عامل دوام خانواده در چیست؟

آرمان/ اختلاف در خانواده‌ها مخصوصا بین زن و مرد امری کاملا طبیعی است. محال است مرد و زنی مانند یکدیگر فکر کنند. زیرا هر کدام در خانواده ای جداگانه بزرگ شده اند، دارای شخصیتی خاص، عقاید و افکاری مخصوص خود و صفاتی که در اثر وراثت یا تمرین بدست آورده و به آن عادت نموده‌اند، می‌باشند. بنابراین مرد یا زن نباید انتظار داشته باشند که طرف متقابل مانند آنها فکر کند و دقیقا مطابق نظر آنها عمل نماید.با وجود این تفاوت‌های طبیعی، اختلاف در بین زن و مرد امری عادی است و هیچ زن و مردی نمی‌توانند در روی زمین همسرانی با صد در صد اتحاد سلیقه پیدا نمایند. و با توجه به این اختلاف‌ها، تنها گذشت و اغماض است که می‌تواند خانواده را آرام و در مسیر رشد و تعالی موفق بدارد.هنگامی‌که ناهنجاری‌های درون خانواده‌ها ریشه یابی می‌گردد، این نتیجه حاصل می‌شود که در هر صورت کوتاهی و قصور از جانب یکی از افراد خانواده صورت گرفته است، ولی افراد دیگر حاضر به گذشت از خطای او نبوده اند. لذا به یک ناهنجاری خانوادگی مبدل شده است. این اصل تربیتی در خانواده آنقدر مهم و کارساز است که گاه متخصصان امور خانواده رعایت آن را مهم ترین و اساسی ترین اصل ایجاد آرامش در خانواده می‌دانند.دکتر مصطفوی در این زمینه می‌گوید: (اگر از من بپرسند از میان توصیه‌هایی که اسلام به زن و شوهر نموده است، کدامیک در درجه اول قراردارد می‌گویم: گذشت و اغماض). تنها چیزی که می‌تواند اختلافات مهم زن و شوهر را مانند اختلافات مالی، غریزی، علمی، فرهنگی، و اختلافات ناشی از دخالت دیگران را حل کند گذشت و اغماض است.(1) گاه دیده می‌شود برای ما رعایت این اصل، یعنی گذشت از خطای دیگران کاری بسیار سخت و غیر ممکن به نظر می‌رسد در حالی که این صفت عالی از درون انسان سرچشمه می‌گیرد و از الطاف ویژه خداوند مهربان به بندگان خویش است. و در نتیجه رعایت آن غیرممکن نخواهد بود. لا یکلف الله نفسا الا وسعها (2) انسان وجودش با کرامت عجین بوده است لقد کرمنا بنی آدم (3) بزرگواری و بزرگ منشی صفتی است که خداوند متعال در وجود ما به ودیعت نهاده است. از لوازم این صفت الهی گذشت و عفو نسبت به دیگران می‌باشد. نقطه مقابل این خصیصه، روش مقابله به مثل و انتقام و سیاست ضربه در برابر ضربه است که تحت عنوان کودک‌‌‌‌‌منشی از آن یاد می‌شود. گذشت از پایه‌های رفیع خانواده متعادل است. خانواده متعادل به معنی خانواده بی عیب و نقص نیست بلکه شیوه برخورد آنها با نقص و کاستی طرف مقابل شیوه ای مطلوب و انسانی و اصلاح گرانه است به گونه ای که با وجود مشکلات، روح تعادل بر خانواده حاکم است. (4) آری، بنای خانواده برای استواری، بیشتر از هر چیز نیاز به گذشت و بزرگواری دارد. غرور بیجا و نگذشتن از خطاهای دیگران به آسانی بنای تفاهم و تعادل را در این کانون الهی متزلزل می‌کند. ما باید این را بدانیم که همه انسان‌ها در معرض خطا و اشتباه هستند.این قانون کلی است که همه انسان‌ها، به جز معصومین(ع) بین 20 تا 30 درصد دارای خطا و اشتباه می‌باشند، پس همان گونه که ما دوست داریم دیگران از عیوب ما بگذرند ما هم باید گذشت از دیگران را تمرین نماییم. چرا که عیب‌جویی و عیب گویی به راحتی شادکامی‌و نشاط را از زندگی بیرون نموده و جوی آکنده از دشمنی و کینه را بر خانواده حاکم می‌نماید. در سوره آل عمران وقتی صفات متقین را بیان می‌کند می‌فرماید: والکاظمین الغیظ و العافین عن الناس و الله یحب المحسنین (5) خشم خود را فرو می‌نشانند و از بدی مردم در می‌گذرند و خداوند دوستدار نیکوکاران است.افراد خانواده مخصوصا زن و شوهر غالبا بر اثر اشتباهات دیگری خشمگین شده و دست به مقابله به مثل می‌زنند که معمولا به صورت‌هایی مثل داد زدن، قهرکردن و یا حتی زدن ظاهر می‌شود. که در هر حال فضای خانواده ناآرام می‌گردد. قرآن کریم می‌فرماید: اهل تقوی این گونه نیستند بلکه آنان هنگام خشمگین شدن از همسر خویش خشم خود را فرو می‌برند والکاظمین الغیظ و بالاتر آنکه از خطای او می‌گذرند و العافین عن الناس و او را می‌بخشند زیرا فرو بردن خشم به تنهایی کافی نیست چرا که ممکن است کینه و عداوت را از قلب انسان خشمگین ریشه کن نکند لذا کظم غیظ و فرو بردن خشم را با عفو و بخشش توام می‌کنند تا قلب خود را شستشو دهند. و عالی تر آنکه در مرحله بعد، با نیکی کردن به او، از جمله جبران کردن بدی همسر با خوبی و یا به روی او نیاوردن و ملامت نکردن ریشه دشمنی را در دل او هم می‌سوزانند و قلب او را نسبت به خویش مهربان می‌گرداند و والله یحب المحسنین که با این کار شایسته دوستی خداوند و معبود خویش را نصیب خود می‌گردانند.در آیه دیگری از قرآن کریم به نحو زیباتری به این اصل تربیتی مهم در خانواده اشاره می‌نماید:« .... و ان تعفوا و تصفحوا و تغفروا فان الله غفور رحیم»
« ...اگر عفو کنید و چشم بپوشید و ببخشید (خداوند هم، شما را می‌بخشد) چرا که خداوند بخشنده و مهربان است (6)در این آیه از سه کلمه عفو، صفح و غفر استفاده شده است که سلسله مراتب بخشش گناه و خطای افراد را بیان می‌نماید. وقتی کسی خطایی می‌کند هم استحقاق مجازات دارد و هم استحقاق ملامت. عفو گذشت از مجازات است ولی صفح یک درجه بالاتر است. یعنی نه تنها مجازات نمی‌کند به روی طرف هم می‌آورد، اسمش را هم نمی‌برد و لذا اولیاء ا... همیشه مقامی‌بالاتر از عفو دارند یعنی عفو آنها به صورت صفح است. غفر باز درجه بالاتری است یعنی روی گناه را با رحمت پوشاندن و لذا می‌گوییم مغفرت الهی. غفر کار خداوند متعال است. یعنی نه تنها مجازات نمی‌کند، به روی بنده اش هم نمی‌آورد، روپوشی هم می‌کند یکی از این جهت که نمی‌گذارد دیگران از آن اطلاع پیدا کنند و دیگر آنکه از رحمت و فضل خود هم چیزی به او اضافه می‌دهد. (7)چه زیبا و بجاست که در روابط افراد خانواده مخصوصا زن و شوهر این اصل تربیتی قرآن به کار برده شود.


منبع: آرمان