علائم نوروپاتی دیابتی چیست؟

سلامت نیوز- دکترعلیرضامقتدری، متخصص طب فیزیکی والکترودیاگنوز: نوروپاتی (بیماری اعصاب محیطی) به معنی اختلال در كاركرد اعصاب محیطی بدن است. انتقال دوطرفه پیام‏های عصبی بین مغز یا نخاع و اندام‏های مختلف بدن از راه اعصاب محیطی صورت می‏گیرد.

به گزارش سلامت نیوز اعصاب، ساختمان‏های بلند و باریكی هستند كه حاوی صدها تا هزاران رشته نازك بوده، همه قسمت‏های بدن را به مغز مرتبط می‏سازند. این اعصاب پیام‏های حسی را از اندام‏ها به طرف مغز می‏برند و پیام‏های حركتی را از مغز به اندام‏های گوناگون می‏رسانند. در نوروپاتی كاركرد این اعصاب دچار اشكال می‏شود. علامت‏های نورپاتی بیشتر شامل كاهش حس و گاهی اوقات درد در دست‏ها و پاها و ساق‏پا است.

آسیب عصبی ناشی از دیابت، می‏تواند سبب كاهش مشكلاتی در دستگاه گوارش، قلب و كاركرد جنسی شود و موجب سوء هاضمه، اسهال یا یبوست، عفونت مثانه، كاهش قدرت جنسی و تعرق بیش از حد گردد.

در بعضی افراد ممكن است ضعف و تحلیل عضلات نیز مشاهده شود.

معمولاً نوروپاتی چه زمانی رخ می‏دهد؟افراد مبتلا به دیابت ممكن است در هر زمانی به نوروپاتی دچار شوند اما علامت‏های آشكار نوروپاتی معمولاً در طول 10 سال پس از تشخیص دیابت، پدید می‏آیند.مطابق آمارهای موجود می‏توان گفت:• حدود 60 درصد مبتلایان به دیابت به نوروپاتی مبتلا هستند اما علامتی ندارند.• تقریباً در 30 تا 40 درصد بیماران دیابتی علامت‏های نوروپاتی پدیدار می‏شوند.نوروپاتی دیابتی به طور معمول در افراد سیگاری، بالای 40 سال و كسانی كه در كنترل قندخون دچار مشكل بوده‏اند، رخ می‏دهد.

علل ایجاد نوروپاتی دیابتی چیست؟عوامل مختلفی در ایجاد نوروپاتی دیابتی مؤثرند كه می‏توان از قندخون و قشارخون بالا در افراد دیابتی نام برد. فشار خون بالا ممكن است از بین رفتن رگ‏های خونی كه اكسیژن و مواد غذایی را به اعصاب حمل می‏كنند،شود. فشارخون بالا سبب تخریب اعصاب نیز می‏گردد. همچنین قندخون بالا روی بعضی فعالیت‏های شیمیایی اعصاب اثر می‏گذارد.

علامت‏های نوروپاتی دیابتی چیست؟علامت‏های نوروپاتی دیابتی گوناگون است. بی‏حسی و كرختی در پاها اغلب نخستین علامت می‏باشد. گاهی افراد هیچ‏گونه علامتی ندارند در حالی كه بعضی دیگر به علت علامت‏های نوروپاتی به شدت ناتوان می‏شوند. نوروپاتی ممكن است در عده‏ای موجب پیدایش درد و در گروهی دیگر سبب بی‏دردی (حس نكردن درد) گردد.علامت‏های نوروپاتی در ابتدا اغلب خفیف هستند و تا مدت‏ها فرد متوجه این عارضه نمی‏شود.

آیا نوروپاتی انواع مختلف دارد؟علامت‏های نوروپاتی با توجه به نوع اعصابی كه درگیر می‏شوند متفاوت است. ممكن است اعصاب متعددی درگیر شوند و یا فقط یك چند عصب دچار اختلال گردند.

نوروپاتی منتشر حسی- حركتیاین نوع نوروپاتی شایعترین نوع بیماری است كه سبب تخریب اعصاب محیطی در پاها، ساق پا و دست‏ها می‏شود و علامت‏ها آن عبارتند از:• بی‏حسی و كرختی یا عدم احساس درد و حرارت • درد شدید و گرفتگی در اندام‏ها • حساسیت بیش از حد به لمس• از بین رفتن تعادل بدن لازم به ذكر است كه این علامت‏ها معمولاً بارزتر هستند. در این نوع بیماری به علت از دست رفتن حس اندام‏ها ممكن است فرد دچار آسیب‏ها جدی گردد ولی متوجه آنها نشود.

نوروپاتی كانونی این نوع نوروپاتی معمولاً بصورت ناگهانی بروز می‏كند و روی اعصاب خاصی اثر می‏گذارد كه علامت‏های زیر را ممكن است پدید آورد:1. درد رانها2. درد شدید در ناحیه لگن3. درد قفسه سینه، معده یا پهلوها4. ناتوانی در دیدن اشیاء5. دوبینی 6. بی‏حسی یك طرفه صورت 7. مشكلات شنوایی

نوروپاتی خودكار یا اتونوماین نوع بیماری، اعصابی را كه قلب و اندام‏های درونی را عصب‏دهی می‏كنند دچار اختلال می‏كند و علامت‏های آن عبارتند از:• اشكال در كاركرد مثانه (عدم تخلیه كامل مثانه و تكرر ادرار و...)• كاهش توان جنسی• تخلیه كند معده • مشكلات گوارشی مانند احساس پری معده، از دست دادن اشت‏ها و...• اختلال در بلع غذا• اسهال یا یبوست• كاهش وزن • افت شدید فشار خون زمانی كه فرد از حالت نشسته به وضعیت ایستاده بر می‏گردد.(كاهش فشار خون وضعیتی)• تعریق

نوروپاتی چگونه تشخیص داده می‏شود؟تشخیص نوروپاتی بر پایة علامت‏ها و معاینات بالینی است كه توسط پزشك انجام می‏گیرد. البته روش‏های تشخیصی دیگری مانند نوار عصب نیز وجود دارد.

نوروپاتی دیابتی چگونه درمان می‏شود؟هدف از درمان دیابت رهایی از مشكلات ایجاد شده و همچنین پیشگیری از تخریب بیشتر اعصاب است. نخستین گام كنترل قندخون است زیرا كنترل خوب قندخون از پیدایش مشكلات جدید و بدتر شدن عوارض قلبی پیشگیری می‏كند. برای كاهش یا دفع مشكلات مختلفی كه افراد مبتلا به نوروپاتی دیابتی دارند، روش‏های گوناگونی وجود دارد كه به برخی از آنها اشاره می‏شود.

رهایی از درد اندام‏هادرمان درد ناشی از نوروپاتی، پشتكار و مداومت می‏خواهد. مهمترین مسأله پیگیری منظم درمان است حتی در مواقعی كه درد فراموش شده باشد. پیشگیری از درد بسیار آسانتر از آن است كه منتظر شویم تا درد را می‏توان به روش‏های زیر كنترل كرد:• بهبود در نحوه كنترل دیابت: در مواردی كه قرص‏ها نمی‏توانند قندخون را به خوبی كنترل كنند، ممكن است تزریق انسولین یكی از راه‏های درمان باشد.• مسكن‏های ساده مانند استامینوفن به طور منظم استفاده شوند• مسكن‏های قوی شب‏ها مورد استفاده قرار گیرند.• برخی از قرص‏هایی كه برای درمان نوروپاتی ناشی از دیابت به كار می‏روند. این داروها همچنین دارای اثر مضاعف در بهبود كیفیت خواب هستند.• استفاده از پمادهای مسكن موضعی بر روی پاها گاهی كمك كننده است.• یك محرك الكتریكی عصب نیز ممكن است كمك كننده باشد.

روش‏های درمانی دیگر مانند بلوك عصب (كه در درمانگاه درد انجام می‏شود) یا مصرف ویتامین‏ها ممكن است به صورت آزمایشی به كار برده شوند ولی اغلب چندان كمك‏ كننده نیستند. روغن گل پامچال نیز ممكن است اثر محافظت كننده اندكی بر نوروپاتی داشته باشد ولی درد را تسكین نمی‏دهد.اگر شما استفاده از یك درمان مكمل را انتخاب می‏كنید، به خاطر داشته باشید كه باید در كنار سایر درمان‏ها بكار برده شود نه به عنوان درمان جایگزینی برای درمان‏هایی كه پزشك به شما توصیه كرده است.

مشكلات گوارشیجهت بهبود علامت‏های گوارشی مختلف. پزشك درمان‏های گوناگونی ممكن است پیشنهاد نماید. به طور مثال به افرادی كه دچار كندی هضم غذا هستند پیشنهاد می‏شود كه تعداد وعده‏های غذایی را افزایش دهند و میزان غذای مصرفی در هر وعده را كم كنند، همچنین از مصرف غذاهای پرچربی و پرفیبر اجتباب نمایند.

سرگیجه و ضعفایستادن و نشستن آهسته می‏تواند از سرگیجه جلوگیری كند. همچنین برای بهبود ضعف اندام‏ها بهتر است از فیزیوتراپی استفاده نمود.

مشكلات مثانهبه دلیل استعداد ابتلا به عفونت ادراری در مبتلایان به نوروپاتی دیابتی، لازم است مبتلایان به دیابت آب و مایعات بیشتر بنوشید و اگر دچار تكرر ادرار هستند، سعی كنند به فواصل منظم مثلاً هر 3 ساعت یك‏بار ادرار كنند تا به یك الگوی صحیح دفع ادرار دست یابند.

دلیل اهمیت مراقبت از پاها در مبتلایان به نوروپاتی دیابتی چیست؟لازم است افراد دیابتی مراقبت‏های ویژه‏ای از پاهای خود انجام دهند. مشكلات عروقی و عصبی در دیابت می‏تواند سبب ایجاد زخم پا شود. مهم‏ترین عامل در پیشگیری از مشكلات پا كنترل صحیح قندخون و رعایت نكات بهداشتی در مراقبت از پاها است كه به گوشه‏ای از آنها اشاره می‏شود:• پاهای خود را مرتب بشویید و خشك نمایید.• كفش‏های مناسب و اندازه بپوشید.• درجه حرارت آب را پیش از قرار دادن پاها در آب بررسی كنید.• ناخن‏ها را به صورت عرضی كوتاه نمایید.• سیگار نكشید.

در پایان لازم است یادآوری نماییم كه گرچه نوروپاتی در بیماران دیابتی یك مشكل شایع است، اغلب بیماران نسبت به آن آگاه نیستند. مسأله مهمی كه باید به خاطر سپرد این است كه در افرادی كه از كاهش حس پاهای خود اطلاعی ندارند، باید مراقبت كافی از پاها به عمل آورد. این مسأله علت اهمیت معاینات دوره‏ای توسط پزشك رانشان می‏دهد.كنترل خوب دیابت پیشرفته آسیب عصبی را كاهش می‏دهد.با كمك گروه دیابت می‏توان علامت‏های بیماری را تسكین داد، از پیشرفت آنها جلوگیری كرد و كیفیت زندگی را بهبود بخشید.

ویدیو مرتبط :
Diabetis and neuropathy . دیابت و نوروپاتی