سودای وزارتـخانه «تولد تا مرگ»

خبرگزاری تسنیم/ علی‌رمضانپور

..... سلام علیکی که می‌کند، کورسوی لهجه‌اش، تو را تا شهر اولین‌ها - تبریز می‌کشاند؛ مزاح‌گونه می‌گوید که لهجه آذری‌اش بی‌تاثیر در منصب کنونی‌اش نیست، به هر حال «ایرج حریرچی» را مرد دوم وزارت بهداشت ایران می‌نامند، ولو اینکه برخی‌ها هم قبولش نداشته باشند، مانند برخی مدیران ایرانی جناح خاصی از جنس اصلاح طلبی را دنبال می‌کند، کما اینکه منش و مرامش خاکریزی است، رفیق و دوست زیاد دارد، هم زمینی، هم آسمانی؛ با این وجود دیدگاه‌های ضد احمدی نژادی‌اش را پنهان نمی‌کند.

می‌گوید به او خارجی‌ها لقب «هفت - 24» دادند، یعنی فردی که در هفت روز هفته 24 ساعته پاسخگوست، کما اینکه برای اصحاب رسانه صفتی بیگانه است، تماس‌های که Divert به دفتر کارش می‌شود، شاهد هر روزه است، کما اینکه نمی‌توان برخلاف دیگر مدیران ناصبور عرصه سلامت کشور از صبوری‌اش به راحتی گذشت.

پنجه طلایی که رکورد سالی بیش از 1000 جراحی را یدک می‌کشد، «لپ تاپ» یار جدا ناشدنی‌اش است، آنقدر که اگر آن را از او جدا کنی معتقد است می‌شود «امام محمد غزالی» بود؛ که اعتقاد داشت دانشش در محفوظات کتاب‌هایش محصور شده است، ولی با این وجود بیشترین نمودارها و آمار و ارقام مالی را برایت در ذهنی فَوّار به خط می‌کند، به هر حال او مدیری است که در لباس سپید هم شعر فارسی می‌خواند ولو با لهجه ترکی!

کمتر مدیری در وزارت بهداشت خوش خلقی‌اش را دارد، به طوری که وزیر هم به او حسادت می‌کند و محکومش کرده است که چون همسرش روانپزشک است و شاید در غذایش قرص می‌ریزد او اینهمه شاد، خرسند و بذله‌گو است، البته تجربه چند ساله‌اش در رسانه بی‌تاثیر نبوده و این روی باز و خندانش برخلاف برخی مواقع که بر حسب گویش آذری‌اش تُند می‌شود گواهی بر صلاحیتش بر کرسی سخنگویی یکی از پرتلاطم ترین وزارتخانه‌های کشور است که از تولد تا مرگ با آن سروکار داری و روزی نیست که درد و آهی از آن به گوش نرسد.

قائم مقام 50 ساله وزارت بهداشت ایران که بی‌میل بر کرسی اول وزارت بهداشت نیز نیست، در آخرین روز سال 94 لقب آخرین میهمان خبرگزاری را نیز به خود اختصاص داد و در گفت‌وگویی بی‌پرده از حال هوای سلامت ایرانی گفت که مردمانش دو سالی است کمی طعم جز درد بیماری را تا حدودی چشیدند، ولو اینکه حریرچی خود معتقد است هنوز در امتحان میان ترم هستند و نمره 17 را به وزارتخانه متبوعش می‌بخشد، وزارتخانه‌ای که برخی از پزشکان و پرستاران میانه خوبی با آن ندارند و نقدهای سنگینی چون پزشک سالار و استفاده از داغ و درفش برای کاهش زیرمیزی نثارش می‌کنند.

عادت به پاسخگویی تند و تیز دارد که نشأت گرفته از اطلاعات بالا و اشراف او به حوزه‌های متعدد سلامت است، کما اینکه سؤالی هم نخواهد پاسخ دهد به یک جمله «بررسی می‌کنم» اکتفا می‌کند، به هر حال قبل از اینکه سؤالت به انتها برسد شروع به پاسخ دادن می‌کند، اما در گفت‌وگوی پیش‌رو حاضر نمی‌شود به دو سؤال از جمله نقش خود به عنوان یکی از تئوریسین‌های سابق روزنامه «سپید»؛ روزنامه‌ای پزشکی و صاحب سبک که روزگاری نیز تجربه دست و پنجه نرم کردن با وزارتخانه‌ای که حال سخنگویش است را بدهد و با ورچیدن صورت و کج کردن روی می‌خواهد از این سؤال بگذری و در نهایت درباره وضعیت گردشگری سلامت در کشور نیز با ناله و آه و فغان توضیحاتی در قالب record خاموش می‌دهد که نشان از روزهای همچنان در انتظار برای این عرصه پُرتلاطم حوزه سلامت ایران دارد.

حال گفت‌وگویی با " ایرج حریرچی"، قائم مقام وزارتخانه‌ای را پیش رو داریم که شاید روزی خود بر سکان وزارتی آن تکیه زند،کما اینکه همسرش از همین حالا برخلاف همسر وزیر بهداشت کنونی؛ او را بر کار اجرا نهی کرده است، زیرا همسر حریرچی معتقد است او در زمان طبابت روزی 100 بیمار دعاگویش بودند ولی حال در لباس اجرا روزی 1000 نفر نفرینش می‌کنند، ولی این مدیر لهجه تبریزی که نهادهای جهانی سلامت او را با گزارشات بین المللی‌اش به خوبی می‌شناسند، معتقد است اگر توفیقی برای خدمت داشته باشد، حاضر است برای حوزه سلامت "تی" نیز بکشد.

تسنیم: به عنوان نخستین سؤال؛ حال سلامت کشور چطور است؟

حریرچی: وقتی من بخواهم به عنوان یک پزشک در مورد چگونگی حال کسی پاسخ دهم باید حال او را با حال قبلش مقایسه کنم. از نظر من حال سلامت ما نسبت به گذشته خیلی بهتر است ولی مطلوب نیست.

تسنیم: شما در 3 سال اخیر چند بار اتاق جراحی رفتید؟

حریرچی: آمارش در انستیتو کانسر بیمارستان امام خمینی تهران موجود است. من به طور متوسط در سال 1050 مورد عمل می‌کردم. به طور تمام وقت در انستیتو کانسر بیمارستان امام خمینی (ره) مشغول بودم و در هیچ بخش خصوصی هم کار نمی‌کردم. حدود 90 درصد عمل‌هایی که انجام می‌دادم اعمال جراحی سنگین؛ یعنی سرطان و 10 درصد هم عمل‌های جانبی سرطان بود. بیشتر عمل‌ها مربوط به سرطان‌های سر و گردن و همینطور دستگاه تنفسی گوارشی فوقانی بود.

در طول دو سال اول مسئولیتم تا عید فطر امسال فقط 4 مریض عمل کردم؛ آن هم مربوط به افرادی بود که با آنها رودربایستی داشتم. کار اجرایی نمی گذاشت. ولی از عید فطر امسال قرار شده چهارشنبه‌ها برای انجام اعمال جراحی بروم ولی اسفند ماه اصلاً نتوانستم بروم. شاید در این 5 ، 6 ماه، در مجموع 20 تا عمل کرده باشم.

تسنیم: چقدر زمان برای وزارت بهداشت می‌گذارید؟

حریرچی: من که خودم نباید بگویم، ولی از قول آقای دکتر ثمین صدیقی که معاون دفتر منطقه ای مدیترانه شرقی سازمان بهداشت جهانی (EMRO) است، می‌گویم؛ وی به گروهی از کارشناسان سازمان جهانی بهداشت که برای ارزیابی طرح تحول سلامت به ایران آمده بودند، اعلام کرد شما هر سؤالی در مورد ارزیابی از این طرح چه در داخل و چه در خارج از کشور دارید، شماره دکتر حریرچی را که هفت 24 است، بگیرید، هفت 24 اصطلاحی است که آنها دارند یعنی فرد در هفت روز هفته 24 ساعته پاسخگوست.

تسنیم:به شما می‌گویند ایرج حریرچی - معاون کل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاون کل یعنی چه؟ ابلاغ انشایی است یا مصوبه سازمان مدیریت؟

حریرچی: اختیارات قسمتی از تشکیلات ما در وزارت بهداشت با خودمان است. پست قائم مقام وزیر و معاون کل در این وزارتخانه ایجاد شده است. در وزارتخانه‌های اکثر کشورهای توسعه یافته به خصوص در وزارتخانه‌های بهداشت کشورها، فردی هست که به او Director-General یا دبیر کل می‌گویند. این پُست در کشورهای دارای نظام‌های انگلیسی یعنی انگلیس، اسکاتلند، استرالیا، آفریقای جنوبی و هند وجود دارد که اجباری است.

در کشورهای اسکاندیناوی (نوردیک) مانند سوئد، فنلاند، نروژ و دانمارک هم این پُست وجود دارد. در مطالعه ای که ما انجام دادیم در بیش از 80 یا 90 درصد وزارتخانه‌های بهداشت دنیا، فردی به عنوان دبیر کل، معاون کل و قائم مقام وزیر وجود دارد؛ که وی فردی است که بیشتر، نقش کارشناسی و هماهنگ کنندگی دارد.

سازمان مدیریت صنعتی هم در دهه 70 در تشکیلاتی که برای وزارت بهداشت پیشنهاد کرد این پُست را به اسم دبیر کل پیش بینی کرد. ولی بعد که این تشکیلات به سازمان امور اداری استخدامی کشور رفت، اسمش تبدیل به معاونت هماهنگی و دبیر هیات‌های امنا شد. سال‌ها این پُست وجود داشت و افراد مختلفی این معاونت را بر عهده داشتند. در دوره سابق و اخیر که وزارتخانه‌ها را اجبار کردند 5 معاونت داشته باشند، این پُست از جایگاه معاونت خارج شد و به عنوان دبیر هیات‌های امنا مطرح شد. براساس مطالعاتی که دوستان و بنده قبلاً داشتیم و مقالاتی که در این زمینه نوشته بودیم با پیشنهاد آقای دکتر هاشمی، این پُست دوباره ابقاء شد و الان یک پُست رسمی است.

تسنیم: چطور شد سخنگو شدید؟ به خاطر لهجه‌تان یا خوش تیپ بودید یا نزدیکی به وزیر؟

حریرچی: شاید هر سه بوده. (با خنده)

من در خانه گاهی شعر می‌خوانم. پسرم می‌گوید که چرا وقتی تاکید می‌کنی لهجه‌اش را اضافه می‌کنی؟ می‌گویم بیین پسرم فارسی چند جور است. شما با لهجه تهرانی صحبت می‌کنید، فارسی ما هم با لهجه ترکی است.

آقای دکتر هاشمی، ماه رمضان سال 94 مرا به‌ عنوان سخنگو معرفی کردند اما شاید دکتر هاشمی حدود 7 یا 8 ماه قبل از ماه رمضان، این سمت را پیشنهاد کرده بودند و یک مقدار من خودم به دلیل سنگینی کار مقاومت داشتم. وی در ماه رمضان که به خبرنگاران افطاری دادند، گفتند می‌رود و این پُست را اعلام می‌کند، گفتم نه، اعلام نکنید ولی وی اعلام کرد. شاید هم دلیل اصلی این انتخاب این باشد که من بالاخره سابقه 8، 9 سال کار مطبوعاتی داشتم و با توجه به احاطه نسبی که به مسائل دارم و ارتباطاتی که می‌توانم برقرار کنم این انتخاب صورت گرفت.

تسنیم: شما فوق تخصص جراحی هستید ولی علاقه عجیبی به عدد و رقم دارید و نمایش نمودار روی لپ تاپ شما همیشه هست. اگر روزی لپ تاپ شما نباشد چه می‌کنید