معینی‌ کرمانشاهی چه تاثیری گذاشت؟

عبدالجبار کاکایی می‌گوید: معینی کرمانشاهی از لحاظ فرمی بسیار بر ترانه‌های دوره‌های بعد تاثیر گذاشت.

این شاعر و ترانه‌سرا در پی درگذشت رحیم معینی کرمانشاهی، در گفت‌وگو با خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، اظهار کرد: معینی‌ کرمانشاهی در دوره تصنیف‌سرایی ظهور کرد؛ دوره‌ای که عارف قزوینی و شیدا جزو پیشقراولان آن محسوب می‌شدند. آن‌ها در این دوره تصنیف را از بدنه شعر فارسی منفک کردند و قالبی به وجود آوردند که با قالب‌های پیشین شعر فارسی تفاوت‌های فاحشی دارد. درواقع تصنیف شبیه به غزل، دوبیتی، چهارپاره و ... نیست و تماما تابع شرایط موسیقی است.

او در ادامه گفت: در تصنیف گوشواره، ترجیع، تکرار بندها، شرایط ویژه و اشکال متفاوتی وجود دارد. در دوره‌ای که نواب صفا، بیژن ترقی، رهی معیری، جهانبخش پازوکی، تورج نگهبان، مشفق کاشانی و ... مشغول بودند و به صورت مداوم تجربه‌های جدیدی را به ترانه اضافه می‌کردند، تجربه این افراد چیزی را در تصنیف رقم زد که در شرایط ترانه نوین موثر است.

کاکایی تاثیر معینی‌ کرمانشاهی را به فرم محدود دانست و بیان کرد: ترانه بعد از نیما با تاثیر از جنتی‌ عطایی، اردلان سرفراز و شهیار قنبری دوباره اوج گرفت و شرایط جدیدی را ایجاد کرد. به نوعی می‌توان گفت ترانه‌های امروزی بیشتر در فرم و کمتر در زبان وامدار تصنیف است. زبان معینی‌ کرمانشاهی نسبتا متفاوت از ترانه زمان نواب صفا و رهی معیری است.

این ترانه‌سرا درباره تاثیر معینی‌ کرمانشاهی بر ترانه‌سرایان دوره‌های بعد بیان کرد: سبکی که معینی‌ کرمانشاهی از آن استفاده می‎کرد به نوعی تحت تاثیر شرایط موسیقی بود. یعنی ترانه‌سرا اثر خود را بر اساس قطع و وزن ملودی می‌سرود. اما تاثیری که معینی ‎‌کرمانشاهی بر ترانه نسل‌های بعد از خود گذاشته تاثیر فرمی است. فرم‌هایی که او و هم‌عصرانش در مورد قالب پیشنهاد دادند، اغلب مورد استفاده ترانه امروز قرار گرفته است.

او همچنین با اشاره به همکاری معینی با آهنگسازان برتر ایران اظهار کرد: آثار بسیاری از معینی همراه با آهنگسازان بزرگی همچون بدیعی، همایون خرم، تجویدی، یاحقی و ... باقی مانده است.

کاکایی درباره شعرهای معینی‌ کرمانشاهی گفت: ایشان در کنار ترانه، شعرهای بسیاری خوبی هم داشتند. در عرصه شعر ایشان در کنار مهدی سهیلی - که نقاط مذهبی شعرش برجسته بود - و کارو قرار دارد و شعری که بر اساس سبک رمانتیسم می‌سراید. این سبک بیشتر متاثر از ادبیات فرانسه است.

او همچنین افزود: تقریبا بعد از نیما بسیاری از شاعران ما همچون نادر نادرپور، فریدون مشیری، فروغ فرخزاد و سهراب سپهری به این سبک روی آوردند و یکی از این افراد معینی کرمانشاهی بود. نوع آکادمیک، نخبگی و شکل منسجم‌شده این سبک را می‌توان در آثار مشیری و نادرپور دید. نوع مردمی‌تر و عوام‌پسندتر این سبک را معینی کرمانشاهی و مهدی سهیلی می‌سرودند.

عبدالجبار کاکایی در ادامه بیان کرد: به عنوان نمونه شعر «عجب صبری خدا دارد» در زمان خودش به سرعت دست به دست می‌شد و مردم برای هم می‌خواندند و درواقع کمتر کسی بود که این شعر را نشنیده باشد. معینی کرمانشاهی در این سبک بسیار ماهر بود و بیشتر در این حوزه فعالیت می‌کرد.

او درباره ماندگارترین آثار مرحوم رحیم معینی‌ کرمانشاهی گفت: به نظرم از بهترین و ماندگارترین ترانه‌های ایشان «خدا تو را از من نگیرد» و «رفتم که رفتم» است.

بخشی از ترانه «رفتم که رفتم» در پی می‌آید:

از برت دامن‌کشان

رفتم ای نامهربان

از من آزرده‌دل

کی دگر بینی نشان

رفتم که رفتم

رفتم که رفتم

از من دیوانه بگذر

بگذر ای جانانه بگذر

هر چه بودی هر چه بودم

بی‌خبر رفتم که رفتم

رفتم که رفتم

شمع بزم دیگران شو

جام دست این و آن شو

هر چه بودی هر چه بودم

بی‌خبر رفتم که رفتم

رفتم که رفتم

انتهای پیام

ویدیو مرتبط :
خوشه چین : رحیم معینی کرمانشاهی