سیاست روز: چرا رهبر انقلاب بر تضمین کتبی امریکا تاکید دارند؟

سیاست روز: چرا رهبر انقلاب بر تضمین کتبی امریکا تاکید دارند؟

سیاست روز/ متن پیش رو در سیاست روز منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست.

نامه مقام معظم رهبری درباره اجرای مشروط برجام فصل‌الخطابی درباره نحوه چگونگی آغاز اجرای برجام بود. در این نامه مقام معظم رهبری تأکید فرمودند که باید تضمین‌های لازم از آمریکا برای لغو تحریم‌ها اخذ شود، لذا طبق تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی آمریکایی‌ها باید پیش از آغاز اجرای برجام نسبت به لغو تحریم‌ها تعهد مکتوب بدهند و این خط قرمز نهایی برای دولت نسبت به اجرای برجام نبود.
رهبر معظم انقلاب در این نامه خطاب به حسن روحانی رئیس‌جمهور اظهار داشتند: «از آنجا که پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریم‌های ظالمانه‌ اقتصادی و مالی صورت گرفته است و اجرایی شدن آن در برجام به بعد از اقدام‌های ایران موکول شده است، لازم است تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلف طرف‌های مقابل، تدارک دیده شود که از جمله‌ آن اعلام کتبی رئیس‌جمهور امریکا و اتحادیه‌ اروپا مبنی بر لغو تحریم‌هاست. در اعلام اتحادیه‌ اروپا و رئیس‌جمهور امریکا، باید تصریح شود که این تحریم‌ها به‌کلی برداشته شده است. هرگونه اظهاری مبنی بر اینکه ساختار تحریم‌ها باقی خواهد ماند، به‌منزله‌ نقض برجام است.»
در این میان سوال اینجاست که چرا بر چنین اصلی در نامه مقام معظم رهبری تاکید شده است؟
نباید فراموش کرد که امریکایی‌ها بارها و بارها نسبت به حفظ ساختار تحریم‌ها تاکید کرده‌اند. امریکایی‌ها تاکید می‌کنند که فقط زمانی که ایران شروط اساسی هسته‌ای را به جا آورد امریکا شروع به تعلیق تحریم‌های خود می‌کند و باید به گونه‌ای عمل کنند که اگر ایران تعهدات خود را نقض کرد بتوانند خیلی سریع تحریم‌ها را باز گرداند. آنها تلاش می‌کنند مجددا سیاست چماق تحریم‌ها بر سر ایران را نگه دارند بنابراین می‌توان گفت که این احتمال وجود دارد که هر زمان آنها تعهدات خود را نقض کنند.
از سوی دیگر نباید فراموش کرد که دولت امریکا در تمام سالیان اخیر نشان دادند که به هیچ به هیچ قاعده و قانونی و هیچ قول و قراری پایبند نبوده و نیستند. تجربه‌های متعددی در روابط بین‌الملل در همه‌ سال‌های پس از جنگ جهانی دوم تاکنون این برداشت از رفتار امریکایی‌ها را تأیید می‌کند.
مقامات آمریکایی حتی در طول مذاکرات هسته‌ای دو سال اخیر هم نشان داده‌اند که به‌شدت غیرقابل اعتمادند. تجربه‌ دو توافق «برنامه اقدام مشترک ژنو» در سال ۹۲ و «بیانیه‌ مطبوعاتی لوزان» سوئیس در سال ۹۴ این موضوع را آشکار کرد که آمریکایی‌ها حتی در مسائلی که خود به توافق درباره‌ آن رسیده‌اند نیز پایبند نیستند و به‌راحتی آن را زیر پا می‌گذارند. انتشار فکت‌شیت‌های متناقض با تعهدات این کشور در این دو موافقت‌نامه، بیان‌کننده این موضوع است.
بنابراین هیچ تضمینی وجود ندارد که بدون یک تضمین مکتوب ساختار تحریم‌ها برچیده شود و هر آن امکان دارد که به خاطر بدعهدی و بد قولی امریکایی‌ها این تحریم‌ها بازگشته و منافع ایران که بخش قابل توجهی از صنعت هسته‌ای خود را واگذار کرده به طور کامل از بین برود.
در چنین شرایطی تکرار عبارت «باقی بودن چارچوب تحریم‌ها» یکی دیگر مصادیقی است که هر انسان عاقلی را از «سهل‌اندیشی» و حداقل اعتماد به امریکایی‌ها برای اجرای تعهدات خود در برجام باز می‌دارد؛ جمله‌ای که بارها و بارها از مقامات بلندپایه امریکایی مطرح شده و حاکی از برگشت‌پذیری تعهد اصلی آنها یعنی لغو تحریم‌هاست.
شاید در این‌باره هیچ سخنی روشن‌تر از سخنان مقام معظم رهبری نباشد که به صراحت به بدعهدی امریکایی‌ها اشاره کرده‌اند.
ایشان در بخش دیگری از سخنان خود خطاب به رئیس‌جمهور امریکا آورده‌اند: «اظهارات رئیس‌جمهور امریکا در دو نامه به اینجانب مبنی بر اینکه قصد براندازی جمهوری اسلامی را ندارد، خیلی زود با طرفداری‌اش از فتنه‌های داخلی و کمک مالی به معارضان جمهوری اسلامی، خلاف واقع از آب درآمد و تهدیدهای صریح وی به حمله‌ نظامی و حتی هسته‌ای "که می‌تواند به کیفرخواست مبسوطی علیه وی در دادگاه‌های بین‌المللی منتهی شود" پرده از نیت واقعی سران امریکا برداشت.»
با چنین سابقه‌ای از امریکا می‌توان به ضرورت ارائه تضمینی مکتوب برای برداشته شدن تحریم‌ها پی برد.

انتقال ساختار تحریم‌ها
از سویی دیگر، به نظر می‌رسد مقامات آمریکایی در حال انتقال ساختار تحریم‌ها و استفاده‌ ابزاری از آن به‌ عنوان اهرم فشار اقتصادی به ایران به موضوعات دیگری چون حقوق بشر و تروریسم هستند. این سخن بدین معنی است که بهانه‌ جدید آمریکایی‌ها بعد از برجام، خط‌ مشی‌های سیاسی - فرهنگی ایران در مسائل داخلی و منطقه‌ای است. موضوعاتی که اتفاقاً به نظر می‌رسد مواجهه و منازعه‌ اصلی آمریکا با ایران در آن‌ها نهفته است

نامزدهای امریکایی ساز ناکوک می‌نوازند
فوریت دیگری که شاید برای این بند بتوان در نظر گرفت، اظهارات مکرر امریکایی‌ها درباره زیر پاگذاشته شدن توافق هسته‌ای با ایران در صورت تغییر رئیس‌جمهور در امریکاست. امریکایی‌ها هم به‌لحاظ رسمی و هم به‌لحاظ غیررسمی اعلام داشته‌اند به تعهدات رئیس‌جمهور فعلی این کشور پایبند نیستند. نگاهی به سخنان مقامات امریکایی به‌خصوص نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۶ این کشور نیز نشان‌دهنده‌ این است که کاندیداها (خاصه جمهوری‌خواهان)، دائم بر این نکته اصرار می‌کنند که هرآنچه بین ایران و امریکا به‌عنوان یکی از طرف‌های مذاکرات ۱+۵ صورت گرفته، مذاکره‌ ایران با رئیس‌جمهور دموکرات امریکا یعنی باراک اوباماست، بنابراین هیچ تعهدی برای رئیس‌جمهور بعدی این کشور ایجاد نخواهد کرد.
برخی نامزدهای ریاست‌جمهوری امریکا مثل جب بوش و دونالد ترامپ نیز دو نامزد جدی جمهوری‌خواهی هستند که تلویحاً و تصریحاً اعلام کرده‌اند که در «روز اول ریاست‌ جمهوری خود این موافقتنامه را پاره خواهند کرد» و «این توافق را به‌مثابه‌ مماشات یاد کرده‌ و با آن مخالفت کرده‌اند.
این رسوایی اخلاقی و سیاسی سناتورهای امریکایی به‌حدی فاجعه‌آمیز بود که حتی داد خود دولتمردان امریکایی را هم درآورد. در واکنش به همین نامه بود که وزیر امور خارجه‌ امریکا هم در سنای ایالات متحده و در برابر کمیته خارجی ایالات متحده این مسئله را بی‌سابقه عنوان کرد.
بنابراین اگرچه تاکنون دو یادداشت ریاست جمهوری از سوی اوباما درباره آمادگی برای لغو تحریم‌ها صادر شده است، اما ضروری است که دستگاه سیاست خارجی با دقت هر چه بیشتر و تا زمانی که فرمان‌های اجرایی رئیس‌جمهور امریکا برای لغو تحریم‌ها صادر نشده است، از آغاز اجرای مراحل برجام خودداری کند

اجرای یکطرفه برجام خلاف منافع ملی است
در همین زمینه حجت‌الاسلام سید‌مهدی موسوی‌نژاد نماینده مردم دشتستان در مجلس با بیان اینکه دولت هیچ حقی برای اجرای برجام پیش از تعهد کتبی آمریکایی‌ها مبنی بر لغو تحریم‌ها ندارد، گفت: اجرای یک طرفه برجام بدون تعهد کتبی آمریکا خلاف منافع ملی است.
وی افزود: دولت و دستگاه دیپلماسی کشور ما هیچ حقی برای اجرای برجام پیش از تعهد کتبی آمریکایی‌ها مبنی بر لغو تحریم‌ها ندارند.
وی با تأکید بر اینکه همواره از ناحیه توطئه‌های خصمانه آمریکایی‌ها خساراتی به ملت ایران وارد شده است، افزود: ما هیچگاه توطئه‌‌های دولت فریبکار و عهدشکن ایالات متحده آمریکا را فراموش نمی‌کنیم، بنابراین در همین راستا تا زمانی که آنها تعهد کتبی برای لغو یک‌جای تحریم‌ها را ندهند، ما هم هیچ گام عملی در راستای اجرای برجام بر نخواهیم داشت.
عضو کمیسیون انرژی مجلس در ادامه، اظهار داشت: اگر دولت در راستای اجرای برجام اقدام به برچیدن سانتریفیوژها و یا برخی تأسیسات هسته‌ای بکند، این اقدام نه تنها اقدامی یک طرفه محسوب می‌شود، بلکه خلاف منافع ملی است.
حجت‌الاسلام موسوی‌نژاد همچنین، تصریح کرد: اگر قرار نیست که تحریم‌‌ها لغو شود، صریح و شفاف بگویند که این طور است و تحریم‌ها لغو نمی‌شود، بنابراین ما برای چه مذاکره کرده‌ایم؟ شرط اساسی ما برای مذاکره با ۱+۵ لغو کامل و یکجای همه تحریم‌ها بوده و دستگاه دیپلماسی کشور می‌بایست در اجرای برجام به این نکته توجه داشته باشد.
از سوی دیگر ابراهیم آقامحمدی عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس گفت: دولت مجاز به اجرای برجام بدون تعهد کتبی آمریکا درباره لغو تحریم‌ها نیست و تا زمانی که آنها تعهد کتبی ندهند، ایران هیچ اقدام عملی برای اجرای برجام انجام نخواهد داد.
وی با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر لغو همه تحریم‌ها پس از اجرای برجام، گفت: براساس توافق هسته‌ای و مفاد برجام، همه تحریم‌ها می‌بایست به صورت یک‌جا در شرایط پسابرجام لغو شود.
وی افزود: اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان در جریان مذاکرات هسته‌ای و پس از آن همواره اعلام کرده‌اند که براساس برجام، تحریم‌‌ها لغو می‌شود، اما طرف آمریکایی همواره پس از برجام، ایران را به گزینه‌های نظامی و یا حتی لغو نشدن تحریم‌ها تهدید کرده که مسئولان دستگاه دیپلماسی کشور باید به این نکته توجه داشته باشند.
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس با بیان اینکه آمریکایی‌ها در طول سال‌های پس از پیروزی انقلاب همواره با ملت ایران دشمنی کرده‌اند که به واسطه اقدامات خرابکارانه‌شان، ما به آنها بی‌اعتماد هستیم، اظهار داشت: براساس بی‌اعتمادی که به دولتمردان آمریکایی‌ داریم، آنها می‌بایست در زمینه لغو تحریم‌ها تعهد کتبی بدهند و از طرفی نیز اجرای برجام از سوی ایران منوط به تعهد کتبی آمریکا‌یی‌ها برای لغو تحریم‌ها است.
آقامحمدی در پایان خاطر نشان کرد: دولت مجاز به اجرای برجام بدون تعهد کتبی آمریکا درباره لغو تحریم‌ها نیست و تا زمانی که آنها برای لغو تحریم‌ها تعهد کتبی به مجامع بین‌المللی و دیگر اعضای ۱+۵ ندهند، جمهوری اسلامی ایران هیچ اقدام عملی برای اجرای برجام انجام نخواهد داد.
همچنین سید‌حسین نقوی‌حسینی عضو کمیسیون امنیت‌ ملی و سیاست ‌خارجی مجلس با بیان اینکه آمریکا به هیچ تعهد و توافقی پایبند نیست گفت: پیش از تعهد کتبی آمریکا درباره لغو تحریم‌ها، اجرای برجام ممکن نیست.
وی با بیان اینکه آمریکایی‌ها به هیچ تعهد و توافقی پایبند نیستند، افزود: پیش از تعهد کتبی آمریکا درباره لغو تحریم‌ها اجرای برجام ممکن نیست و اگر قرار باشد که ایران به تعهدات خود عمل کند، آمریکا باید ابتدا نسبت به لغو تحریم‌ها تضمین‌ و تعهد مکتوب بدهد.
نقوی خاطر نشان ساخت : برجام زمینه اعتماد ایران به آمریکا را فراهم نکرده است و ایران هیچ اعتمادی به آمریکا و وعده‌های این کشور ندارد، لذا لازم است پیش از آغاز اجرای برجام، آمریکایی‌ها تضمین بدهند که تحریم‌های ظالمانه را علیه ایران لغو کرده و به آنچه توافق کرده‌اند پایبند خواهند بود، چرا که در غیر این صورت نمی‌توان برجام را به صورت یک طرفه آغاز کرد.
نقوی‌حسینی گفت: حساسیت ما نسبت به لغو تحریم‌ها به دلیل احقاق حقوق مردم است و مردم نیز از نهادی ناظر انتظار دارند که در اجرای برجام نسبت به تعهدات ۱+۵ نظارت‌های لازم را داشته باشد.

ویدیو مرتبط :
نکته ای از رئیس جمهور که رهبر انقلاب بر آن تاکید کردند