و وارد بهشت می‌شوی و موسی بن جعفر (ع) که خدا را فرمانبرداری می‌کرد نیز داخل بهشت می‌شود، لازم می‌آید که تو در نزد خدا از موسی بن جعفر (ع) گرامی تر باشی. به خدا سوگند، هیچ کس به ثواب های الهی جز به فرمانبرداری از او دست نمی‌یابد و تو گمان می‌کنی با نافرمانی او بدان می‌رسی. زید گفت: من برادر و فرزند پدر تو هستم. امام رضا (ع) فرمود: مادامی که اوامر خداوند عزوجل را فرمانبردار باشی، برادرم هستی؛ چنان که نوح (ع) عرض کرد: «رَبِّ إِنَّ ابْنِی مِنْ أَهْلِی وَإِنَّ وَعْدَکَ الْحَقُّ وَأَنتَ أَحْکَمُ الْحَاکِمِینَ؛ ای پروردگار من، پسرم از خاندان من بود و وعده تو حق است و تو نیرومندترین حکم کنندگان هستی». خداوند بزرگ به او فرمود: « یَا نُوحُ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ أَهْلِکَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَیْرُ صَالِحٍ؛ ای نوح، او از خاندان تو نیست، او [را] عملی ناشایست است». بنابراین، نافرمانی از خداوند او را از خاندان نوح بیرون راند.

منابع:
1- قرآن کریم، سوره هود: آیه 45-46، سوره حجرات، آیه 13.
2-شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا (ع)، ج 2: 236، 234.
3-حکیمی، سیره امام رضا (ع): 46-48.


منبع: قدس آنلاین


ویدیو مرتبط :
امام رضا در کلام رهبر