زنده بودن یا زندگی کردن؟

وبلاگ > هاشمی، سید محسن - در تعریف فضا در معماری می گویند همان چیزی است که انسان را از عوامل طبیعی محافظت می کند و تمامی فعالیت های فردی و اجتماعی آدمی را بر می گیرد. آدمی در فضا نیاز های مادی و معنوی خویش را تامین می کند. مکان با حضور آدمی تبدیل به فضامی شود و زمینه را برای رفتار و فعالیت انسانی فراهم می کند.

كالبد هر شهری ازیك ملت با كالبد شهری از ملتی دیگر قطعا متفاوت است. مردمان یك شهر بر اساس هویت شان ضوابطی را تعریف می كنند و بر اساس آن محل زندگی شان را طراحی و می سازند. بافت یك شهر علاوه بر آنكه سند تاریخ شكل گیری مردمان شهر است كه سند حیات آدمیانی است كه در آن بالیده اند. صد البته در طول تاریخ نیاز های آدمیان و باالطبع فعالیت های شان تغییر می كند و همین دگرگونی كتلبد شهر را نیز سبب ساز می شود.

در تعریف هویت آمده آن چیزی است كه موجبات قابلیت تمیز و تشخیص عنصری از سایر عناصر دیگر را فراهم می كند. امادر بررسی مفهوم هویت اجتماعی می گویند این احساس هویت به واسطه گفت و شنود میان فرد، جامعه و فضای زیست اش شكل می گیرد. شهر ، رخ نمای باور ها و نگرش مردمان یك جامعه است. هویت یك سرزمین به واسطه مولفه های اقتصادی، آداب و رسوم و بیان هنری ساكنان یك محل جغرافیایی شكل می گیرد.بر همین مبنا هویت یك سرزمین مخصوص همان جا است و همین آن را از سایر اقوام و دیگر سرزمین ها متمایز می سازد.

بر همین اساس هویت، احساس تعلق به محیط و این همانی با فضای زندگی است و معیار هایی چون احساس امنیت، خاطر انگیزی و حس وابستگی به كالبد شهر است. این احساس دلبستگی به شهر رفتار شهروندان را صورت بندی می كند بر همین اساس آرایش محیط كالبدی چگونگی رفتار انسان را معنا می بخشد. البته در علوم رفتاری بیان شده است كه محیط كالبدی می تواند بازدارنده و تسهیل گر باشد اما تعیین كننده نیاز و انگیزه آدمیان نیست.

در شهر ما تهران عدم توجه به موقع به بافت هویتی و هماهنگ نشدن اش با نیاز های جدید و نیز حضور مقتدرانه خودرو منجر به این شد كه در برابر این غول عظیم ماشینی قافیه را باخته ایم و به تخریب هویت مان ناخواسته كوشیده ایم. تغییر نابسامان در كالبد شهر موجب شد تا زنده بودن را به زندگی كردن اشتباه بگیریم. زندگی كردن یعنی مهارت بكارگیری حقایق و واقعیت های اطراف مان كه موجب معنا دار شدن و تجربه فراگیر و عمیق ما از زنده بودن می شود. هویت های مكانی بخش از زیر ساخت هویت اجتماعی است. از این رو توجه این چنینی به فضا های شهری شامل میدان ها، خیابان ها، نمای بناها و مبلمان شهری كه امكان حضورو ملاقات مردم و نه گذر را برای شان فراهم می كند می تواند منجر به تولید خاطره جمعی و مآلا ایجاد هویت برای شهروندان شود.

اگرچه در سه سال اخیر، توجه سازمان زیباسازی به این مهم، موجب اقدامات شایسته‌ای برای ترمیم و اصلاح بافت هویتی تهران و نیز توجه بیشتر به پیاده به‌مثابه شهروند با امکان گفت‌وگو و نه رهگذر شده است اما یان اقدامات چندان برای چاره‌جویی کفایت نمی‌کند. بلکه شایسته است این نگرش در سطحی کلان‌تر، در مدیریت شهری گسترش یابد و از بلعیده‌شدن شهر به دست معابر عبوری و گذرگاه‌ها، به کالبدی هویتی با حضور شهروندان تغییر جهت دهد

---این یادداشت در روزنامه شرق بیستم دی ماه منتشر شده است

ویدیو مرتبط :
زنده باد زندگی