ضرورت تهیه شاخص بومی برای اقتصاد دانش‌بنیان برای ایران

دومین نشست تخصصی اقتصاد دانش‌بنیان با موضوع «اقتصاد دانش‌بنیان؛ تعاریف، شاخص‌ها، نقش دولت‌ها و دلالت‌های آن برای ایران» با حمایت معاونت سیاست‌گذاری و ارزیابی راهبردی معاونت علمی و فناوری و با حضور جمعی از پژوهشگران و اساتید با ارائه دکتر فرهاد رهبر و دکتر میثم امیری برگزار شد.

به گزارش سرویس علمی ایسنا، در آغاز این نشست، روح‌الله ابوجعفری، مدیرگروه اقتصاد دانش‌بنیان پژوهشکده مطالعات فناوری ریاست جمهوری، با اشاره به اهمیت مفهوم‌پردازی اقتصاد دانش‌بنیان در اقتصاد مقاومتی گفت: پژوهشکده مطالعات فناوری به دنبال آن است تا نگاه مکاتب مختلف اقتصادی به بحث اقتصاد دانش‌بنیان را مورد بررسی قرار دهد و نسخه مناسب برای ایران را ارائه کند.

ابوجعفری خاطرنشان کرد: سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی و مکاتب هترودکس، مانند اقتصاد تکاملی و اتریشی به مفهوم اقتصاد دانش‌بنیان پرداخته‌اند.

وی افزود: در این نشست به‌ دنبال آن هستیم که با توجه به اهمیت نقش دولت‌ها در اجرای سیاست‌های اقتصاد دانش‌بنیان، نقش دولت‌ها در گسترش این مفهوم بررسی شود.

در ادامه جلسه میثم امیری، عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به رویکرد مسلط در اقتصاد در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان و تاریخچه استفاده علم در دانش اقتصاد و تغییراتی که علم در اقتصاد و رشد آن داشته‌ است، اظهار کرد: نمی‌توان گفت اقتصاد دانش‌بنیان برای تولید ثروت تنها به فناوری‌های بالا متکی است، بلکه در اقتصاد دانش‌بنیان نیاز است که تولید، توزیع و انتشار دانش در تمامی صنایع حضور داشته‌ باشد تا بتواند منابعی جدید برای رشد و اشتغال ایجاد کند.

امیری با اشاره به عوامل شکاف میان ملت‌ها گفت: در گذشته کشورهای فقیر و غنی بر اساس سرمایه فیزیکی و انسانی خود شناخته می‌شدند، اما در حال حاضر شکاف توسعه بر مبنای دانش قابل توضیح است.

تعاریف و شاخص‌های اقتصاد دانش بنیان

امیری در ادامه با اشاره به تعاریف ارائه شده از اقتصاد دانش‌بنیان توسط سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه OECD و کمیته اقتصادی آسیا و اقیانوسیه APEC گفت: برخی از شاخص‌ها توسط کشورهایی مانند استرالیا و مالزی برای ارزیابی وضعیت آن کشورها توسعه داده شده است. اما در میان شاخص‌های موجود شاخص بانک جهانی دارای پوشش مناسب از تحولات اقتصاد و دانش است.

وی دارا بودن دو زیرشاخص دانش KI و شاخص اقتصاد دانش‌بنیان KEI را ویژگی خوب این شاخص دانست و افزود: این دو زیرشاخص برای ما امکان مقایسه وضعیت کشورهای مختلف را فراهم می‌کند. جایگاه ایران در سال 1995 در شاخص بانک جهانی 105 و در سال 2012 جایگاه کشورمان 94 بوده‌ است و متاسفانه کشور ما لب مرز میان کشورهای با اقتصاد دانش‌بنیان پایین قرار گرفته‌ است.

این عضو هیات علمی دانشگاه ادامه داد: کشور ما در شاخص دانش وضعیت بهتری دارد، اما رژیم نهادی امکان استفاده از این دانش در سیستم اقتصادی را نداده ‌است و ما نتوانستیم دانش را در اقتصاد به‌ کار ببریم.

چگونگی دخالت دولت در اقتصاد دانش‌بنیان

در ادامه نشست، امیری درمورد لزوم دخالت دولت در اقتصاد دانش‌بنیان اظهار کرد: دلایل ورود دولت را می‌توان به دو حوزه شکست بازار و شکست نظام نوآوری تقسیم کرد. دولت باید در حوزه‌هایی ورود کند که بازار توان ورود کارا در آن حوزه را ندارد.

وی ادامه داد: در نظام‌های نوآوری، سرمایه‌گذاری که صورت می‌گیرد، با ریسک‌های بالا همراه است و بنگاه‌ها معمولا ریسک‌گریز‌هستند و دولت باید در آن ورود کند. حمایت از بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری در زیرساختها از موارد نیاز به حضور و دخالت دولت محسوب می‌شوند.

امیری در ادامه با بیان این که اقتصاد دانش محور زاییده یک اقتصاد پویا و چابک است که دارای درآمد سرانه و مشخصات اقتصادی یک کشور پیشرفته است و استقرار آن در جامعه­‌ای در حال توسعه با دشواری‌های فراوانی روبروست، افزود: وقتی بخش‌های گوناگون اقتصادی از جمله صنعت و خدمات و کشاورزی هنوز به شرایط مناسبی نرسیده‌اند و دچار مشکلاتی هستند، نمی‌توان به راحتی یک بخش جدید را در سطحی بسیار پیشرفته با کارایی لازم به حرکت درآورد، زیرا زیرساخت‌های لازم را که زاییده اقتصاد پیشرفته است در اختیار ندارد. لذا بازسازی بخش‌های صنایع و خدمات و کشاورزی برای کمک به ایجاد زمینه اقتصاد دانش بنیان ضروری است. باید نگاهی سیسستمی و همه جانبه به ارائه سیاست‌ها داشته و نباید نگاهی تک بعدی داشت.

راهکارهای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان

رهبر، عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، درباره مهم‌ترین راهکارها و سیاست‌های کلان دستیابی به اقتصاد دانش‌محور گفت: توجه به دانش و نوآوری به عنوان محرک رشد پایدار اقتصادی، تعیین متولی اقتصاد دانش بنیان در کشور و محاسبه و تحلیل مستمر شاخص‌های اقتصاد دانش محور، بهره گیری از چارچوب‌های نظری اقتصاد دانش و نظریات توسعه دانش در تدوین برنامه‌های توسعه کشور، ایجاد شبکه‌های تولید، انتشار و به کارگیری دانش در کشور، توجه به ایجاد توازن در متغیرهای اقتصاد دانش محور در برنامه‌های توسعه، بخش مهمی از راهکارهای ضروری تحقق یک اقتصاد دانش محور هستند.

وی با اشاره به توانمندسازی بخش غیردولتی برای مشارکت در تولید علم وفناوری، افزایش میزان همکاری‌های علمی بین‌المللی و تعامل فعال و مناسب با سازمان‌های جهانی، بین‌المللی و منطقه‌ای، به عنوان دیگر راهکارهای تحقق اقتصاد دانش‌محور خاطرنشان کرد: نهادینه کردن مدیریت دانش در جامعه و نهادهای علمی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، دفاعی و امنیتی کشور، فرهنگ سازی دانایی محور در تعامل حوزه‌ها بویژه حوزه‌های اقتصادی و تدوین راهبردهای توسعه صنعتی کشور از جمله این راهکارها هستند.

انتهای پیام

ویدیو مرتبط :
شرکت های دانش بنیان افق جدید اقتصاد ایران