حفاری‌های غیرمجاز و فرسایش طبیعی، تهدیدکننده‌ی آثار باستانی دره‌شهر

سرپرست فصل پنجم بررسی و شناسایی باستان‌شناسی دره‌شهر بابیان این‌که در بررسی‌های اخیر 20 محوطه شناسایی و مورد مطالعه قرار گرفت، گفت: حفاری‌های غیرمجاز و فرسایش طبیعی مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده آثار باستانی منطقه هستند.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه ایلام، «خداکرم مظاهری»، سرپرست فصل پنجم بررسی و شناسایی باستان‌شناسی شهرستان دره‌شهر ایلام اظهار کرد: محدوده جغرافیایی که در این فصل مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت به یک حوزه جغرافیایی مشخص محدود نمی‌شود بلکه صرفاً در راستای تکمیل بررسی‌های پیشین و بررسی محدوده‌های جاافتاده و بررسی‌نشده با هدف مطالعه و معرفی آثار باستانی، تهیه و تدوین جدول گاهنگاری و تعیین نوع و شکل توزیع آثار باستانی حوزه مورد مطالعه انجام گرفت.

وی گفت: این محدوده که در حوزه شهرستان دره‌شهر از توابع استان ایلام واقع است، کاملاً کوهستانی بوده و دربرگیرنده دامنه‌های شمالی کبیرکوه، تنگه‌ها و پشته‌های «کبیرکوه» در منطقه مورد مطالعه بوده که سرحدات جنوبی و غربی این شهرستان را در برمی‌گیرد به‌نحوی که سراسر آن کوهستانی است و در واقع شامل دامنه‌ها، تنگه‌ها و پشته‌های کبی کوه می‌شود.

مظاهری تصریح کرد: شناسایی و بیان نقش اوضاع جغرافیایی و شرایط زیست – محیطی منطقه در شکل‌گیری نقاط باستانی این حوزه، تهیه و تدوین مدارک لازم برای ثبت آثار باستانی شاخص منطقه در فهرست آثار ملی کشور، تهیه نقشه باستان‌شناسی منطقه و تبیین، تحلیل و توضیح اوضاع فرهنگی – اجتماعی این منطقه در دوره‌های گذشته از دیگر اهداف این طرح بوده است.

این باستان‌شناس اساس کار را بر مطالعات میدانی- صحرایی دانست و گفت: ناهموار و صعب‌العبور بودن محدوده مورد مطالعه، سنگلاخی بودن سطح محوطه‌های باستانی و فراوانی قطعات ریزودرشت لاشه و قلوه‌سنگ، رطوبت فراوان پا دامنه‌ها، کمبود مواد فرهنگی منقول در سطح محوطه‌های شناسایی‌شده و ... را از مشکلات پیش‌روی این مطالعه عنوان کرد.

وی تصریح کرد: از آنجا که بیشتر محل‌های شناسایی‌شده در زمره محل‌های مرتبط با استقرارهای کوچ‌نشینی هستند، در بیشتر موارد میزان فراوانی مواد فرهنگی منقول به‌ویژه سفال در سطح آن‌ها بسیار ناچیز بود، این موضوع باعث می‌شد که در برخی موارد نتوانیم به گاهنگاری مناسبی در مورد انباشت‌های فرهنگی مربوطه برسیم.

مظاهری بابیان این‌که در بررسی این محوطه 20 محوطه شناسایی و مورد مطالعه قرار گرفت، تصریح کرد: قدیمی‌ترین آثار شناسایی‌شده در این محوطه به دوره مس‌سنگی تعلق دارد.

وی گفت: آثار شناسایی شده در این دوره در 3 نقطه «دول گلاب 3»، «کرزا 1» و «کرزا 2» است که «دول گلاب 3» بر روی دامنه‌های ارتفاعات کبیرکوه و در مجاور روستای «دول گلاب» واقع است و به‌نظر می‌رسد که این محل دربرگیرنده انباشت‌های فرهنگی مرتبط با استقرارهای دائمی است.

این باستان‌شناس با بیان این‌که از دوره‌های مفرغ، آهن و هخامنشی هیچ آثاری شناسایی نشد، افزود: یافته‌های حاصل بررسی‌های باستان‌شناسی «کرزا 1» و «2» نیز حاکی از شکل‌گیری استقرارهای فصلی در دوره مس‌سنگی در این نقاط است.

مظاهری با بیان این‌که در بررسی‌ها در 4 محوطه قبرستان پشته «ارشت»، «گاوان»، «چنارجافری» و «ترشک» آثار فرهنگی دوره پارتی مشاهده شد که گویای موردتوجه بودن محل‌های یادشده در دوره ساسانی است، تصریح کرد: در بیشتر محوطه‌های تاریخی استقرارهای فصلی مرتبط با زندگی کوچ‌نشینی شکل‌گرفته و فقط در گاوان استقرار دائمی بوده است.

وی با اشاره به نبود آثاری از قرون 4 تا 10 دوره اسلامی در حوزه مورد مطالعه گفت: در 4 محوطه سکه سان، دول گلاب 2، سنگ نوشته تنگ لارت و محوطه تنگ لارت 2 نیز آثار فرهنگی مربوط به قرون 1 و 4 اسلامی شناسایی شد.

مظاهری تصریح کرد: از دوره قاجاریه و اوایل دوره پهلوی، بقایای چند آسیاب آبی در «تنگ زید» و مجموعه آسیاب های تنگ «دربند»، یک سازه دیده‌بانی در مقابل غار «رگه قلا»(رگه قلا 1) و سازه‌های در ارتباط با زندگی کوچ‌نشینی (زاغه‌های تنگ اناره هره و مجموعه تنگ گنجه) شناسایی شد که بیانگر اهمیت یافتن دوباره حوزه مورد مطالعه است.

مظاهری گفت: در نتیجه بررسی‌های باستان‌شناسی ملاحظه می‌شود که وقفه‌های متعددی در توالی فرهنگی منطقه وجود دارد و شاید بتوان گفت که مهم‌ترین علل شکل‌گیری چنین وضعیتی، کوهستانی و صعب‌العبور بودن منطقه و کمبود اراضی زراعی آن است.

وی تصریح کرد: در این محوطه 3 مورد از آثار شناسایی‌شده شامل مجموعه آسیاب‌های تنگ زید، مجموعه آسیاب‌های تنگ دربند و زاغه‌های تنگ اناره هره، بقایای بناهای تاریخی و یک مورد مجموعه باستانی تنگ گنجه است.

این باستان‌شناس تصریح کرد:5 مورد غار و پناهگاه صخره‌ای شامل «بزهله»، «چوله لو»، «رگه قلا 1»، «رگه قلا 2» و «کرزا 2»، شناسایی شد که یک مورد از آثار قبرستان (قبرستان پشته ارشت) و 1 مورد سنگ‌نوشته (سنگ‌نوشته تنگ لارت) هستند.

این باستان‌شناس با اشاره به این‌که 12 مورد از آثار شناسایی‌شده را محل‌های باستانی مرتبط با استقرارهای کوچ‌نشینی تشکیل می‌دهد، افزود: این وضعیت حاکی از این است که زندگی کوچ‌نشینی در منطقه از سابقه طولانی و اهمیت بالایی برخوردار بوده و از گذشته تاکنون نقش مهمی را در زندگی ساکنان منطقه ایفاء کرده است.

وی حفاری‌های غیرمجاز و فرسایش طبیعی را مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده آثار باستانی منطقه اعلام کرد.

مظاهری تصریح کرد: در پایان این طرح پرونده 8 مورد از آثار مهم و با ارزش فرهنگی - تاریخی شناسایی شده در جریان این تحقیق، برای ثبت در فهرست آثار ملی کشور تهیه شد تا زمینه حفاظت بیشتر هم‌چنین تعیین عرصه و حریم این آثار فراهم شود.

انتهای پیام

ویدیو مرتبط :
آثار باستانی شهر گرگاب