گنجینه احادیث معصومین (ع) در مورد مسافرت و آداب آن

راسخون/ امام على علیه السّلام فرمودند:
سَلْ عَنِ الرَّفیقِ قَبلَ الطَّریقِ ؛
پیش از سفر از هم سفر جویا شو .
نهج البلاغه ، نامه 31

امام على علیه السّلام فرمودند:
السَّفَرُ مِیزانُ الأخلاقِ ؛
سفر ترازوى اخلاق است .
شرح نهج البلاغه ، ابن ابى الحدید ، ج 20 ، ص 294

امام علی علیه السّلام فرمودند:
تَغَرَّبْ عَنِ الأَْوْطانِ فى طَـلَبِ الْعُلا وَسافِرْ فَفِى الأَْسْفارِ خَمْسُ فَوائِدَ تَفَرُّجُ هَمٍّ وَاکْتِسابُ مَعیشَةٍ وَعِلْمٌ وَآدابٌ وصُحْبَةُ ماجِدٍ؛
براى کسب بلند مرتبگى از وطن خود دور شو و سفر کن که در مسافرت پنج فایده است: برطرف شدن اندوه، بدست آوردن روزى و دانش و آداب زندگى، و هم نشینى با بزرگواران.
مستدرک الوسائل، ج 8، ص 115، ح 9199.

امام صادق علیه السّلام وقتی اراده سفر می کردند، می فرمودند:
اَللّهُمَّ خَلَّ سَبیلَنا، وَ اَحْسَنْ تَسْییرَنا، وَ اَعْظِمْ عافِیَتَنا.
خدایا راه را بر ما بگشا، و سفر ما را نیکو قرار بده، و سلامت و عافیت ما را زیاد گردان.
من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 271.

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
إفْتَتِحْ سَفَرَکَ بِالصَّدَقَةِ، وَ اقْرَأ آیَةَ الْکُرْسی اِذا بَدا لَکَ.
سفرت را با صدقه آغاز کن و هر گاه برایت مشکلی پیش آمد، آیةالکرسی را بخوان.
فروع کافی، ج 4، ص 283

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
حَقٌّ عَلَی الْمُسْلِمِ إذا أراد سَفَراً أنْ یُعْلِمَ إخْوانَهُ وَ حَقٌّ عَلی إخْوانِهِ إذا قَدِم أنْ یَأتُوه.
شایسته است مسلمان، هنگام مسافرت برادرانش را مطلع گرداند و برادرانش نیز هنگام بازگشت، به استقبال او بروند.
وسائل الشیعه، ج 5، ص 329

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
مِنَ السُّنَّةِ إذا خَرَجَ الْقَوْمُ فی سَفَرٍ أنْ یُخْرِجُوا نَفَقَتَهُمْ، فَإنَّ ذلِکَ اَطْیَبُ لاَنْفُسِهِمْ، وَ اَحْسَنُ لأخْلاقِهِمْ.
از کارهای نیک این است که وقتی گروهی به مسافرت می روند، خرج سفرشان را با خود بردارند که این کار موجب آرامش خاطر و خوش اخلاقی آنان خواهد بود.
من لایحضره الفقیه، ج 2، ص 287

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله در روز پنج شنبه مسافرت می‌کردند و می‌فرمودند:
یَوْمُ الْخَمیسِ یَوْمٌ یُحِبُّهُ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ مَلائِکَتُهُ.
پنجشنبه روزی است که خدا و رسولش و ملائکه آن را دوست دارند.
بحارالانوار، ج 76، ص 226.

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
عَلَیْکُمْ بِالسَّیْرِ فِی اللَّیْلِ فَإنَّ الأرْضَ تُطْوسُ باللَّیْلِ.
شبانه سفر کنید که زمین به وسیله شب پوشیده می شود.
روضه کافی، ج 8، ص 314

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله وقتی مؤمنی را وداع می‌کردند، می‌فرمودند:
رَحِمَکُمُ اللهُ وَ زَوَّدَکُمُ التَّقْوی وَ وَجَّهَکُمْ إلی کُلِّ خَیْرٍ؛
خدا تو را رحمت کند و به تقوایت بیافزاید و تو را به هر خیری برساند.
من لایحضره الفقیه، ج 2، ص 276.

در وصیت پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله به امام علی علیه السّلام آمده است:
یا عَلیُّ لا تَخْرُجْ فی سَفَرٍ وحْدَکَ.
یا علی! تنها مسافرت نکن.
روضه کافی، ج 8، ص 303

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
إذا کانَ ثَلاثةٌ فی سَفَرٍ فَلْیُؤمِّرُوا اَحَدَهُمْ.
هرگاه سه نفر همسفر باشند، باید یکی را از میانشان سرپرست خود نمایند.
میزان الحکمه، ج 4، ص 471

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
سَیِّدُ الْقَوْمِ خادِمُهُمْ فِی السَّفَرِ.
بزرگ قوم، خادم آنها در سفر است.
مکارم اخلاق، ص 265

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
مَنْ أعانَ مُؤْمِناً مُسافِراً، نَفَّسَ اللهُ عَنْهُ ثَلاثاً وَ سَبْعینَ کُرْبَةً.
هر کس مسافر مؤمنی را کمک کند، خداوند از او هفتاد و سه گرفتاری رادفع می کند.
من لایحضره الفقیه، ج 2، ص 293

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
... إذا قَضی اَحَدُکُمْ سَفَرَهُ فَلْیَسْرَع الإیابَ إلی أهْلِهِ.
... زمانی که یکی از شما سفرش را تمام کرد زود به نزد اهلش برگردد.
من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 300

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
إذا خَرَجَ اَحَدُکُمْ إلی سَفَرٍ ثُمَّ قَدِمَ عَلی أهْلِهِ فَلْیُهْدِهِمْ.
هرگاه کسی از شما به سفر برود و سپس به خانه اش باز گردد، برای اهل خانه هدیه ای بیاورد.
بحارالانوار، ج 76، ص 283

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
إذا خَرَجَ اَحَدُکُمْ إلی سَفَرٍ فَلْیُوَدِّعْ إخْوانَهُ فَإنَّ الله جاعِلٌ لَهُ فی دُعائِهِمْ اَلْبَرَکَةَ.
هر گاه کسی به سفری می رود، با برادرانش وداع کند که خداوند در دعای آنها برای او برکت قرار می دهد.
کنز العمال، ح 17473

پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
إذا کانَ ثَلاثَةُ نَفَرٍ فی سَفَرٍ فَلْیَوُمَّهُمْ أقْرَؤَهُمْ و إنْ کانَ أصْغَرَهُمْ سِنّاً فَإذا أمَّهُمْ فَهُوَ أمیرُهُمْ.
هر گاه در سفر سه نفر شد، باید آنکه آگاه تر است، سرپرست باشد، اگر چه از نظر سن کوچکتر از دیگران باشد و آنکه سرپرستی دیگران را پذیرفت او رهبر و امیر آنهاست.
کنز العمال، ح 17548

امام علی علیه السّلام فرمودند:
لایَخْرُجْ فی سَفَرٍ یُخافَ فیهِ عَلی دینِهِ وَ صَلاتِهِ.
به سفری که در آن بیم خطر بر دین و نماز هست، نروید.
بحارالانوار، ج 10، ص 108

امام علی علیه السّلام فرمودند:
أمّا مُروةُ السَّفَرِ، فَبَذْلُ الزّادِ وَ قِلَّةُ الخِلافِ عَلی مَنْ صَحِبَکَ وَ کِثْرَةُ ذِکْرِ اللهِ ـ عَزَّوَجَلَّ ـ فی کُلِّ مَصْعَدٍ وَ مَهْبَطٍ وَ قیامٍ وَ قُعُودٍ.
امّا مردانگی در سفر، عبارت است از: بخشش مال، کمی اختلاف (سازگاری) با همسفران، و زیادی ذکر خدای عزّوجلّ در هر پستی و بلندی و نشست و برخاستی (در هر یک از منازل سفر).
بحارالانوار، ج 76، ص 266

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
اَلمُرُوَّةُ فی السَّفَرِ کثرَةُ الزَّادِ وَطِیبُهُ وبَذلُهُ لِمَن کانَ مَعَک، وَکتمَانُک عَلَی القَومِ أَمرَهُم بَعدَ مُفَارِقَتَک إِیَّاهُم، وَکثرَةُ المَزَاحِ فی غَیرِ مَا یُسخِطُ اللهَ عَزَوَجَلَ.
جوانمردی در مسافرت برگرفتن توشه زیاد است و باکمال رغبت بخشیدن آن به همراهانت است و اینکه هر وقت از آنها جدا شدی امر آنها را پنهان داری و بسیار شوخی کنی در آنچه کهخدا را به خشم نمی آورد.
مکارم الأخلاق، ج 1، ص 541

امام رضا علیه السّلام فرمودند:
إذا خَرَجْتَ مِنْ مَنْزلِکَ فی سَفَرٍ اَوْ حَضَرٍ، فَقُلْ: بِسْمِ اللهِ، آمَنْتُ بِاللهِ، تَوَکَّلْتُ عَلَی اللهِ، ما شاءَ اللهُ، لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلا بِاللهِ.
هر گاه برای سفر یا غیر آن از منزل خارج شدی، بگو: به نام خدا، ایمان آوردم به خدا، توکّل کردم به او، هر چه خدا بخواهد، همان می شود، و هیچ قدرت و نیرویی غیر از خدا نیست.
اصول کافی، ج 2، ص 543

امام باقر علیه السّلام زمانی که می خواستند مسافرت کنند، عیال و فرزندانشان را در خانه‌ای جمع کرده، این گونه دعا می‌نمودند:
اَللّهُمَّ إنّی اَسْتَوْدِعُکَ دینی وَ نَفْسی وَ مالی وَ أهْلی وَ وَلَدی وَ جیرانی.
خدایا دین، نفس، مال، اهل، فرزندان و همسایگان خودم را به تو می سپارم.
وسائل الشیعه، ج 5، ص 276.

امام باقر علیه السّلام فرمودند:
اِذا اَرَدْتَ سَفَراً فَاشْتَرْ سَلامَتَکَ مِنْ رَبِّکَ بِما طابَتْ بِهِ نَفْسُکَ.
هر گاه عزم سفر کردی، سلامت خود را با دادن صدقه ای که دلت به آن خشنود است از خداوند بخواه.
مکارم الاخلاق، ص 257

زمانی که حضرت علی علیه السّلام ابوذر را در ماجرای تبعید او به ربذه بدرقه می کردند، امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه السّلام و عقیل و عبدالله بن جعفر و عمار بن یاسر نیز او را بدرقه کردند، امام علی علیه السّلام فرمودند:
وَدِّعُوا أخاکُمْ فَإنَّهُ لابُدَّ لِلشّاخِصِ أنْ یُمْضِیَ وَ لِلْمُشَیِّعِ أنْ یَرْجِعَ.
برادرتان را وداع کنید که مسافر، باید برود و بدرقه کننده برگردد.
من لایحضره الفقیه، ج 2، ص 275.

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
إذا قَدِمَ الرَّجُلُ مِنَ السَّفَرِ وَ دَخَلَ مَنْزِلَهُ یَنْبَغی أنْ لایَشْتَغِلَ بِشَیْءٍ حَتّی یَصُبَّ عَلی نَفْسِهِ الْماءَ وَ یُصَلّی رَکْعَتَیْنِ وَ یَسْجُدَ وَ یَشْکُرَ اللهَ مِائَةَ مَرَّةٍ.
وقتی کسی از مسافرت برگشت و داخل خانه اش شد، سزاوار است قبل از هر چیز حمام کرده و دو رکعت نماز (مستحبی) گزارد و سجده کند و صد مرتبه خدا را شکر نماید.
مکارم اخلاق، ص 276

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
کانَ أصْحابُ رَسُولِ اللهِ یُصافِحُ بَعْضَهُمْ بَعْضاً، فَإذا قَدِمَ الْواحِدُ مِنْهُمْ فی سَفَرِهِ فَلَقِیَ أخاهُ عانَقَهُ.
اصحاب پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ (موقع بازگشت از حبشه) با هم مصافحه کردند (دست دادند) و هر گاه یکی از آنها از سفر باز می گشت و برادرش را ملاقات می کرد با او معانقه (دست در گردن انداختن و دیده بوسی) می کرد.
مکارم اخلاق، ص 276

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
اَلتَّواصُلُ بَیْنَ الإخْوانِ فِی الْحَضَرِ التَّزاوُرُ وَ فِی السَّفَرِ التَّکاتُبُ.
ارتباط با برادران در حضر (وطن) به وسیله دید و بازدید انجام می گیرد و در مسافرت با نامه.
وسائل الشیعه، ج 8،ص 494

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
إنَّ أبی کانَ یَقُولُ: مِنْ قُوَّةِ الْمُسافِرِ حِفْظُ نَفَقَتِهِ.
پدرم (امام باقر (علیه السّلام)) می فرمودند: نگهداری و حفظ آذوقه (در طول سفر) موجب قدرت و توانایی مسافر می شود.
فروع کافی، ج 4، ص 363

امام صادق علیه السّلام فرمودند:
یَکْرَهُ السَّفَرُ وَ السَّعْیُ فِی الْحَوائِجِ یَوْمَ الْجُمُعَةِ بُکْرَةً مِنْ أجْلِ الصَّلاةِ فأمّا بَعْدَ الصَّلاةِ فَجائِزٌ یُتَبَرَّکُ بِهِ.
سفر و تلاش برای برآوردن حاجات خود در صبح جمعه، به خاطر نماز جمعه مکروه است، امّا بعد از نماز جمعه جائز و پر برکت می باشد.
بحارالانوار، ج 76، ص 224


با کانال تلگرامی «آخرین خبر» همراه شوید

منبع: راسخون