نگاهی به آسیب های روانی و جسمی تب لاغری و تناسب اندام در میان بانوان

خراسان/ هفده سال بیشتر ندارد و دنیای دخترانه اش با همه دغدغه هایی که یک نوجوان برای ورود به جوانی و انتخاب مسیر زندگی اش دارد، گره خورده است. مثل همه همسالانش می خواهد که دیده شود، مورد تحسین قرار بگیرد و بهترین باشد. به جز مدرسه و جمع های دوستانه، شبکه های اجتماعی و اینستاگرام گردی و دیدن چهره ها و مدل های ایرانی و خارجی بخش زیادی از زندگی اش را در بر گرفته است. هر روز جلوی آیینه می ایستد و خود را همانند فلان هنرپیشه یا مدل تصور می کند و از فرو رفتن در رویای خودش لذت می برد. در طلایی ترین دوران زندگی اش، می تواند آرزو کند که یک پزشک جراح شود یا یک نقاش چیره دست یا شاعر و نویسنده ای مشهور؛ اما او آرزو دارد که شبیه همان چهره های خوش تیپی شود که هر روز حسرتشان را می خورد. در باشگاه ورزشی ثبت نام می کند، رژیم می گیرد، سخت ورزش می کند، نه برای سلامتی اش بلکه برای لاغرتر شدن. اما باز هم در قیاسی نابرابر با آن قهرمانان خوش قیافه، شکست می خورد و سرخورده می شود. تبی که امروزه با نام لاغری و تناسب اندام بانوان و دختران جوان را گرفتار کرده، لذت و شادابی که نتیجه ورزش سالم است را از آن ها گرفته است. در این پرونده سری خواهیم زد به یکی از باشگاه های شلوغ شهر تا از نزدیک با آسیب های روحی و جسمی این تفکر نادرست آشنا شویم و از تبعات آن در تمام دنیا صحبت کنیم و در نهایت بگوییم که چه باید کرد تا در دام آن گرفتار نشویم و با اعتماد به نفس و رضایت از آنچه هستیم، ورزش کنیم و سالم بمانیم.

پای صحبت های تکان دهنده مربی یکی از باشگاه های ورزشی زنانه
مربیان نابلد، مکمل های غیر مجاز و انگیزه های کاذب
بعد از آن که با خانم هایی که در باشگاه تمرین می کردند، صحبت کردم به سراغ یکی از مربیان باشگاه می روم که بین شاگردان به دلسوزی مشهور است. تحصیل کرده رشته تربیت بدنی است و در زمینه آسیب شناسی ورزشی کار تحقیقی بسیار کرده است. پای صحبت هایش که می نشینم حرف های جالبی درباره اشتباهات و آسیب های رایج در باشگاه های ورزشی بانوان برای گفتن دارد که در ادامه می خوانید. می گوید: «اولین ایراد در بسیاری از باشگاه ها، حضور مربیانی است که بدون هیچ تحصیلاتی در زمینه تربیت بدنی وارد این حرفه شده اند. افرادی که به باشگاه می آیند، به مربی اعتماد می کنند و مربی بدون این که علم کافی از لحاظ فیزیولوژی و آناتومی بدن داشته باشد، ممکن است آسیب های جبران ناپذیری به آن ها وارد کند. من بارها به نهادهای مربوطه در این زمینه اعتراض کردم اما فایده ای نداشته است.»
استفاده از دستگاه ها بدون نظر مربی ممنوع!
دستگاه های زیادی در باشگاه ها وجود دارد و هر کسی می تواند از هر دستگاهی که بخواهد بدون توجه به برنامه ورزشی اش استفاده کند، این خانم مربی که از ما می خواهد اسمش را منتشر نکنیم، در این باره می گوید: «بسیاری از افراد بدون این که زیر نظر مربی باشند، سر خود با دستگاه ها و وزنه ها کار می کنند. مبتدی و پیشرفته نمی توانند مثل هم تمرین کنند. باید مربی بالای سرشان باشد که بگوید برای هر تمرینی ابتدا باید کدام عضله را گرم کنند و با توجه به حجم عضله به آن ها تمرین بدهد. در غیر این صورت ممکن است ستون مهره ها آسیب ببیند؛ مثلاً دیسک بین مهره ها بیرون بزند یا دنبالچه دچار آسیبی شود که تا آخر عمر فرد برای نشستن دچار مشکل می شود. یکی از شاگردانم دختری 17 ساله بود که بدون تمرین درست، حرکت اسکات را با وزنه 40 کیلویی زده بود و به مدت دو هفته با تحمل درد خیلی شدید فقط به حالت خمیده خوابیده بود البته در نهایت شانس آورد و خوب شد و دیسک کمرش بیرون نزد.»
کار با وزنه سنگین برای خانم ها ممنوع!
از او درباره کار خانم ها با وزنه های سنگین می پرسم، می گوید: «وزنه سنگین مناسب خانم ها نیست. چون حجم عضله شان کوچک است و نمی توانند مانند مردان بار سنگین بردارند. همین چند هفته پیش در یکی از باشگاه ها بودم که قرار بود از مربیان امتحان گرفته شود. بعد از امتحان، همگی از کمر درد شدید می نالیدند و نمی توانستند خم و راست شوند. به این دلیل که یکی از مواد امتحانی، زدن وزنه 80 کیلویی بود! در حالی که یک خانم حتی در مقام مربی هم هیچ وقت نیازی ندارد با همچین وزنه سنگینی تمرین کند.»
بازارِ گرمِ مربی ها از مکمل های ورزشی
بحث وزن کم کردن های فوری خانم ها را به میان می کشم که می گوید: «بعضی با اضافه وزن زیاد، دیر به باشگاه آمده اند و زود هم می خواهند بروند. مثلًا دو ماه دیگر عروسی شان است و می خواهند سریع وزن کم کنند. هرگز با یک ورزش مناسب و تغذیه صحیح نمی توان در عرض مدت کوتاهی به نتیجه مطلوب رسید. اینجاست که به مکمل ها و چربی سوزهای قوی رو می آورند. متاسفانه برخی مربی ها نیز برای فروش این محصولات بازار گرمی می کنند. باید دانست که فقط مکمل هایی مجاز است که مورد تایید وزارت بهداشت باشد و زیر نظر متخصص مصرف شود. دختری 25 ساله را می شناسم که با استفاده از مکمل حتی در خواب هم بدون هیچ فعالیتی وزن کم می کرد؛ اما متاسفانه درگیر عوارض پوستی و مشکلات شدید معده شد. خانمی را می شناختم که دچار چاقی مفرط بود و برای کاهش وزن به ماده مخدر شیشه روی آورد. متاسفانه درمان اعتیاد به شیشه بسیار سخت است. البته این قبیل افراد کم نیستند.»
باشگاه رفتن با زور شوهر
خانم مربی درباره انگیزه های کاذب بعضی از خانم ها هم می گوید: «من شاگردی داشتم که شوهرش تهدیدش کرده بود که اگر لاغر نشود طلاقش می دهد و این خانم با وجود هزینه زیاد باشگاه و معلم خصوصی و تمرین سخت و شدید، اصلا نمی توانست وزن کم کند و تنها دلیلش استرس زیاد بود. از این دست خانم ها کم نیستند که به اصرار و تهدید شوهر به باشگاه می آیند اما نگرانی و استرس، جلوی کاهش وزنشان را می گیرد.»

پای صحبت بانوانی که با هدف خوش تیپ شدن ورزش می کنند
ورود آقایان ممنوع
هنوز پایم را به داخل باشگاه نگذاشته ام که خانمی داد می زند: خانم! با کفش نیا تو. سریع کفش هایم را با دمپایی جلوی باشگاه عوض می کنم. بعد از پرس و جو های اولیه و تحویل تلفن همراه، تازه اجازه ورود به باشگاه را پیدا می کنم. بالاخره چشمم به جمال یکی از باشگاه های ورزشی پر طرفدار شهر روشن می شود و تازه می فهمم که اینجا با دنیای بیرون چقدر تفاوت دارد. تمام سالن پر از نورهای رنگی و چشمک زن است و خبری از نور طبیعی آفتاب نیست. چشم که می گردانی در هر گوشه باشگاه خانم هایی را می بینی که با لباس های ورزشی رنگارنگ و در کمال راحتی همپای صدای موسیقی که در فضا پیچیده است، در حال ورزش اند.
دستگاه های ورزشی مختلف از قبیل تردمیل و دوچرخه ثابت و دستگاه پرس سینه و هالتر و ... در اطراف سالن به وفور دیده می شود. ساعت 9 و نیم صبح است اما تمامی دستگاه های برقی بدنسازی باشگاه اشغال است و عده ای منتظرند تا نوبتشان برسد. شاید حدود 100 نفر یا بیشتر در باشگاه حضور دارند. با یکی از مربی ها که صحبت می کنم، متوجه می شوم در خلوت ترین ساعت باشگاه آمده ام. بعد از ظهرها تعداد افراد حاضر در باشگاه دوبرابر و حتی بیشتر است. وارد یکی از اتاق ها می شوم که خانم ها در آن بر خلاف بقیه، در سکوت با مربی در حال تمرین ورزش سنگینی هستند. مربی، از یکی از شاگردانش می خواهد که بعضی حرکات را انجام ندهد و به خودش کمتر فشار بیاورد. بعد از تمام شدن تمرین به سراغ شاگرد می روم. 26 ساله است و متاهل، ورزشش TRX است و اضافه وزن زیادی ندارد، به گفته خودش هدف اصلی اش از ورزش، فقط خوش هیکل شدن است! می گوید بعد از تمرینات مربی در باشگاه می مانده و با وزنه های سنگین کار می کرده. حالا هورمون هایش به هم ریخته و پزشک متخصص زنان برای جلوگیری از ایجاد کیست، ورزش را برایش قدغن کرده است اما او دلش نمی آید ورزش را ول کند!
دختر دیگری که 27 سال دارد و برای فیتنس به باشگاه می آید با نگرانی خاصی در حال صحبت کردن با مربی اش است. می گوید با این که هر دفعه چربی سوز مصرف می کند هنوز لاغر نشده است. با خودش که صحبت می کنم می گوید اصلا اضافه وزن ندارد اما خوش تیپی به این حرف ها نیست!
خانم 33ساله ای که به گفته خودش در رشته ورزشی نجات غریق فعالیت می کند، در حال تمرین حرکت اسکات با وزنه 30 کیلویی است. می پرسم سنگین نیست؟ پوزخندی می زند و جواب می دهد: این که چیزی نیست! می گوید روزی 2 ساعت در باشگاه ورزش می کند و برایش خیلی مهم است که همیشه بدنش روی فرم باشد.
خانم دیگری، با 45 سال سن و با انرژی زیاد در حال تمرین یکی از سخت ترین ورزش های باشگاه، یعنی اسپینینگ است، می گوید با شروع این ورزش کلی سایز کم کرده. وقتی از هدف اصلی ورزش کردنش می پرسم بلند می خندد و می گوید: فقط تیپ! اگربرای سلامتی بود که شب ها می رفتم پارک پیاده روی!
در بین تمام کسانی که با جدیت در حال ورزش هستند، دو خانم حدودا 35 ساله که اضافه وزن قابل توجهی دارند، نظرم را جلب می کنند. وارد صحبت که می شویم، می گویند فقط برای تنـــدرستی و نشـــاط بیشتر ورزش می کنند و از هیچ چربی سوز و مکملی استفاده نمی کنند و حاضر به عمل جراحی هم نیستند.
خانم دیگری که 27 سال دارد به گفته خودش از وقتی دوقلوهایش را به دنیا آورده دیگر اندامش مثل قبل نیست و مطمئن هم هست که با ورزش درست نمی شود. سری تکان می دهد و با ناراحتی می گوید: 8 کیلو اضافه وزن دارم ولی حتما تا عید عمل می کنم. خرجش 18 میلیون می شود! قولش را از شوهرم گرفته ام. عوضش دیگر خیالم از تیپم راحت است!

زنان در معرض بمباران تبلیغات
اغراق نیست اگر بگوییم زنان با تبلیغات زیبایی و تناسب اندام بمباران شده اند. اگر نگاهی به اطرافمان بیندازیم درمی یابیم که در تاثیر گذاری روی جامعه هدفشان، موفق هم بوده اند. افزایش گرایش زنان به باشگاه های ورزشی و آرایشگاه های زیبایی به خوبی گویای این مطلب است. ورزش و آرایش جای خود را در سبد خانواده ها باز کرده و شاید هم برای بعضی ها از نان شب واجب تر شده است! باشگاه های بدنسازی زنان هم مانند باشگاه های بدنسازی مردان شلوغ است. این مسئله وقتی که زور تناسب اندام به سلامتی می چربد، مشکل زا می شود. اما چه کنیم که از این آسیب به دور باشیم؟
-هرگز فکرش را نمی کردیم که «چشم و همچشمی» که این روزها جزو بسیاری از رفتار های ماست، جای خودش را در فرهنگ ورزش هم باز کند و هدفمان از ورزش، عقب نماندن از قافله فامیل و دوست و آشنا شود. اگر ورزش را برای تندرستی و شادابی روح و جسم بخواهیم، به مرور و با صبر بیشتر به اندام مناسب هم می رسیم و از طرفی با روحیه بهتر با همسر و فرزندانمان رفتار می کنیم. این حقیقت را فراموش نکنیم که بدون آرامش فکری هیچ گاه حتی به اندام مطلوب هم نمی توان رسید.
-زمینه هایی را که باعث تقویت نگاه منفی می شود و عزت و اعتماد به نفس مان را نشانه می گیرد حذف کنیم. باور کنید هیچ اتفاق بدی نمی افتد اگر صفحه های مختلف هنرمندان و... را در شبکه های اجتماعی دنبال نکنیم.
-در نهایت اگر اهداف اصلی زندگی خود را مشخص کرده باشیم هیچ گاه با دیدن فردی با ظاهر زیباتر، خودمان را نمی بازیم. هر کسی در ترازوی اهداف شخصی خودش سنجیده می شود. مسلما مقایسه خودمان با اهداف کاری و تحصیلی متفاوت با هنرپیشه یا مدلی که در زمینه کاری خودش موفق است، قیاس اشتباهی است. از طرفی تنها چیزی که باید باعث اعتماد و عزت نفس شود تناسب اندام و لاغری نیست، به وجوه مثبت زندگی و توانمندی های خودتان توجه کنید.