تحلیل اجتماعی روابط پسران و دختران

مهرخانه/ این کتاب می‌کوشد تا ضمن تعریف روابط دختر و پسر و انواع ارتباطات دختران و پسران در شرایط کنونی، پیامدها و عوامل مؤثر بر این پدیده را از منظر جامعه‌شناختی تبیین کرده و در نهایت با رویکردی علمی، راهبردهایی را درخصوص مواجهه با این معضل اجتماعی ارایه کند.

تحلیل اجتماعی روابط پسران و دختران
نویسندگان: حسین محبوبی‌منش و علی رحیمی
پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی؛ 1394

در پیشگفتار کتاب تحلیل اجتماعی روابط پسران و دختران آمده است: نظام اجتماعی در واقع شبکه ارتباطی وسیعی را شامل می‌شود که هر فرد به عنوان حلقه موجود در این شبکه تلقی می‌گردد. در این شبکه وسیع، هر فرد متأثر از یک‌سری روابط انسانی و ساختارهای اجتماعی است. بنابر تعریف تالکوت پارسونز، نظام اجتماعی بر پایه نظام شخصی و نظام فرهنگی که شامل باورها و ارزش‌ها و هنجارها، نمادها و... است، شکل می‌گیرد. لذا برای تداوم و حیات این نظام اجتماعی، از یک سو نیازمند تنظیم روابط میان فردی و روابط اجتماعی طبق چارچوب مشخصی هستیم، و از سوی دیگر نیازمند حفظ ارزش‌ها و هنجارهایی که چارچوب رفتاری افراد را مشخص می‌کند؛ بالاخص در جامعه‌ای که برپایه نظام ارزشی برپا شده است، هستیم.

این کتاب می‌کوشد تا ضمن تعریف روابط دختر و پسر و انواع ارتباطات دختران و پسران در شرایط کنونی، پیامدها و عوامل مؤثر بر این پدیده را از منظر جامعه‌شناختی تبیین کرده و در نهایت با رویکردی علمی، راهبردهایی را درخصوص مواجهه با این معضل اجتماعی ارایه کند.

کتاب تحلیل اجتماعی روابط پسران و دختران، در پنج فصل به بررسی و تحلیل روابط دختران و پسران می‌پردازد. نویسنده در فصل اول تحت عنوان کلیات در ذیل عناوینی چون مقدمه، چیستی موضوع، اهمیت و ضرورت موضوع، به این نکته توجه دارد که تمایل و اشتیاق به برقراری ارتباط با هم‌نوع از جمله نیازهای ضروری انسان است که از آغاز خلقت او در وجودش احساس می‌شود.

نیاز به امنیت، نیاز به خوراک و پوشاک، نیاز به محبت و... ،هریک به نوبه خود ازجمله عواملی هستند که انسان را وادار می‌کند از ابتدای تولد با دیگران ارتباط مستمر داشته باشد و به عناوین مختلف، در گسترش سطوح آن از سطوح میان فردی و خانوادگی، تا خویشاوندی و اجتماعی تلاش کند (ص 15).

مؤلفان تأکید می‌کنند که اهمیت بررسی روابط دختران و پسران وقتی روشن می‌شود که بخواهیم ارتباط دو جنس مخالف در دوران جوانی و پیش از ازدواج مورد کنکاش قرار دهیم؛ موضوعی که از آن در کشور ما به عنوان یک دغدغه فرهنگی و اجتماعی یاد می‌شود و دارای حساسیت خاص اجتماعی نزد نخبگان سیاسی و اجتماعی کشور است (ص 15).

فصل دوم کتاب با عنوان انگیزه‌ها و دلایل روابط دختران و پسران، به بررسی مفهوم رابطه دختر و پسر، گذری تاریخی بر روند ارتباط دختر و پسر، سطوح و شیوه‌های مختلف روابط دختر و پسر، نظریه‌های جامعه‌شناسی در روابط دختر و پسر، نظریه‌های جامعه‌شناسی، انگیزه‌ها و شرایط شکل‌گیری روابط دختر و پسر می‌پردازد.

در فصل سوم، محبوبی‌منش به بررسی عوامل مؤثر بر روابط دختر و پسر پرداخته و عواملی چون عوامل فردی، خانوادگی اجتماعی را مورد بررسی قرار می‌دهد. ویژگی‌های فردی دختر و پسر، ویژگی‌ها و شرایط افراد خانواده، و شرایط اجتماعی که بر روابط دختر و پسر تأثیرگذار است، در این فصل مورد توجه نویسنده قرار گرفته است. نویسنده در این فصل بر این نکته تأکید دارد که حرکت به سمت مدرنیته، جوامع سنتی را دستخوش تغییرات گسترده‌‌ای در عرصه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و... کرد. این تحولات که بخش وسیعی از آن، متأثر از گزینش‌ها و انتخاب‌های متفاوت، متمایز و گاه متضاد، نسل‌های مختلف جامعه بوده و هست، تحول عظیمی را در ساختارهای سلسله‌مراتبی نظام هویتی و ارزشی جامعه ایجاد کرد و در کنار سایر تغییرهای اجتماعی همچون جوان‌ترشدن جمعیت و تغییرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و مدیریتی، مناسبات و روابط اجتماعی جدیدی را به‌وجود آورد که تا پیش از آن در جامعه سنتی ایران نمودی نداشت، روابط نامتعارف با جنس مخالف را برای دختران و پسران می‌توان به عنوان یکی از انواع این‌گونه روابط اجتماعی معرفی کرد و مورد بررسی قرار داد (رک به مقدمه فصل سوم).

مؤلفان کتاب تحلیل اجتماعی روابط پسران و دختران، در فصل چهارم با عنوان آسیب‌ها و پیامدهای رابطه دختر و پسر به بررسی پیامدهای منفی ارتباط نامتعارف با جنس مخالف قبل از ازدواج، بررسی پیامدهای منفی ارتباط نامتعارف با جنس مخالف بعد از ازدواج و پیامدهای منفی اجتماعی ارتباط نامتعارف با جنس مخالف پرداخته‌اند.

محبوبی‌منش و رحیمی در مقدمه این فصل بعه این نکته اشاره دارند که آن‌گونه که تحقیقات نشان می‌دهند یکی از عوامل ایجاد جاذبه میان افراد، مجاورت و نزدیکی است؛ یعنی افراد اگر پی‌درپی در محیط‌های فیزیکی با هم برخورد داشته باشند، این برخوردها به مرور منجر به جاذبه می‌شود. این جاذبه زمانی که با ابراز عواطف مثبت همراه باشد، دلبستگی به بار می‌آورد و آرام‌آرام و به‌تدریج به وابستگی شدید دو طرف و یا یکی از آن‌ها به طرف دیگر می‌شود و ماحصل این وابستگی، ارتباط نامتعارفی است که در ابعاد مختلف قابل بررسی است.

در نهایت در فصل پنجم کتاب با عنوان چه باید کرد، نویسندگان به ارایه راه‌کارهایی برای کاهش آسیب‌های ناشی از ارتباط میان دختران و پسران می‌پردازند.

کتاب تحلیل اجتماعی روابط پسران و دختران به کوشش گروه مطالعات زنان پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی و دفتر نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، به منظور تدوین محتوای مناسب و تولید آثاری که جامعه دانشگاهی در مباحث زنان و خانواده به آن نیازمند بوده، تهیه و منتشر شده است. این کتاب در شمارگان 2000 جلد و با قیمت 8 هزار تومان در سال 1394 اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.


منبع: مهرخانه