علوم انسانی شدیدا نیازمند سرمایه‌گذاری مناسب است

مدیر گروه مطالعات تطبیقی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در نشست تخصصی "تجربه ایرانی مواجه با علوم انسانی مدرن" به سرمایه‌گذاری بر روی علوم انسانی در شرایط فعلی جامعه ایران تاکید کرد.

به گزارش خبرنگار ایسنا، دکتر غلامرضا ذاکر صالحی با بیان اینکه علوم انسانی در شرایط فعلی یک نهال نوپاست، اظهار داشت: در حال حاضر باید با رویکرد سرمایه‌گذاری به علوم انسانی نگاه کرد چرا که هنوز برخی از بنیانگذاران این رشته‌ها در قید حیات هستند و این نشان دهنده نوپا بودن این علوم در کشور ماست.

وی ادامه داد: علوم انسانی نیازمند نقد منصفانه به جای تخطئه و شماتت و مقایسه آن با دیگر علوم است.

ذاکر صالحی با بیان آن که در شرایط فعلی در مرحله استقرار علوم انسانی هستیم، اظهار داشت: هنوز حتی 10 درصد از متون کلاسیک علوم انسانی هم به زبان فارسی ترجمه نشده است بنابراین به جای اقتباس منفعلانه علوم انسانی باید آن را به اقتباس فعال همراه با نقد و نهضت ترجمه و در نتیجه توانمند کردن این نهال نوپای علوم انسانی باشیم.

وی همچنین یادآور شد: علوم انسانی در همه جای دنیا هم در خارج و هم در داخل کشور تحت شدیدترین ممیزی‌ها قرار دارد. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت بدون در نظرگرفتن شرایط علوم انسانی ممیزی‌هایی که در اروپا و آمریکا روی آن حاکم است را در ایران هم اعمال کنیم.

وی با اشاره به روند علوم انسانی در سالهای گذشته گفت: در دهه 60 و 70 موج اسلامی سازی علوم انسانی راه افتاد. در دهه 80 نیز موج بومی‌سازی علوم انسانی شکل گرفت اما در 5-4 سال اخیر ممیزی کردن علوم انسانی با رویکرد فنی مهندسی اتفاق افتاده است.

وی ادامه داد: در سالهای اخیر به نوعی گریز از نظریه و نظریه‌پردازی را در مجامع مختلف مشاهده می‌کنیم که این باعث تحمیل نوعی آشفتگی در الگوی توسعه آموزش عالی شده است.

ذاکر صالحی در ادامه با بیان آن که بخش‌های نظری و فلسفی علوم انسانی تضعیف شده است، گفت: در این حالت نمی‌توانیم دانشگاه و علوم انسانی مدرن داشته باشیم چرا که جنبه‌های رهایی بخش علوم انسانی جای خود را به کارکردهای کنترلی و پیش بینی داده است.

وی همچنین با اشاره به این که بازاریابان درصدد کنترل علوم انسانی هستند، گفت: نوعی علوم انسانی با نام علوم انسانی MBA و بیزینس تولید شده است و بازاریابان از علوم انسانی تنها توقع همین بیزینس را دارند که بتواند بازار فروش را پیش‌بینی کند.

مدیر گروه مطالعات تطبیقی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی با بیان آن که علوم انسانی از بی قدرتی رنج می‌برد، اظهار داشت: از 37 طرح کلان ملی که در شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری در سال 93 تصویب شده تنها دو طرح متعلق به علوم انسانی بوده است. بنابراین الان نوبت آن است که روی علوم انسانی سرمایه‌گذاری شود.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به بحران هویت در همه علوم اشاره کرد و گفت: همه علوم به نوعی دچار بحران هویت هستند بخشی از این بحران هویت ریشه بیرونی دارد ولی بخشی از آن به مساله خودتاملی، نداشتن دانشگاه برمی‌گردد و یکی دیگر از دلایل آن این است که عناصر هویت‌ساز علوم که از جمله تمایل و استمرار تاریخی است را در ایران نداشته‌ایم.

ذاکر صالحی با تاکید بر آن که کاربردی کردن علوم انسانی با ایده تجاری‌سازی، جفا در حق این علوم است، گفت: اگر کارکرد علوم انسانی گسترش فقر در جهت پرورش شهروند خوب باشد ایده تجاری‌سازی با آن ساز و کار نیست. علوم انسانی به جای آن که کالا تولید کند باید نقش رهبری و تطبیق کنندگی کل جریان دانش را بر عهده بگیرد.

وی همچنین افزود: نباید با تنظیم یک سری جداول داده و SPSS و پژوهش‌های کمی و پیمایش‌هایی که میزان علمی بودن آنها مشخص نیست ادعای کاربردی کردن علم و مشارکت کاذب داشته باشیم.

وی ضمن تاکید بر سرمایه‌گذاری روی علوم انسانی یادآور شد: اگر بر روی علوم انسانی سرمایه‌گذاری شود و بر روی کیفی سازی آن هم همت شود خودبخود کاربردی خواهد شد. سرمایه‌گذاری مدارا و فرهنگ‌سازی بر روی علوم انسانی لازم است.

ذاکر صالحی در بخشی از سخنان خود به تورم نقش علوم انسانی اشاره داشت و گفت: انتظارات و توقعاتی که از علوم انسانی داریم بیش از اندازه است.

وی با اشاره به موج دوم بومی‌سازی در حوزه علوم انسانی خاطرنشان کرد: در سالهای گذشته طبق فراتحلیلی که بر روی 103 اثر قابل اعتنا شامل کتاب و مقالات علمی انجام دادم متوجه تشتت و تنفر آراء از همدیگر شدم.

وی افزود: نویسندگان این آثار نسبت‌شان با بومی‌سازی غربی و بومی سازی دهه 30 و 40 در جامعه ایران را مشخص نکرده‌اند.

ذاکر صالحی با اشاره به تفاوت بومی‌سازی در آثار فردی و ایرانی با توجه به فراتحلیل انجام شده‌، گفت: در آثار غربی معمولا از معرفت بومی نام می‌برند در حالی که در ایران از آن به اسم علم یا دانش بومی یاد می‌شود. غربی‌ها خواهان ادغام علم بومی در علم جهانی‌ هستند. ولی در ایران خواهان جدایی و تفکیک علم بومی هستند.

دانشیار و مدیر گروه مطالعات تطبیقی موسسه پژوهش در پایان خاطرنشان کرد: دانش بومی با بومی سازی متفاوت است اما متاسفانه این دو در ایران از هم تفکیک نشده‌اند و در این زمینه باید مطالعات بیشتری انجام گیرد.

انتهای پیام

ویدیو مرتبط :
تمایز علوم انسانی و علوم طبیعی( علیرضا قائمیان)