چگونگی ثبت اولین ركورد سبقت صادرات از واردات


در این بررسی به قلم سید صاحب صادقی آمده است: تراز بازرگانی خارجی ایران در سال 94، برای اولین بار پس از انقلاب و پس از 37 سال، مثبت شد و با مازاد 916 میلیون دلاری روبه‌رو بوده است.
در سال 94 مجموع ارزش صادرات غیرنفتی ایران با افزایش 11/16 درصدی نسبت به سال قبل از آن به 42 میلیارد و 415 میلیون دلار بالغ شد و در مقابل ارزش كل كالای وارد شده به ایران با كاهش 53/22 درصدی به رقم 41 میلیارد و 400 میلیون دلار رسید.
بررسی بانك مركزی ایران از آمارهای واردات و صادرات گمركی ایران از زمان انقلاب بهمن 57 به این‌سو، نشان می‌دهد كه این برای نخستین بار در 37 سال گذشته است كه تراز تجارت خارجی ایران مثبت می‌شود.
مثبت شدن تراز تجاری ایران واكنش‌های متفاوتی را در پی داشته است. در حالی كه عمده كارشناسان و فعالین اقتصادی از این موضوع استقبال كرده و آن را شاخص مهمی در بهبود عملكرد تجاری ایران ‌دانستند، برخی نیز با تردید در نتایج حاصل شده تراز مثبت را در همه اوقات مناسب ارزیابی نكردند.
در این زمینه اسدالله عسكراولادی، عضو اتاق بازرگانی ایران گفت: «مثبت شدن تراز تجاری خبر چندان خوبی نیست. اگر واردات كاهش یابد نمی‌توانیم نیازهای كشور را تأمین كنیم.»
با این حال رضی میری، رئیس كمیسیون صادرات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و كشاورزی ایران تأكید كرده است كه «تراز تجاری مثبت به هر شكل، امری مبارك است؛ تراز تجاری منفی به این معنی است كه ما در جیب‌مان پول‌نداریم اما داریم خرج می‌كنیم.»
اگر چه هنوز گمرك ایران عملكرد تفكیكی تجارت خارجی را در سال 94 منتشر نكرده است اما بررسی آمار ارائه شده از سوی سازمان توسعه تجارت در خصوص آمار عملكرد 10 ماهه تجارت خارجی نشان می‌دهد كه به دلیل كاهش كم‌سابقه قیمت نفت در سال گذشته، جایگاه میعانات گازی در میان كالاهای صادراتی «بشدت» افت داشته و نسبت به سال قبل از آن، با كاهشی 5/42 درصدی همراه بوده است. همچنین عمده كالاهای صادراتی ایران همچنان شامل گازهای نفتی و هیدروكربورهای گازی شكل مایع‌شده بوده است كه سهمی بیش از چهار درصد از كل ارزش صادرات غیرنفتی ایران را شامل می‌شد.پس‌ از این قلم، پروپان مایع‌شده و قیر دیگر اقلام عمده صادراتی ایران در سال 94 بودند. برخی كارشناسان از اساس معتقدند كه این اقلام و كالاها نباید در سرجمع صادرات غیرنفتی محاسبه شوند.
همچنین در كارنامه تجارت خارجی ایران در سال 94 عمده قلم واردات به ایران، ذرت دامی با سهم حدوداً چهار درصدی بود. پس‌ از این قلم كالایی، گندم با سهم نزدیك به سه درصدی از كل واردات، در رتبه دوم واردات و پس‌ از آن لوبیای سویا، برنج و كنجاله سویا قرار داشتند. در سال 94، عمده خریداران كالاهای صادراتی ایران كشورهای چین، عراق، امارات عربی متحده و افغانستان بودند و مهم‌ترین مبدأ واردات كالاها به ایران طی سال 94، كشورهای چین، امارات عربی متحده، كره جنوبی، تركیه و سوئیس بودند.
عملكرد تجاری در سال 94
به گزارش گمرك ایران، پارسال در مجموع به میزان 42 میلیارد و 415 میلیون دلار انواع كالا صادر و 41 میلیارد و 499 میلیون دلار كالا وارد كشور شد. این ارقام نشان دهنده آن است كه ارزش صادرات كشور 11/16 درصد و واردات 53/22 درصد نسبت به سال 1393 كاهش داشت. این آمار حاكی از آن است كه در سال 1394 به میزان 12 میلیارد و 70 میلیون دلار ارز كمتری نسبت به سال1393 صرف واردات شد. همچنین در این مدت حجم صادرات كشور به 93 میلیون و 520 هزار تن و حجم واردات به 35 میلیون و 70 هزار تن رسید كه در مقایسه با مدت مشابه سال پیش از آن به ترتیب 18/7 و 47/18 درصد كاهش یافت.
همچنین افزایش میانگین قیمت كالاهای صادراتی كشور در سال 1394، از كاهش خام فروشی حكایت دارد؛ به طوری كه متوسط قیمت هر تن كالای صادراتی به 461 دلار رسید و 22/1 درصد افزایش یافت. همچنین متوسط قیمت هر تن كالای وارداتی به یك هزار و 183 دلار رسید كه پنج درصد كاهش داشت و نشان می‌دهد سهم مواد اولیه از واردات كشورمان در سال 1394 افزایش یافت.
مهم‌ترین كالاهای صادراتی و وارداتی
بررسی كالاهای صادراتی كشور در سال 1394 نشان می‌دهد، جایگاه میعانات گازی میان كالاهای صادراتی بشدت افت كرد. پارسال 42/52 درصد صادرات این مواد كاهش داشت و تأثیر قابل توجهی بر افت صادرات غیرنفتی كشور گذاشت كه خود، تحت تأثیر نوسان شدید قیمت نفت صورت گرفت. با وجود این، صادرات انواع محصولات پتروشیمی و سایر كالاها با روند كاهشی بسیار كمتری روبه‌رو شد و فقط دو درصد كاهش یافت.
مهم‌ترین كالاهای صادراتی به ترتیب شامل گازهای نفتی و هیدروكربورهای گازی شكل مایع شده با سهم 4/4 درصد، پروپان مایع شده با سهم 98/3 درصد و قیر با سهم 47/3 درصد از كل ارزش صادرات بود. مهم‌ترین كالاهای وارداتی كشور نیز به ترتیب شامل ذرت دامی با سهم 39/3 درصد، گندم با سهم 09/2 درصد، لوبیای سویا با سهم 75/1 درصد، برنج با سهم 67/1 درصد و كنجاله سویا با سهم 62/1 درصد از كل ارزش واردات می‌شد.
مهم‌ترین كشورهای واردكننده و صادركننده
بر پایه این گزارش، پارسال به ترتیب چین، عراق، امارات عربی متحده، افغانستان و هند مهم‌ترین خریداران كالاهای ایرانی بوده‌اند كه سهم امارات عربی متحده و افغانستان از كالاهای صادراتی ایران در مقایسه با سال 1393 افزایش یافت و سهم هند نیز ثابت ماند اما سهم چین از كالاهای صادراتی ایران بیش از 23 درصد كاهش داشت.
مهم‌ترین كشورهای صادركننده كالا به ایران در سال 1394 نیز به ترتیب چین، امارات عربی متحده، كره جنوبی، تركیه و سوئیس بودند كه مهم‌ترین نكته در این زمینه كاهش 18 درصدی واردات كالای چینی به كشورمان در سال 1394 بود. آمارها نشان می‌دهد سهم سوئیس به عنوان یكی از مكان‌های انجام معاملات كالاهای سایر كشورها، از تجارت خارجی كشورمان به میزان پنج درصد افزایش و سهم امارات عربی متحده در انجام معاملات كالاهای وارداتی به ایران 36 درصد كاهش یافت.
واردات خودروسواری
بر پایه این گزارش، پارسال یكی از موفق ترین سیاست‌های دولت در جلوگیری از واردات خودروهای بالای 2500 سی سی یا لوكس پیاده شد. در سال 1394 به دلیل ممنوعیت واردات خودروهای بالای 2500 سی سی و چشم پوشی دولت از درآمدهای حاصل از این محل، واردات خودرو بیش از 50 درصد كاهش یافت و شمار51 هزار و 522 دستگاه انواع خودرو وارد كشور شد. میزان واردات خودرو در سال 1393، 103 هزار و 918 دستگاه بود. ارزش واردات خودرو نیز در این سال كاهش قابل توجهی داشت و با 8/42 درصد كاهش به یك میلیارد و 230 میلیون دلار رسید. در سال 1393 به میزان دو میلیارد و 151 میلیون دلار صرف واردات انواع خودرو شده بود.
كاهش واردات كدام كالاها تراز تجاری ایران را مثبت كرد؟
برخی تحلیلگران معتقدند كه تراز تجاری مثبت صرفاً به خاطر كاهش واردات ایجاد شده است و به همین دلیل چندان حائز اهمیت نیست، در این بین كاهش واردات شش گروه كالایی از قبیل غلات، برنج، كنجاله و... تأثیر بسزایی در مثبت كردن تراز تجاری كشور داشته‌اند. برخی تحلیل‌ها این مثبت شدن تراز تجاری را به عنوان یك عامل مثبت ارزیابی نمی‌كنند، چنانكه حتی بعضاً به عنوان نشانه ركود در تولید هم از آن نام برده می‌شود. با این حال بررسی آماری و مقایسه‌ای واردات كالا در دو سال گذشته نشان می‌دهد واردات در سال گذشته با اینكه به‌اندازه بیش از 100 قلم كالا تنوع بیشتری نسبت به سال قبل خود داشته است، نزدیك به 12 میلیارد و 80 میلیون دلار كاهش را نسبت به سال 1393 تجربه كرده است.در این میان شش گروه كالایی كاهش واردات داشته‌اند كه غلات به صورت دانه به جز گندم با 56/1 میلیارد دلار كاهش واردات یكی از این محصولات بوده است. همچنین واردات وسایل نقلیه موتوری با حجم موتور 1500 تا 2500 سی سی نیز با 5/1 میلیارد دلار كاهش یافته است.
ذرت دامی نیز با 400 میلیون دلار كاهش واردات همراه بوده و برنج 751 میلیون دلار وارداتش كم شده است. كنجاله و سایر آخالك‌های جامد 590 میلیون دلار كاهش واردات داشته است. نمایشگرهای LED یا LCD هم با كاهش 231 میلیون دلاری واردات مواجه بوده‌اند. كاهش واردات این كالاها در مجموع پنج میلیارد و 32 میلیون دلار كاهش واردات در سال 1394 را نسبت به سال قبلش رقم زد.
كنترل واردات عامل تراز تجاری مثبت
ولی الله افخمی راد رئیس سازمان توسعه تجارت كه درباره مثبت شدن تراز تجاری و اینكه منتقدان معتقدند ركود حاكم بر تولید باعث شده واردات به كشور كاهش چشمگیری پیدا كند و بواسطه این امر صادرات از واردات پیشی گرفته است، پیش از این در گفت‌و‌گو با روزنامه ایران گفته بود: درست است كه سال گذشته میزان تولید برخی از واحدهای صنعتی روند كاهشی داشت ولی در كنار این موضوع سعی كردیم واردات را كنترل كنیم و اجازه ندهیم كالاهای غیر ضرور وارد كشور شود.
از سویی سال گذشته واردات كالاهای اساسی مانند گندم كاهش یافت و امسال نیز محدودیت‌ها بیشتر شده است.البته هدف از این امر استفاده از پتانسیل داخلی است.
وی ادامه داد:سال گذشته واردات خودرو 50 درصد، لوازم خانگی حدود 20 درصد و سایر كالاهای مصرفی هم كاهش قابل 


ویدیو مرتبط :
صادرات و واردات از چین