پارسینه نوشت: هفت اشتباه پهلوی دوم در خرید اسلحه

پارسینه نوشت: هفت اشتباه پهلوی دوم در خرید اسلحه

پارسینه/ متن پیش رو در پارسینه منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست

1- قراردادهای نظامی با شوروی:
کامیون هایی که ایران از شوروی برای ارتش خرید، مناسب آب و هوای گرم ایران نبودند. کیفیت پایین محصولات روسی و مشکلات تعمیر و راندمان پایینشان، موجب ناخشنودی نیروی زمینی بود. جای سوال بود که چرا به جای آمریکا یا آلمان از شوروی کامیون نظامی خریداری شده است؟

نفربرهای زرهی بی تی آر (50 و 60) هم از شووری خریداری شد اما حفاظت زرهی بسیار پایین آنها که تنها می توانست گلوله های 7.62 را مهار کند و مشکلات تعمیر و کیفیت پایین ساختشان، طوری بود که از آنها، علی رغم نیاز جدی ایران به نفربر زرهی در جنگ با عراق، استفاده چندانی به عمل نیاید.

2- توپخانه بدون استاندارد:
ایران در قراردادش با شوروی مجموعه بزرگی از توپ های 122 و 152 میلی متری و ضدهوایی 23 میلی متری خریداری کرد. ارزان بودن و کارایی این تسلیحات مغتنم بود اما مساله مهم بر هم خوردن استاندارد کالیبر نیروهای زمینی بود. بخش های بزرگی از توپخانه ایران با استاندارد ناتو (155) مطابق بود. مشکل مهمات و یک دستی تجهیزات بعدها در جنگ با عراق محسوس بود.

3- معامله چیفتن:
خرید تانک چیفتن، پر دعوا و مناقشه ترین و بدون تردید بدترین خرید تسلیحاتی ایران در زمان شاه بود. در حالی که امکان خرید تانک از آمریکا یا آلمان، با کیفیت بالاتر و قیمت ارزان تر و حتی شرایط بهتری برای انتقال فن آوری (پیشنهاد آلمان) بود و در حالی که چیفتن مورد مخالفت جدی افسران ارتش، به ویژه شخص رئیس ستاد مشترک، فریدون جم قرار داشت، قرار داد بزرگی منعقد شد. قرارداد البته عاری از رشوه خواری نبود و برخی دست اندرکارانش در بریتانیا محکوم به زندان شدند. به هر رو، چیفتن با استهلاک بالای قطعات و علی رغم توپ نیرومند و زره مناسب، نتوانست تانک خوشنامی در قیاس با ام-60 آمریکایی در ارتش ایران باشد.

4-معامله راپیر:
اینکه اسلحه آمریکایی با کیفیت بالاتر و قیمت ارزان تر را رها کنید و اسلحه انگلیسی گران تر و با کیفیت کمتر خریداری شود، در مورد راپیر هم اتفاق افتاد. در حالی که موشک ضدهوایی برد کوتاه آمریکایی چاپارال موجود و مورد استفاده موفق اسرائیل قرارداشت ایران راپیر انگلیسی را خرید که علاوه بر قیمت گران تر، برد و سقف پروازی کمتری داشت. گویا راپیر یک بار یک توپولوف16 عراقی را در مرز پیش از انقلاب به زیر کشید. به هر رو مشکلات فنی راپیر آن قدر زیاد بود که مورد رضایت خود بریتانیا (در جنگ فالکلند) هم قرار نداشت. عربستان سعودی و بسیاری کشورهای دیگر به جای راپیر گران و بی کیفیت، چاپارال آمریکایی و کروتال فرانسوی را انتخاب می کردند.

5-نخریدن سلاح دستی ضدتانک:
مشکلی که به سرعت در جنگ با عراق آشکار شد، مسلح نبودن نیروی پیاده ایران به سلاح های انفرادی ضدتانک بود. این نوع سلاح (مانند کارل گوستاو یا ام 72 لاو) به طور گسترده در کشورهای متحد آمریکا به خدمت گرفته شد یا حتی خط تولیدش منتقل شد.(مانند ترکیه) اما در ارتش ایران غیبت این سلاح ساده اما کارآمد عجیب بود. ایران بعدها آر پی جی هفت را از کشورهایی مانند کره شمالی و چین به عنوان سلاح ضدتانک خریداری کرد و به صورت گسترده علیه زرهی های عراق به کار برد.

6- نخریدن موشک انداز دستی ضدهوایی:
با آنکه موشک دستی ضدهوایی ردآی یا نسخه های انگلیسی (که البته بسیار کم کیفیت تر بودند) به بسیاری متحدان آمریکا صادر شد اما این سلاح کارآمد هم در ارتش ایران غایب بود.

7-عدم توجه به راه اندازی صنایع تسلیحاتی:
به جز معدودی اقدامات در راه اندازی خطوط تولید مهمات انفرادی و خمپاره، تقریبا هیچ محصول عمده دفاعی در ایران تولید نشد.

در حالی که در سال های جنگ سرد کشورهایی مانند اسرائیل، هند، پاکستان، ترکیه، مصر، یوگوسلاوی و بسیاری دیگر، موفق به تولید بخش قابل توجهی از محصولات دفاعی شوند، و از این راه هم صادرات و کسب درآمد و هم افزایش توان دفاعی خود را فراهم کنند، اما ایران هیچ گاه قدمی جدی دراین جهت بر نداشت.

*امین پرتو

ویدیو مرتبط :
واژگان پهلوی در زبان لری (پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی)