آتش زدن خانه علامه توسط فرانسویان

علامه شرف الدین عامِلی، یکی از طلایه داران عرصه علم و فقاهت و منادی وحدت و مجاهد عرصه پیکار با فرانسویان در دوران جنگ های استقلال طلبانه لبنان است. در ادامه شرحی از زندگی این علم بزرگ شیعه را می خوانید:

تولد

سید عبدالحسین شرف الدین در سال 1290 ق. در شهر کاظمین متولد شد. وى در دامان پر مِهر مادر پاکدامن و مهربانش «زهرا صدر» و تحت نظارت پدر عالم و روحانى اش «سید یوسف شرف الدین» پرورش یافت. یک ساله بود که پدرش تصمیم گرفت براى گذراندن مراحل عالى تحصیل به نجف اشرف مهاجرت کند. شش سال داشت که در نجف اشرف به مکتب خانه رفته تا قرآن را از معلمان متدین و عالم فرا گیرد.

پس از بازگشت خانواده به جبل عامِل و زمانی که هشت بهار را بیشتر نگذارنده بود در محضر پدر عالم و روحانى خود، به خواندن ادبیات عرب همت گماشت و سال ها به فراگیرى صرف، نحو، لغت، معانى، بیان، بدیع، شعر، انشا، تاریخ و خط مشغول شده و با تمرین و ممارست، معلوماتش را به کمال رسانید.

در سال 1310 ق. به همراه مادر، همسر و برادرش به عراق مهاجرت نمود و در پى توصیه پدربزرگش آیة الله سید هادى صدر به همراه خانواده اش به سامرا رفت.

علامه شرف الدین پس از گفتگو و تبادل نظر با دایى فرزانه و عالم خود آیة الله سید حسن صدر، تحصیلات فقهى و اصولى خویش را در نزد دو استاد معروف حوزه علمیه سامراء، شیخ حسن کربلایى و شیخ باقر حیدر آغاز کرد.

وی هر صبح جمعه با شور و رغبت وصف ناپذیرى، پاى درس اخلاق حکیم الهى آیت الله ملا فتحعلى سلطان آبادى حضور مى یافت و دل عطشناک خود را از آن سرچمشه عشق حق سیراب مى ساخت.

پس از گذشت یک سال و در هنگامى که مرجع تقلید شیعیان جهان آیت الله میرزاى شیرازى بنا به دلایلی سامراء را به قصد نجف ترک کرد، شرف الدین نیز با دیگر عالمان و مدرّسان حوزه عملیه سامراء، راهى نجف، دیار عشق و قبله طالبان علم شد.

وى براى تحصیل دوره هاى عالى فقه، اصول، حدیث، کلام و...، سال ها پاى درس عالمان و فقیهان بزرگ حوزه علمیه نجف حاضر گشت.

اساتید

1-آقا رضا اصفهانى 2-شیخ محمد طه نجف 3-آخوند خراسانى 4-شیخ الشریعه اصفهانى 5-شیخ عبدالله مازندرانى 6-سید محمد کاظم طباطبایى یزدى 7-میرزا حسین نورى.

بازگشت

علامه شرف الدین پس از دوازده سال تحصیل، تحقیق و مناظرات علمى و اعتقادى و در نهایت شوق و تلاش و پشتکار ویژه طلبگى به مرتبه بلند فقاهت و اجتهاد دست یافت و از سوى فقهاى طراز اول نجف، صاحب اجازات و تأییدات اجتهادى شد؛ وی در سى و دو سالگى، اجتهاد مطلق و مورد قبول همه مجتهدان بزرگ حوزه علمیه نجف، کاظمین، کربلا و سامرا کسب نمود.

در تاریخ نهم ربیع الاول سال 1322 ق. همراه با خانواده اش نجف اشرف را ترک کرده و از راه دمشق رهسپار جبل عامل شد و در میان امواج خروشان احساسات و عواطف پاک هموطنانش به وطن گام نهاد.

منادی وحدت

علامه شرف الدین نه تنها به اصلاح و سازندگى جوامع شیعى مى اندیشید، بلکه از آغاز اقدام هاى اجتماعى و دینى خود، در اندیشه اصلاح و عزت بخشى به همه ممالک اسلامى و ایجاد اتحاد و برادرى در بین فرقه هاى مختلف مسلمانان بود.

وى نیم قرن با همه توان علمى و معنوى خود و با قلم، بیان و عمل صادقانه اش، در متحد ساختن امت محمد (صلّی الله علیه وآله) کوشید و از هیچ سعى و تلاشی دریغ نورزید.

نخستین گام بلند و سنگین وى در راه وحدت امت اسلامى، تألیف کتاب گرانقدر «الفصول المهمة فى تألیف الامة» بود که در سال 1327 ق. در شهر صور به چاچ رسید. از این تاریخ تا پایان عمر (1377 ق .) همواره به دنبال تحقق این آرمان الهى خویش حرکت کرد و به نتایج درخشان و ثمربخشى دست یافت.

در اواخر سال 1329 ق. براى دیدار از مصر و آشنایى با علماى دینى، دانشمندان، متفکران و نویسندگان آن دیار و مساعد کردن زمینه ایجاد اتحاد ملت اسلام، راهى آن دیار شد؛ وى دریافته بود که بهترین نقطه حرکتش دانشگاه الازهر، بزرگترین مرکز علمى و دینى مسلمانان اهل سنت است.

علامه شرف الدین با مفتى بزرگ و استاد معروف دانشگاه الازهر، شیخ سلیم بشرى مالکى، آشنا شده و ثمرۀ این آشنایى علمى و مذهبى، مباحثات و مکاتبات شورانگیزی بود که مى تواند در راه اتحاد ملل مسلمان و دست یافتن به حقایق و وقایع تاریخ، سرمشق عالمان و متفکران مسلمان باشد.

چاپ المراجعات

وی بعد از بیست و پنج سال از آن واقعه، در سال 1355 ق. مجموعه مکاتباتِ 112 نامه ایِ خود و شیخ سلیم را به همراه مقدمه اى روشنگر، به صورت کتابى با نام «المراجعات» در شهر صیدا به چاپ رساند.

از ویژگی هاى کتاب، کاربرد واژه هاى نو و پرمعنا، جملات کوتاه و آهنگین، تعبیرات بدیع و دلنشین و پربار کردن مطالب از اشعار و مَثل های عرب، افزون بر جنبه هاى علمى و استدلالى کتاب بود که این اثر را در نوع خود بى نظیر ساخت.

دوران جهاد و مبارزه

وی در اواخر سال 1330 ق. پس از انجام رسالت خویش و فتح دل هاى مخالفان، از مصر عازم لبنان شد.

آن زمان مردم لبنان نیز بسان دیگر مردم سرزمین هاى اسلامى، خواستار استقلال کشورشان و رهایى از زیر سلطه عثمانی ها بودند.

علامه شرف الدین براى اولین بار و با تأیید حرکت گروه هاى استقلال طلب، وارد میدان مبارزات سیاسى و درگیری هاى اجتماعى شد. وی در دوران جنگ هاى استقلال طلبانۀ لبنان، در کنار مردم ماند و ضمن رهبرى کردن مردم در عرصۀ دینی و سیاسی، پناهگاه مردم جبل عامل نیز بود.

فتوای جهاد علیه فرانسویان

او براى شکل دادن به قیام همگانى و هماهنگ کردن حرکت هاى ضد فرانسوى در سرتاسر کشور، علما و رهبران جبل عامل را براى تشکیل یک کنگره عمومى در شهر وادى الحجیر (در مرز لبنان و سوریه) فرا خواند و در ضمن سخنرانى در این کنگره، علیه فرانسویان فتواى جهاد داد.

در پى جستجوى فرانسویان براى دستگیرى علامه شرف الدین، وى ابتدا به جبل عامل و سپس به دمشق هجرت کرده و در اجتماعات سیاسى، علمى و دینىِ دمشق حضور یافت.

آتش زدن خانه علامه توسط فرانسویان

آوازه علمى و سیاسى علامه، آفاق کشورهاى اسلامى را پر کرده بود و هر جا مى رفت او را در صدر مجلس می نشاندند. او علما، دانشمندان، سیاستمداران، روشنفکران و مبارزان را راهنمایى مى کرد و راه درست مبارزات سیاسى را به آنان نشان مى داد. فرانسویان که به شرف الدین دست نیافتند، خانه و کتابخانه اش را آتش زده و بسیارى از آثار خطى او را سوزاندند!.

مرحوم شرف الدین بعد از مدتی به همراه خانواده خود به سوریه و سپس به فلسطین رفت و در شهر «حیفا» سکنى گزید. چندى بعد در سال 1338 ق. با لباس مبدّل و براى دومین بار عازم مصر شد.

وى علاوه بر حضور در مساجد و محافل علمى، سیاسى و ادبى هر روز با افراد و گروه هاى مختلفى دیدار و گفتگو مى کرد و اکثر سخنانش در نشریات آن روز مصر به چاپ مى رسید.

در یکى از سخنرانی هاى پُرشور خود، جملۀ پرمحتوا و عمیقى گفت که حقیقت وحدت اسلامى را بیان مى کرد.

سید رشید رضا، عالم و نویسنده مشهور مصرى که در آن محفل حضور داشت، آن جمله را با خط درشتى در مجله خود «المنار» چاپ کرد و آن جمله این بود:

«شیعه و سنى را روز نخست، سیاست (و مطامع سیاسى) از هم جدا کرده است و اکنون نیز باید سیاست (و مصالح سیاسى اسلام و مسلمانان) آن دو را در کنار هم بنشاند و متحدشان کند».

علامه شرف الدین بعد از مدتی اقامت در مصر بر آن شد تا در نزدیک ترین نقطه لبنان حضور یافته و از نزدیک براى آزادى کشور و ملت خود، تلاشى شایسته انجام دهد.

علامه شرف الدین، مردانه با استیلاى بیگانگان غربى به مخالفت برخاست و تا خروج آخرین عُمّال آنان از لبنان و به رسمیت شناختن استقلال این کشور در سال 1945 م مبارزه کرد.

در دورانى که او با سلطه فرانسه در لبنان مبارزه مى کرد، فلسطین تحت سیطره انگلستان قرار داشت و هنوز مسأله فلسطین به صورتى که بعد از سال 1948 م. مطرح شد، در نیامده بود؛ ولى زمینه آن آماده مى شد.

در آن دوران، مرحوم شرف الدین، مهاجرت یهودیان جهان به خاک فلسطین را براى آینده آن کشور خطرناک مى دانست و به همین جهت، همواره خطر یهودیان صهیونیست را براى فلسطین تذکر مى داد.

سفرهاى زیارتی

حج سال 1340 ق. از باشکوه ترین مراسم حج بود که تاریخ به یاد دارد. حضور شرف الدین در این کنگره عظیم جهانى مسلمانان، جلوه و صفاى دیگرى به آن داده بود؛ به تقاضاى ملک حسین، نماز جماعت به امامت یک عالم شیعه در مسجد الحرام برگزار مى شد.

پس از پایان مراسم حج، علامه شرف الدین با هموطنانش و در میان مشایعت، احترام و اکرام دولتمردان عربستان به جبل عامل عزیمت کرد.

وی در اواخر سال 1355 ق. به عراق مسافرت نمود و براى زیارت امامان معصوم (علیهم السلام) عازم نجف، کاظمین، سامرا و کربلا شد.

سفر به ایران

علامه در واپسین روزهاى سال 1355 ق. مقارن 1315 ش. از عراق راهى ایران شد. وی از تهران به قم عزیمت کرد تا مرقد پاک حضرت فاطمه معصومه (علیهاالسلام)، دخت امام موسى کاظم (علیه السلام) را زیارت کند و از نزدیک با حوزه علمیه، علما و فقهاى قم که به سختى تحت فشار اختناق و استبداد رضاخانى بودند، آشنا شود.

وی پس از این زیارت و دیدار، عازم مشهد مقدس شده و بر آستان قدسى حضرت امام رضا (علیه السلام) بوسه زد.

رحلت

علامه شرف الدین، صبح روز دوشنه 8 جمادى الثانى سال 1377 ق. مطابق با 1337ش. پس از 87 سال درخشش خیره کننده به دیار حق شتافت.

خبر درگذشت مرحوم شرف الدین در دنیاى اسلام، انعکاس غم انگیزى داشت و مردم صور براى همیشه در حسرت دیدن دوباره آن چهره درخشان الهى و امید دل ها سوختند.

سرانجام دو روز پس از وفات و تشییع چشمگیر در بیروت، بغداد، کاظمین و نجف، پیکر پاکش در سمت جنوبى صحن امام على علیه السلام و مجاور آرامگاه استادش، فقیه بزرگ سید محمد کاظم یزدى به خاک سپرده شد.

آثار

با این که آثار خطى علامه شرف الدین، در کشاکش مبارزه و هجرت، به دست فرانسویان به آتش کشسیده شد و از بین رفت. با این حال، آثار قلمىِ بی نظیری از او به جا مانده که از شاهکارهاى علمى، دینى، ادبى، تاریخى و پرافتخار تشیع بلکه جهان اسلام به شمار مى رود.

معرفى اجمالى آثار علامه شرف الدین:

1- الفصول المهمة، 2 - الکلمة الغراء فى تفضیل الزهراء، 3 - المراجعات، 4 - النص والاجتهاد، 5 - ابوهریره، 6- المجالس الفاخره فى ماتم العترة الطاهرة، 7 - فلسفة المیثاق و الولایة، 8 - اجوبة مسائل جارالله، 9 - مسائل فقهیه، 10 - کلمة حول الرویة، 11 - الى المجمع العلمى العربى بدمشق، 12 - ثبت الاثباب فى سلسلة الرواة، 13 - مؤلفوالشیعة فى صدر الاسلام، 14 - زینب الکبرى و.... .

ویدیو مرتبط :
آتش زدن خانه صاحبخانه