سردار افشار: سپاه جایگزین ارتش نیست

مهر/ جانشین معاونت امور بسیج و فرهنگ دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح گفت: سپاه جایگزین ارتش نیست، حتی موازی ارتش هم نیست.

از نخستین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ بنا به فرمان حضرت امام خمینی (ره) عده ای از جوانان انقلابی و پیروان راستین حضرت امام (ره) نهاد مقدس سپاه پاسداران را پایه ریزی کردند. حضرت امام خمینی (ره) در دوم اردیبهشت ۱۳۵۸ طی فرمانی به شورای انقلاب اسلامی رسما تاسیس این نهاد را اعلام کردند.

با اوج گیری دسیسه های دشمنان و گروهک های ضد انقلاب در نقاطی چون کردستان، خوزستان و گنبد، سپاه پاسداران برای مقابله با آنها بسیج شد و خصوصا در کردستان هنگامی که شورش های مسلحانه در نقاط کوهستانی کردنشین متمرکز شد، سپاه به طور جدی مقابل اشرار و ضد انقلاب صف آرایی کرد.

با شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، سپاه پاسداران بزرگترین افتخار خود را رقم زد و با وجود همه موانع در کنار ارتش به مبارزه علیه رژیم بعثی پرداخت. پس از جنگ تحمیلی نیز سپاه علاه بر فعالیت های رزمی و دفاعی و آموزشی در عرصه های مختلف سازندگی از جمله سد سازی، راهسازی، پروژه های کشاورزی، تولید قطعات صنعتی و ... حضور فعال دارد.

سپاه پاسداران اگر چه بیشتر به هویت نظامی‌اش شناخته می شود، اما نظامیگری در واقع یک بعد از ابعاد هویت این نهاد مکتبی - مردمی است و طبق اصل ۱۵۰ قانون اساسی سپاه پاسداران وظیفه نگهبانی از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن را در همه شرایط دارد و در ابعاد مختلف معنوی، نظامی و علمی در خدمت نظام اسلامی است.

سپاه بواسطه دارا بودن پرسنل و فرماندهان متعهد، خدمات زیادی به انقلاب اسلامی ارائه کرده است، از همین رو در آستانه سوم شعبان، میلاد امام حسین(ع) و روز پاسدار به سراغ «سردار علیرضا افشار» رئیس ستاد مرکزی سپاه در دوران دفاع مقدس و نخستین فرمانده نیروی مقاومت بسیج رفتیم تا در گفتگویی صمیمی با ایشان از اهمیت و دستاوردهای سپاه و بسیج سخن بگوییم، موضوعات روز و نیز مسائل اجتماعی از دیگر محورهای گفتگوی ما با ایشان بود. افشار در دولت دهم و چند ماهی از دولت یازدهم، قائم مقام وزیر کشور در امور اجتماعی و فرهنگی بود و هم اکنون جانشین معاونت امور بسیج و فرهنگ دفاعی ستاد کل نیروهای مسلح است.

قسمت اول این گفتگو به شرح زیر است:

امام(ره) فرمودند «اگر سپاه نبود کشور هم نبود»؛ با توجه به این فرمایش امام (ره) و گذشت نزدیک به ۴ دهه از انقلاب اسلامی و نظر به به اینکه شما از نخستین روسای سازمان بسیج مستضعفین بودید، پیامدهای عدم وجود سپاه و بسیج در ۴ دهه گذشته را به چه صورتی عنوان خواهید کرد؟

آن بحث راهبردی که حضرت امام(ره) در ساختار انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران داشتند یک رویکرد خیلی قوی به سمت مشارکت مردمی داشت؛ زیرا نهادهای انقلاب تشکیل نشده است که دستگاه های سنتی و کلاسیک را کنار بگذارند بلکه این نهادهای انقلاب درست شدند تا مردم را آموزش داده، سازماندهی کنند و برای کمک به نظام در صحنه بیاورند؛ حالا چه جهاد سازندگی در کنار دولت و چه سپاه و بسیج در کنار ارتش و غیره.

این مساله به عنوان یک راهبرد در اندیشه حضرت امام(ره) نسبت به ساختار نظام خیلی مهم است؛ چون بعضی ها همان زمان اوایل انقلاب می گفتند ارتش باید منحل شود، منافقین این حرف را می زدند که امام روز ارتش را به این دلیل اعلام کردند که ارتش تثبیت شود و ما ارتش را می خواستیم.



پس بنابراین سپاه جایگزین ارتش نیست، حتی موازی ارتش هم نیست. ما در کشورهای دیگر بعضاً وجود ۲ یا ۳ نیروی مسلح را داریم، با یک هم پوشانی ها و هماهنگی هایی که برای ماموریت هایشان صورت می گیرد. ولی به هرحال در جمهوری اسلامی ایران آن رویکرد و آن راهبردی که حضرت امام (ره) برای مشارکت مردم داشتند در قالب نهادهای انقلابی شکل گرفت؛ سپاه را برای حوزه امنیت و دفاع که بسیج هم جزء آن است شکل دادند؛ ابتدا بسیج فراخوان مردم بود برای دفاع از انقلاب و نظام و دفاع مسلحانه. امام (ره) می فرمایند ملتی که ۲۰ میلیون جوان دارد باید۲۰ میلیون تفنگدار داشته باشد. مبنای تاسیس بسیج همین فرمان امام (ره) بود. درست است هم اکنون بسیج علمی داریم، بسیج سازندگی داریم، بخش های دیگری داریم که در بخش فرهنگی کار می کنند ولی آن رویکرد اصلی و مبنای کار اصلی بسیج دفاع از کشور بوده است.

تجربه نیروهای مسلح را در جهاد سازندگی هم می بینیم، جهاد سازندگی مشارکت مردم بود برای کمک به سازندگی و محرومیت زدایی، مردم را نمی توانستیم همینطور بفرستیم، باید آموزش می دادیم، سازماندهی و اعزام می کردیم. متاسفانه جهاد منحل و در وزارت کشاورزی ادغام شد که حیف بود. هم اکنون این خلاء را احساس می کنیم و بخش های دیگر، کمیته امداد، بنیاد شهید، بنیاد مسکن. شما هرکدام از این نهادهای انقلابی را ملاحظه کنید سیستم هایی است که مردم را به کمک نظام می آورد؛ این چیز مهمی است که در سپاه به این ترتیب اتفاق افتاده است.

بعضی ها همان زمان اوایل انقلاب می گفتند ارتش باید منحل شود، منافقین این حرف را می زدند که امام روز ارتش را به این دلیل اعلام کردند که ارتش تثبیت شود و ما ارتش را می خواستیم اینکه امام (ره) فرمودند اگر سپاه نبود کشور نبود؛ معنایش این است که ما انقلاب و نظام را با ارتش نمی توانستیم حفظ کنیم، اگر این مشارکت مردم نبود در همان اوایل انقلاب؛ نه در دوران دفاع مقدس، دشمن طومار انقلاب را می پیچید. با آن ترورهایی که رخ داد و آشوب هایی که در نقاط مختلف کشور داشتیم و تحریم هایی که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی توسط آمریکا اعمال شد، آن چیزی که توانست نظام و انقلاب را در مقابل تهدیدات جدی حفظ بکند مشارکت مردم در قالب بسیج و تشکیلات سپاه بود؛ یعنی اینها در کشف ضدانقلاب و مقابله با آنها و آوردن مردم در صحنه برای دفاع از کشور، مخصوصا در دوران جنگ تحمیلی نقش داشتند، حتی نیروهای کلاسیک و برادران ارتش هم این اعتقاد را دارند که اگر این نیروی مردمی را در قالب سازماندهی سپاه و بسیج نداشتیم نمی توانستیم از کشور دفاع کنیم و این یک مدل جدیدی بود که امام (ره) مبتکر آن بود. در آن مقابله ناهمتراز با دشمن، به هر حال فقط صدام و نیروهای عراق که روبروی ما نبودند، ناتو و ورشو پشت صدام بودند.

چه عاملی باعث برتری ایران مقابل صدام و هم پیمانانش بود؟

آمریکا و شوروی و هم پیمانان آنها پشت صدام بودند از نظر تجهیزات و امکانات حتی نیروی انسانی. به واسطه این حمایت ها ظاهر معادله قدرت در جنگ تحمیلی به نفع دشمن بود، اما چرا موفق شدیم دشمن را شکست دهیم؟ وجود سپاه، بسیج، نیروهای مردمی و روحیه «شهادت طلبی» بود که روی «معادله قدرت» تاثیر گذاشت.

این را شاید غربی ها متوجه نشوند. عامل اصلی پیروزی «حزب الله» بر ارتش چهارم دنیا که رژیم صهیونیستی بود، همین است. ما نمی توانیم بگوییم تجهیزات حزب الله پیشرفته تر از تجهیزات اسرائیل بود، افرادش بیشتر بود و یا اطلاعاتش. بلکه عامل اصلی روحیه «ایثار» و «شهادت طلبی» و نوع مدل عملیاتی است که در قالب بسیج و نیروی مردمی قابلیت انجام پیدا می کند.

نقش سپاه در هر کدام از این حوادث و اتفاقاتی که می توانست انقلاب ما را از بین ببرد، نقش پررنگ و قوی ای است، نقش سپاه که می گوییم یعنی نقش مردم؛ مردمی که آموزش دیده، ساماندهی شده و در صحنه حضور پیدا کرده اند و از کشورشان دفاع می کنند. سپاه و بسیج نبود مردم به این صورت نمی توانستند بیایند در صحنه دفاع مشارکت کنند چه در حوزه امنیتی و چه در بحث نظامی.



اگر سپاه در سال ۸۸ و حوادثی که در فتنه روی داد نبود، چه اتفاقی می افتاد؟

بحث ۸۸ متفاوت است با آن چیزی که در اوایل انقلاب و دفاع مقدس داشتیم، چون آن زمان ضدانقلاب خیلی علنی بود و در صحنه های مختلف ناامنی ها در کردستان، سیستان و بلوچستان وجاهای دیگر بحث تجزیه طلبی وجود داشت. در دوران دفاع مقدس هم کاملا جبهه مشخص بود؛ جبهه دشمن، جبهه خودی و یک خاکریز هم بین ما بود. در فتنه که شما فرمودید نامش فتنه است و در فتنه غبارآلودگی نشان نمی دهد که دشمن کیست؟ خودی کیست؟ و بخصوص «جنگ روانی» حرف اول را می زند.

آن چیزی که در جریان فتنه اتفاق افتاد فریب افکار عمومی بود، این را با استفاده از اسلحه، سلاح و حضور در صحنه نظامی و دفاعی نمی شود حل کرد، این را با بصیرت افزایی و روشنگری باید حل کرد.

اینجا یک نوع دیگری از حضور لازم است؛ حضور نیروهای فرهیخته و آشنا به مسائل، مشکلات و تهدیدات کشور تا توطئه های دشمن را روشن کنند. پرده فریب، شعارهای دروغین و آن حرکت هایی که مردم را به صحنه می کشاند ،در قالبی که به مصلحت نظام نبود، مشخص کنند؛ البته نقش اول را در این روشنگری مقام معظم رهبری داشتند که در بیانات شان و مخصوصاً آن نماز جمعه معروف مطرح شد.

غیر از کنترل ناامنی های خیابانی، سپاه وظیفه ارتقای «بصی&